ზალუჟნი - ჩვენი დროის გმირი
დემოკრატიულ ქვეყნებში მოსახლეობას უყვარს გმირები, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ისინი ცოცხლები აღარ არიან. იშვიათია ცოცხალი გმირი. განსაცდელის ამოწურვისას თუ გმირი ისევ ცოცხალი დარჩა, ის ყველას ავიწყდება. ასე იყო ჩერჩილის შემთხვევაში, რომელიც 1945 წელს მოიგებს ომს და წააგებს არჩევნებს.
მოკლედ, ზალუჟნი ამ მხრივ საინტერესო გამონაკლისია: თან გმირია, თან ცოცხალია და ეს ყველაფერი მიუხედავად შუა ომში მისი „პენსიაზე გაშვებისა“.
რით არის ეს გამოწვეული?
2022 წლის 24 თებერვალს, დილით ადრე, რუსეთის ჯარები შეძლებენ მშვიდად, რაიმე განსაკუთრებული დაბრკოლების გარეშე, გადალახონ ადმინისტრაციული საზღვარი ყირიმთან და ელვისებური იერიში მიიტანონ მთავარი მაგისტრალების გასწვრივ. რუსეთის შენაერთები სულ რამდენიმე საათში გაივლიან 100 კმ-ზე მეტს და ახალ კახოვკას აიღებენ. შუადღისთვის ისინი უკვე ხერსონის გზაზე, ანტონოვკის ხიდთან იქნებიან. სულ რამდენიმე დღეში კი რუსეთის ჯარი დაიპყრობს შვეიცარიაზე დიდი ტერიტორიას.
ამ სიტუაციაში, ზალუჟნის მოუწევს ერთის მხრივ სიმშვიდის შენარჩუნება, უკრაინული არმიის გზადაგზა რეფორმირება, ახალი შენაერთების შექმნა, მათი წვრთნა და ეს ყველაფერი „ღალატომანიის“ ფონზე. მაშინ, როდესაც უკრაინის სამხედრო ძალებში ბევრი ხელებს ჩამოუშვებს, ზალუჟნი იქნება ის ადამიანი, რომელიც სამხედრო სიტუაციას გამოასწორებს და სულ რამდენიმე დღეში აღადგენს რწმენას დამარცხებული არმიის სიძლიერეში.
2024 წლის თებერვლის დასაწყისში ზელენსკი ვალერი ზალუჟნის ოლექსანდრ სირსკით ჩაანაცვლებს. მას შემდეგ არ წყდება დებატები, რამდენად სწორი იყო ზელენსკის გადაწყვეტილება. და მხოლოდ ახლა, ოლექსანდრ სირსკის მთავარსარდლობიდან ათი თვის თავზე შეიძლება გარე დამკვირვებელმა ამ კითხვას პასუხი გასცეს.
რა მოეთხოვება მთავარსარდალს 21-ე საუკუნეში? სულ ცოტა, ორი რამ: 1. მხედართმთავრის ტრადიციული თვისებები; 2. თანამედროვე ომის ბუნების მკაფიო გაგება.
რაც შეეხება მეორე პუნქტს: ზალუჟნიმ როგორც თავისი სტატიებით ბრიტანულ და ამერიკულ პრესაში (Financial Times, CNN) თეორიულ დონეზე, ისე ბრძოლის ველზე ნათლად დაგვანახა, რომ მას კარგად ესმის, თუ რა მეტამორფოზი განიცადა ომმა დღეს ოპერატიულ თუ ტაქტიკურ დონეზე. მართალია სირსკი გაურბის საჯაროობას, მაგრამ ძნელია წარმოვიდგინოთ, რომ მას ნაკლებად ესმოდეს თანამედროვე ომის ბუნება. ორივე სარდალი ხედავს ომს როგორც მოსახლეობისა და სახელმწიფოს ძალების სრული მობილიზების პროცესს, რომლის მიზანია მთელი რიგი სამხედრო ოპერაციების შედეგად მტრის სტრატეგიული სივრცის „გამოღრღნა“.
