از ترکمنچای ارزی احمدینژاد تا ترکمنچای نفتی روحانی
پیش‌نویس قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین محرمانه است. نشریه بریتانیایی پترولیوم اکونومیست در گزارشی تفصیلی به‌نقل از یک منبع نزدیک به شرکت نفت ایران که نام او ذکر نشده بود، نوشته بود که در سفر ماه اوت ظریف به چین و دیدارش با وانگ ییُ وزیر خارجه چین، او براساس توافقی که در سال ۲۰۱۶ به نام «مشارکت جامع استراتژیک چین و ایران» امضا شده بود، متنی گسترش‌یافته به وزیر خارجه چین ارائه داده که بندهای غیرعلنی شامل تخفیف و امتیازهای بسیار به چین در زمینه سرمایه‌گذاری نفت و گاز ایران به آن افزوده شده بود.
قرارداد ۲۵ ساله همکاری ایران با چین که در دولت روحانی پشت درهای بسته پیش‌نویس‌اش تهیه شد، در کشش و کوشش بین جناح‌ها به موضوعی برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ بدل شده است.
هفته گذشته علی ربیعی، سخنگوی دولت اعلام کرده بود که پیش‌نویس نهایی قرارداد ۲۵ ساله همکاری‌های ایران و چین آماده شده و دولت ایران آن را در ۲ تیر تایید کرده است. محمود احمدینژاد عصر شنبه ۷ تیر ۹۹ در دیدار با جمعی از مردم استان گیلان نسبت به این قرارداد هشدار داد و گفت:
«هر قراردادی که مخفیانه و بدون در نظر گرفتن خواست و اراده ملت ایران با طرف‌های خارجی منعقد شود و برخلاف منافع کشور و ملت باشد، معتبر نیست و ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت. مگر شما مالک کشور هستید که بدون اطلاع ملت و از کیسه ملت به دیگران می‌بخشید.»
پیام این است: دولتی که برجام را با چراغ خاموش و چشم بسته امضاء کرد و دستاوردهای هسته‌ای ایران را به باد داد، در آخرین سال قرارداد خفت‌بار دیگری، این بار با چین منعقد کرده است. احمدینژاد اما درباره ترکمنچای ارزی در دولت نهم عامداً سکوت می‌کند. قرارداد ارزی ایران با چین در دولت احمدینژاد چه بود و اکنون چه در انتظار ملت ایران است. یک مقایسه بر اساس آنچه که به رسانه‌ها درز کرده است:
ترکمنچای ارزی دولت احمدینژاد:
در سال ۱۳۸۷ یکی از زیانبارترین قراردادهای چهار دهه اخیر در دولت احمدینژاد با چین منعقد شد. این قرارداد به ترکمنچای ارزی شهرت دارد.
مطابق این قرارداد، دولت جمهوری اسلامی ایران در ازای نفت صادراتی از چین پول نمی‌گرفت، بلکه آن را نزد چینی‌ها گرو می‌گذاشت تا به عنوان پشتوانه «ال سی»های خرید کالاهای چینی مورد استفاده قرار گیرند. مدیریت این پول هم به عهده چین بود و می‌توانست بدون دخالت ایران آن را به ارزهای مختلف تبدیل کند. بر اساس این قرارداد خفت‌بار اگر سهوا یا عمدا در اثر نوسانات ارز بخشی از پول از بین می‌رفت مسئولیت آن با ایران بود. علاوه بر این چین هزینه‌ای را هم به خاطر بیمه پول به ایران تحمیل می‌کرد. به یک معنا ایران پول خود را به چین می‌داد و در ازای آن وام می‌گرفت و این وام به شکل کالاهای چینی به ایران پرداخت می‌شد. مجالس هشتم و نهم از پیگیری این قرارداد خودداری کردند.
ترکمنچای نفتی دولت روحانی:
پیش‌نویس قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین محرمانه است. نشریه بریتانیایی پترولیوم اکونومیست در گزارشی تفصیلی به‌نقل از یک منبع نزدیک به شرکت نفت ایران که نام او ذکر نشده بود، نوشته بود که در سفر ماه اوت ظریف به چین و دیدارش با وانگ ییُ وزیر خارجه چین، او براساس توافقی که در سال ۲۰۱۶ به نام «مشارکت جامع استراتژیک چین و ایران» امضا شده بود، متنی گسترش‌یافته به وزیر خارجه چین ارائه داده که بندهای غیرعلنی شامل تخفیف و امتیازهای بسیار به چین در زمینه سرمایه‌گذاری نفت و گاز ایران به آن افزوده شده بود. این امتیازات عبارت‌اند از:
سرمایه‌گذاری ۲۸۰ میلیارد دلاری چین برای توسعه بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران
سرمایه‌گذاری ۱۲۰ میلیارد دلاری و برای ارتقاء زیرساخت‌های حمل و نقل و زیرساخت‌های تولیدی ایران
تخفیف‌های کلان برای خرید نفت
در اختیار قرار دادن امتیاز توسعه میدان‌های نفتی ایران به شرکت‌های چینی
استقرار پنج هزار پرسنل امنیتی چین در ایران برای محافظت از پروژه‌ها
پرداخت‌ها بر اساس ارزی به جز دلار. دو سوم نقد. یک سوم به شکل کالا و خدمات با این چشم‌انداز که ایران مرکز کارخانه‌های چینی در خاورمیانه شود.
از تسلیحات نظامی که قرار است ایران از چین خریداری کند، تاکنون اطلاع موثقی منتشر نشده. با این‌حال انتظار می‌رود که با تکیه بر این قرارداد که به معنای واگذاری میدان‌های نفتی ایران به چین و تولید داخلی به آن کشور است، ایران از حمایت چین در شورای امنیت سازمان ملل بر ضد طرح تمدید تسلیحاتی ایران بر اساس پیش‌نویس طرح آمریکا برخوردار شود.
منبع: رادیو زمانه