مسلمانان و رمضان امسال؛ توصیه‌هایی برای بهره‌گیری بیشتر از دهۀ اخیر رمضان

رمضانِ امسال در حالی آمد که ظلم و ستم همچنان در سوریه، هند، کشمیر و سرزمین‌های دیگر چادر زده است. انسان‌های مظلومی از سرزمین‌ و دارایی‌شان بیرون رانده شده‌اند و نمی‌دانند که آیا به سرزمین‌شان باز خواهند گشت؟ یا در آوارگی و دیارِ غربت دچار مرگ خواهند شد.

مولانا مفتی محمدقاسم قاسمی
ترجمه: شاکر رئیسی

رمضان امسال درحالی فرارسید که موج سهمگینی از ترس‌واضطراب، بیم‌وآشفتگی در اثر انتشار ویروس کرونا جهان را درمی‌نوردید و مردم در بیشتر کشورها به قرنطینه و خانه‌نشینی توصیه می‌شدند.

سال‌های گذشته به‌طور خاص در ماه رمضان مردم باروبنۀ سفر به‌سوی «حرمین شریفین» می‌بستند و صحن‌های حرم پر از طواف‌کنندگان، معتکفان و رکوع‌کنندگان و سجده‌گذاران بود، اما رمضان امسال درحالی فرا رسید که آن ازدحام و شلوغی پیشین دیده نمی‌شود.

رمضانِ امسال در حالی آمد که ظلم و ستم همچنان در سوریه، هند، کشمیر و سرزمین‌های دیگر چادر زده است. انسان‌های مظلومی از سرزمین‌ و دارایی‌شان بیرون رانده شده‌اند و نمی‌دانند که آیا به سرزمین‌شان باز خواهند گشت؟ یا در آوارگی و دیارِ غربت دچار مرگ خواهند شد.

انگار یکی می‌پرسد که مسلمانان این ماه را چگونه سپری می‌کنند؟ آیا با روحیه در آن به عبادت، تضرع، دعا و انفاق در راه خدا می‌پردازند؟ یا با تنبلی و به تأخیرانداختن کارها سپری‌اش می‌کنند؟

این در حالی است که هم‌اکنون بیشتر این ماه سپری شده و روزهای کمی از آن باقی مانده است. آنچه از این روزهای طلایی سپری شده، بدون شک بر نخواهد گشت، اما انسان خوشبخت کسی است که روزها و بلکه لحظات باقی‌مانده را غنیمت می‌شمارد و اگر رمضان را خوب استقبال نکرده است، به‌خوبی با آن وداع می‌کند.

خداوند متعال رمضان را برای بندگانش موسم و فرصتی ویژه برای قرب و نزدیکی با خودش قرار داده است. انسان‌های سعادتمند و خوشبخت از عبادات مختلف که دارای ثواب و پاداش‌ متنوّع و چندبرابر هستند، به‌عنوان نردبان و پلّه‌ای برای ترقی و پیشرفت خویش و رسیدن به مقام قرب الهی استفاده می‌کنند.

هر دقیقه و لحظه‌ای از لحظات این ماه مبارک، هدیه‌ای ربّانی است که به بندگانش بخشیده است. خداوند متعال در هر شب و روزی عطایا و احساناتی دارد که بندگانِ پرهیزگار آن‌ها را جست‌وجو می‌کنند و از طریق آن خیرات و برکات بی‌حسابی به دست می‌آورند.
از همین‌جاست که در این ماه رقیبان با یکدیگر رقابت می‌کنند و برندگان سود می‌برند، البته افراد سست و ضعیف زیان می‌کنند. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم، فرموده است: بدبخت کسی‌ست که در این ماه از رحمت خدا محروم شود.

شایسته است که نگاهی کوتاه داشته باشیم به احوال و زندگی بزرگان معاصر که نمونه‌های زنده‌ای از سلف صالح بودند تا بلکه ما هم موفق شویم از آنان تأسّی و تقلید کنیم و خود را با آنان مشابه سازیم. «کسی که مشابهت با قومی را اختیار کند، از آن‌ها خواهد بود».
علامه مولانا محمدزکریا کاندهلوی رحمه‌الله، نویسندۀ کتاب «أوجز المسالک إلى موطأ الإمام مالک» می‌گوید: استادم علامه مولانا خلیل‌احمد سهارنپوی نویسندۀ «بذل المجهود فی حل سنن أبی داود» در دورانی که ایشان به کهنسالی رسیده و ضعیف شده بودند، یک‌جزءوربع از قرآن کریم را بعد از مغرب در نوافل تلاوت می‌کرد و نماز تراویح را در دوران اقامتش در هند به مدت دو ساعت و ربع می‌خواند؛ و نماز عشا و تراویح را در دوران اقامتش در مدینه منوره سه ساعت می‌خواند و شب‌ها تنها دو یا سه ساعت استراحت می‌کرد، سپس بلند می‌شد و در ادامۀ شب قرآن تلاوت می‌کرد. بعدازاینکه سحری می‌خورد مشغول تلاوت می‌شد تا نماز صبح. بعد از نماز تا وقت اشراق مشغول ذکر، فکر و مراقبه بود.

