Մեղավորը մենք ենք, որ մինչև հիմա չենք ասել, որ Ադրբեջանն ինքն է օկուպացրել Լեռնային Ղարաբաղի տարածքները․Ալ․Մանասյանը՝ Շուշի այցելած դեսպանների մասին
Քաղաքագետ Ալեքսանդր Մանասյանի խոսքով՝ Ադրբեջանը փորձել է եվրոպական և ասիական երկրներին համոզել, որ արդարացի կերպով է ուժը կիրառել, փորձել է ազատագրել օկուպացված իր տարածքները։ Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նման դիտարկում արեց՝ անդրադառնալով օրեր առաջ Ադրբեջանում հավատարմագրված օտարերկրյա դեսպանների այցին Շուշին։
«Մեղավորը մենք ենք, որ մինչև հիմա չենք ասել, որ Ադրբեջանն ինքն է օկուպացրել Լեռնային Ղարաբաղի տարածքները՝ կենտրոնում և հյուսիսում, որոնք պետք է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի մեջ գտնվեին, սակայն որոնք ապօրինաբար դուրս են թողնվել մարզի սահմաններից»,- ասաց նա։
Հիշեցնենք, որ օրեր առաջ Ադրբեջանի դիվանագիտական կորպուսի 40-ից ավելի ներկայացուցիչներ մեկնել էին Բաքվի վերահսկողության տակ գտնվող Շուշի քաղաք: Այցը կազմակերպվել էր Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից։ Միջազգային դիվանագետներին ուղեկցում էր Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը։
Նշենք նաև, որ ուղևորությանը մասնակցում էին Թուրքիայի, Պակիստանի, Իտալիայի, Ավստրիայի, Շվեդիայի, Լեհաստանի, Իսրայելի, Չինաստանի, ճապոնիայի, Մալազիայի, Հարավային Կորեայի, Բելառուսի, Ուկրաինայի, Բրազիլիայի, Մեքսիկայի, Սաուդյան Արաբիայի, Քաթարի, Ալժիրի ու այլ երկրների դեսպանները, ինչպես նաև՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության, ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի ներկայացուցիչները։ Ադրբեջանում ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի դեսպանները հրաժարվել էին Շուշի այցելելու պաշտոնական Բաքվի հրավերից:
Նշենք նաև, որ Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից Լեռնային Ղարաբաղի օկուպացված տարածքներ կազմակերպված այցելությանը որոշ երկրների դիվանագիտական ներկայացուցիչների մասնակցության առնչությամբ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարություն են հրավիրվել համապատասխան դիվանագիտական առաքելությունների ղեկավարները։
Ալեքսանդր Մանասյանը, պատմական ակնարկ անելով, մատնանշեց՝ Լեռնային Ղարաբաղը Խորհրդային Ադրբեջանի սահմաններ մտցնելը կատարվել է բռնությամբ։ «1921 թվականի հունիսի 5-ի որոշումը, որին հղում են կատարում ադրբեջանցիները, ընդհանրապես չի ընդունվել։ Եթե ընդունվել է, ապա իրավական ուժ չպետք է ունենա։ Հարցը կուսակցական մարմինն է քննարկել, սահմանադրական մարմին չի քննարկել, ավելին, եթե նույնիսկ սահմանադրական իրավունք ուներ այդ մարմինը, երրորդ երկիր էր, որը չուներ այդպիսի հարցեր լուծելու մանդատ»,- ասաց նա։
Այդ ամենը լռության մատնելն է պատճառը, ըստ նրա, որ Ադրբեջանը իր տեսակետն է ամրագրել այլ երկրների գիտակցության մեջ։ «Պետք է նկատել, որ սկզբնական շրջանում Ադրբեջանը շատ զգուշավոր էր խոսում Լեռնային Ղարաբաղի տարածքների մասին՝ հայտարարելով, որ դրանք միջազգայնորեն ճանաչված են որպես իր տարածքներ։ Հիմա արդեն հայտարարում է, որ իրավաբանորեն են դրանք պատկանում Ադրբեջանին։ Նույն սխալը թույլ է տվել նաև Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը՝ հայտարարելով, որ Լեռնային Ղարաբաղը միջազգային իրավունքով Ադրեջանին պատկանող տարածք է։ Ամենաթույլ իրավաբանը կարող է ապացուցել որ դա կոպիտ սխալ է, որովհետև որևէ իրավական հիմք չկա, որ արդեն Հայաստանի մաս ճանաչված Լեռնային Ղարաբաղը հանձնվել է Ադրբեջանին»,- ասաց նա։
Դիտարկմանը, թե պետք է «նեղանալ» այն երկրներից, որոնք այցելել են Շուշի, թե դա մեր թերացման արդյունքում է եղել, Ալեքսանդր Մանասյանը պատասխանեց, որ բոլոր պետությունները հիմնականում տարածքային ամբողջականության սկզբունքի կողմնակիցն են, բայց երբ տարածքները երկրներին լեգիտիմ ձևով են պատկանում և ոչ թե օկուպացվել են։
«Լեռնային Ղարաբաղը օկուպացված տարածք է եղել, և այդ առումով, երբ մենք դա չենք հնչեցնում, հետո էլ այլ երկրի ղեկավար ասում է, որ այն միջազգային իրավունքի տեսանկյունից ադրբեջանական տարածք է, Ադրբեջանն ավելի է ոգևորվում, ասում է, որ պատմական տարածք է։ Սակայն այդ հունիսի 5-ի որոշման մեջ պատմական պատկանելության մասին ոչ մի խոսք չկար, ընդամենը ասվում է, որ մահմեդական և քրիստոնյա ժողովուրդների համերաշխությունից ելնելով է նման որոշում կայացվել»,- ասաց նա։
Այս փաստերը, նրա խոսքով, «շատ խնամքով» պահվել են ՀՀ բոլոր իշխանությունների կողմից։ «Ներկայիս վարչապետն էլ գնում է Ղարաբաղ, սադրիչ հայտարարություն է անում, թե Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստան է և վերջ, փոխանակ ասելու, որ այն միջազգային իրավական տեսանկյունից Ադրբեջան չէ։ Նա ընդամենը ամբոխահաճո հայտարարություն է անում»,- ասաց նա։
Այսօր, Արցախի շուրջ ստեղծված խնդիրների լուծման համար, ըստ քաղաքագետի, պետք է սկսի գիտությունը խոսել։ «Գիտությունը քաղաքականացվել է։ Փոխանակ գիտության կողմը լինեն, այս կամ այն կուսակցության կողմն են։ Պետությունը՝ կառավարությունը, արտգործնախարարությունը, պետք է պատվեր տան Ակադեմիային, Համալսարանին, և պատվեր տան ոչ թե իրենց դրածոներին, այլ անկախ գիտնականներին, ընդ որում, միմյանց հակառակ կարծիքն ունեցողներին և այդպես փորձեն գտնել լուծումները»,- ասաց նա։