მხედართმთავრის ტრადიციულ თვისებებს რაც შეეხება, ვგულისხმობ ხედვას, სიტუაციის სწორ შეფასებას, ლოგისტიკისადმი უპირობო ყურადღებას, გამბედაობას, ნებას, ფოლადის ნერვებს. როგორც ზალუჟნი, ისე სირსკი დაჯილდოებული არიან ამ თვისებებით.
თუმცა აქ ალბათ განსხვავებებიც არის: ითვლება, რომ ზალუჟნი ბევრად უფრო დამოუკიდებელი იყო ოპერაციების დაგეგმვისას და არ უყვარდა თავს მოხვეული რჩევები - პენტაგონს არაოფიციალურად არაერთხელ გამოუხატავს ამით უკმაყოფილება. ზალუჟნის დამოუკიდებლობა მის მიერ პოლიტიკური სექტანტიზმის მიუღებლობაშიც გამოიხატება: დიდი ომის პირველ ეტაპზე გენერალ ვიქტორ მუჟენკოსთან (პოროშენკოს პრეზიდენტობის პერიოდის უკრაინის შეიარაღებული ძალების მხედართმთავარი) ზალუჟნის თანამშრომლობა ამის კარგი მაგალითია. თუმცა ზალუჟნის მუჟენკოსთან თანამშრომლობას ზელენსკის პოლიტიკური სექტანტიზმი დაუსვამს წერტილს - უკრაინის პრეზიდენტისათვის მიუღებელი იყო „პოროშენკოს კაცის“ ყოლა სარდლობაში. ზალუჟნის არასექტანტიზმისა და მაღალი პროფესიონალიზმის უპრეცედენტო მაგალითია მისი სიტყვები რუსეთის გენშტაბის უფროს ვალერი გერასიმოვზე: 2022 წლის 22 თებერვლის შემდეგ ზალუჟნის არაერთხელ განუცხადებია, რომ N°1 მტერ გერასიმოვს N°1 სამხედრო თეორეტიკოსად მიიჩნევს და რომ მისი ყველა წიგნი კარგად აქვს შესწავლილი.
მხედართმთავრის ტრადიციული თვისებებიდან რჩება კიდევ ერთი: ხელთ არსებული ძალების ფონზე როგორც პოლიტიკური თუ სამხედრო მიზნების მკაფიოდ განსაზღვრა, ისე მათთან დაკავშირებული რისკების გათვლა. და ამ მხრივ ყველაზე საინტერესოა კურსკის ოპერაცია. პრეზიდენტ ზელენსკის დაჟინებული მოთხოვნის მიუხედავად, ზალუჟნი კურსკის რეგიონში შეჭრის წინააღმდეგი იყო, რადგან თვლიდა, რომ კურსკში შეჭრით არა მარტო პოლიტიკური მიზნების, არამედ სამხედრო მიზნების მიღწევაც კი შეუძლებელი იყო. სირსკი პირიქით, ყოველთვის მხარს უჭერდა კურსკის რეგიონში შეჭრის იდეას (თუმცა არაა ნათელი, ნებით უჭერდა თუ პოლიტიკური წნეხის გამო). ბოლო კვირებში უკრაინის ძალების მიერ ფრონტის ხაზის თითქმის მთელს პერიმეტრზე პოზიციების დათმობამ ნათლად აჩვენა, რომ, სამწუხაროდ, ზალუჟნი სრულიად მართალი იყო: კურსკის რეგიონში სამხედრო ოპერაციის პირველადი წარმატების მიუხედავად ვერც ერთი პოლიტიკური თუ სამხედრო მიზანი მიღწეული ვერ იქნა. ხოლო რუსეთის ბოლო დროის მიღწევები ფრონტის მთელს ხაზზე დიდწილად უკრაინული ძალების გაფანტვის ბრალია.
„საბრალოა ქვეყანა, რომელსაც გმირები სჭირდება“ - დაწერს ბერტოლტ ბრეხტი. აღმოჩნდა, რომ საბრალოა ქვეყანა, რომელიც ზალუჟნივით გმირს „პენსიაზე გაუშვებს“.
ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.