منار جام در خطر نابودی

مقام‌های محلی در ولایت غور در غرب افغانستان هشدار می‌دهند، که منار تاریخی جام غور در حالت نابودی قرار دارد.

فخرالدین آریا پور رئیس اطلاعات فرهنگ غور گفت: "تزئینات بیرونی منار جام در حالی فروپاشی است، چند سال است که این مشکل را داریم. باید این ترمیم بشود. اما متأسفانه هنوز یک بودجه مشخص از طریق هیچ نهاد در این راستا اختصاص داده نشده. نه از طریق یونسکو و نه هم از طریق وزارت محترم اطلاعات و فرهنگ."

سفارت فرانسه در کابل نیزده روز پیش در صفحه تویترش نوشته است: "علایم دیده می‌شود که منار تاریخی جام غور مانند برج پیزا در ایتالیا در حال خم شدن است و اگر به آن توجه نشود، نابود خواهد شد." 

دو سال پیش سیلاب‌های شدید بخش‌های زیادی از دیوارهای استنادی منار جام و هوتلی را که از سوی یونسکو اعمار شده بود تخریب کرد و آب تا کناره‌های منار جام نفوذ کرد و این منار در لبۀ تخریب قرار گرفت.  

حکومت و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد "یونسکو" نیز در آن زمان برای استحکام و بازسازی این منار تعهد کردند – تعهداتی که به گفتۀ رئیس اطلاعات و فرهنگ غور تاکنون به جز یک دیوار کوچک استنادی دیگر آن عملی نشده است: "فقط کارهای که شده در سطح دیوار‌های استنادی و پاک کاری رسوبات مسیر سیل بوده که تا هنوز انجام شده که این تکافو نمی‌کند. اگر به منار جام توجه نشود، به آسیب بسیار جدی منار جام مواجه می‌شود."   

احمدشاه موحد از فعالان مدنی غور است. او نیز از بی‌توجهی مسئولان انتقاد می‌کند: " اگر بی‌توجهی به همین منوال ادامه پیدا کند شکی وجود ندارد که منار تاریخی جام به سوی نابودی می‌رود و خدا ناخواسته ما شاهد فروپاشی و از بین رفتن منار جام می‌باشیم."   

مقام‌ها در وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز نگران هستند.

ادارۀ حفظ و ترمیم بناهای تاریخی این وزرات به رادیو آزادی می‌گوید که با مساعد شدن وضعیت امنیتی آنان آمادگی دارند تا این منار را باز سازی کنند.

عبدالاحد عباسی رئیس این اداره گفت: "ما در تلاش هستیم وضعیت امنیتی خوب شود. ما با نیروهای امنیتی در تماس هستیم. ما با شورای امنیت در تماس هستیم. هر زمانی که کمی وضعیت هم خوب شود. ما کار پروژه خود را شروع می‌کنیم. مشکل پولی نداریم. بودجه داریم متخصصین را داریم منتظر وضعیت هستیم."

منار جام غور ۶۳.۳ متر ارتفاع دارد، این منار در ۶۲ کیلومتری ولسوالی شهرک ولایت غور در تنگی، دره موسوم به "جام" در نقطه وصل دریاهای جام و هریرود قرار دارد.

در کتاب جغرافیایی تاریخی غور آمده است که منار جام یکی از شهکاری‌های دورۀ غوریان، پس از قطب منار دهلی هند بلند‌ترین منارآجری جهان در سال ۱۱۹۴ میلادی در زمان سلطان غیاث الدین غوری ساخته شده است.

در این کتاب گفته شده، خطوط نسخ، گج کاری‌های ماهرانه، خطوط قرآن و اشکال هندسی نیز روی بدنه برج دیده می‌شود.

همچنان در قسمت نیمه بالای این منار نام سلطان غیاث الدین غوری باکاشی لاجوردین حک شده است.

این منار در سال ۲۰۰۲ از سوی یونسکو، در فهرست میراث‌های فرهنگی جهان ثبت شد. 

در حالی از خطر نابودی منار تاریخی جام غور سخن به میان می‌آید که در ۲۹ دسمبر ۲۰۲۰، وزارت خارجه افغانستان اعلام کرد که کمیته میراث فرهنگی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی جهان اسلام «آیسیسکو» این بنای تاریخی را ثبت میراث‌های خود کرده است.  

در اعلامیه وزرات خارجه آمده بود که این نخستین اثر فرهنگی افغانستان است که به این فهرست میراث‌های آیسیسکو راه یافته است.