در رابطه با مجاهد بزرگ؛ شیخ‌الهند مولانا محمودحسن دیوبندی رحمه‌الله می‌گوید: ایشان بعد از تراویح تا نماز صبح مشغول نوافل می‌شد و قرآن را از زبان حافظان مسلط می‌شنید.

همین‌طور مولانا سید عبدالرحیم رائی‌پوری رحمه‌الله شب و روز مشغول تلاوت بود و به هیچ‌کس جز افراد محدودی از نزدیکانش، وقت ملاقات نمی‌داد؛ حتی به نامه‌هایی که دریافت می‌کرد هم پاسخ نمی‌داد؛ و در این ماه به چیزی جز امور روحانی و معنوی‌ شخصی‌اش اهمیت نمی‌داد.

آنچه ذکر شد مُشتی نمونه خروار است و از بزرگانی که پیش از این‌ها بودند، هرچه گفته شود، کم است.
بنابراین شایسته است که ما در کارها و مسائل روزمرۀ‌مان تجدیدنظر کنیم و خود را در پرتو قرآن، سنت و زندگی سلف و بزرگان محاسبه و ارزیابی کنیم و بکوشیم به‌اندازۀ توان خویش از آن‌ها الگوبرداری کنیم.

در ذیل بعضی از نکاتی که بزرگان به آن‌ها توصیه می‌کنند ذکر می‌کنیم که اهتمام به آن‌ها إن‌شاءالله سبب ملحق‌شدن در شمار آن‌ها خواهد شد، خداوند دستور داده است: «وَاتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنَابَ إِلَیَّ»؛ و راه کسی را پیروی کن که [با توبه و ایمان و اخلاص] به من بازگشته است:

️۱٫ توبه و استغفار و بازگشت صادقانه و خالصانه به‌سوی خداوند متعال؛

۲٫ ارتباط با قرآن به‌وسیلۀ تلاوت، تدبر، عمل و تبلیغِ آن؛

️۳٫ صدقه، انفاق و همدردی با فقرا و مساکین و افطاری دادن روزه‌داران. پیامبر اکرم، صلی‌الله‌علیه‌وسلم، در این ماه از بادِ وزنده هم بخشنده‌تر بودند؛ و بدون شک رسول خدا برای مؤمنان الگویی نیکوست.

️۴٫ دعا و تضرع خصوصا وقت سحر و افطار؛ در این روزها شایسته است که بخشی از دعایمان را برای برادران و مسلمانان مظلوم و بی‌پناه کشورهای سوریه، یمن، کشمیر، چین و غیره اختصاص بدهیم. باید پیش خدا تضرع کنیم تا از ما و بندگان بلا، وبا و گرانی‌ها را بردارد و عبادت و رفت‌وآمد به مساجد را خصوصا در حرمین شریفین برگرداند؛

در دهۀ اخیر ماه مبارک رمضان لازم است که در مساجد به اعتکاف بنشینیم، زیرا اعتکاف فرصتی برای تزکیۀ نفس و عرضۀ خویش به پیشگاه خداوند و فرصتی برای توشه‌گیری و شارژ کردن باتری ایمان با عبادت‌هاست تا ازاین‌طریق خداوند به ما حیات و زندگانی روحی عنایت کند، زندگانی که امروز مادیات بر آن طغیان کرده و بادهای تندش همواره آن را تهدید می‌کند.

از عایشه صدیقه، رضی‌الله‌عنها، روایت است که وقتی دهۀ اخیر رمضان فرامی‌رسید، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم، شب را زنده نگه می‌داشت و خانواده‌اش را بیدار می‌کرد و تلاش خود را بیشتر می‌کرد و کمرش را برای عبادت محکم می‌بست. (متفق علیه)

️۵٫ خود و دیگران را از افتادن در مُرداب غفلت و گناهان و ضایع‌کردن این ساعات و لحظات طلایی در کارهایی که سودی برای مؤمنان ندارد، دور نگه‌داریم.

لازم است بدانیم که اگر رمضان سالم بماند، إن‌شاءالله تمام سال سالم می‌ماند و اگر خدای‌نکرده رمضان با پراکندگی اوضاع و احوال و آشفتگی خاطر گذشت، سال آینده هم ‌چنین می‌شود. ولا حول ولا قوّه إلا بالله.

منبع: سرمقالۀ ماهنامۀ عربی «الصحوه الإسلامیه»، دارالعلوم زاهدان، شماره‌های پیاپی: ١٣٩-١٣٨

/ سنی آنلاین