Kendini değersiz görme duygusu nasıl aşılır?

Kişinin kendisini yetersiz ve beceriksiz görmesi, bilinçaltında en çok görülen psikolojik sorunlardan biri.

Değersizlik hissi önemli bir psikolojik fenomen. Bu his çok farklı şekillerde dışarıya yansır. Hatta bu insanlar kendilerini iyi hissetmek için büyüklenme gibi tavırlar içerisine de girerek çevresindekileri rahatsız bile edebilirler.

Değersizlik hissi ile büyüklenme duygusu kıtaların en doğusu ile kıtaların en batısı gibi uç duygular olmakla birlikte birbirlerine komşudurlar.

Değersizlik hissi, depresyon, kaygı bozukluğu gibi durumlarda ise özgüven eksikliği şeklinde açığa çıkar. Adeta üçüncü bir göz gibi kendisini gözetler. Kendine dair zayıf ve beceriksiz olduğu yönünde ön kabuller geliştirir. Kişilerin kendileri hakkındaki olumsuz düşünceleri ikili ilişkilerini de zorlaştırır.

İlgi gören kişiler de değersizlik hissi yaşayabilir

Sadece rencide edilen, değersiz olduğu hissettirilen insanların bu duyguyu yaşadıklarını düşünmek de doğru değil. Çünkü kişilerin belirledikleri hedefler, mükemmeliyetçilik duygusu gibi etkenler ‘sağlıklı' bir ailede yetişmiş bir çocuğun bile değersizlik hissiyle baş etmek zorunda kalmasına neden olabilir. Örneğin kendisine, üniversite sınavında yüksek bir puan alma hedefi koyan genç, sınav sonrası beklentisini karşılamayan bir puan aldığında değersizlik hissi yaşayabilir. Yine ailesi tarafından çok sevilen, ilgi gösterilen çocuklar da bunları yaşayabilir. Çünkü kendi benliğini kazanma sürecinde yaşadığı aşırı kontrolcülük, mükemmeliyetçilik gibi sorunlar kişiyi sürekli iç sesinin açığa çıkardığı değersizlik hissiyle baş etmek zorunda bırakır.

İnsan temelde narsisttir ve bu aslında birçok başarının da kaynağıdır. Kişiyi hedefine ulaşma noktasında motive eden ve başarıyı getiren bir his olarak narsizmin her bireyde var olduğu bilinmelidir.

Kişi değersizliği bastırmak için büyüklenmeye başvuruyor

Allah'a karşı kulluk vazifelerinde acziyet normaldir. Bu psikolojik manada kişilik sorunlarıyla hissedilen değersizlikten farklıdır. Psikolojideki değersizlik büyüklenmeyle aynı şeydir. Çünkü yetersizlik hissiyle baş etmeye çalışanlar bu duyguyu bastırmak için büyüklenme, kendini beğenmişlik gibi davranışlar da sergilerler.

NE YAPMALIYIZ?

* Profesyonel destek alarak önce depresyon, kaygı bozukluğu, mükemmelliyetçilik gibi sorunların kendinizde olup olmadığını öğrenin.

* Güçsüz taraflarınızı saklamak yerine, kendinizle yüzleşin.

* Güçlü yönlerinizin de verdiği motivasyonla kimsenin ‘kusursuz' olmadığını kendinize hatırlatın.

* Kişiler hedeflerine yaklaştıracak işlerle meşgul olduklarında kendilerine güvenmeye ve yetersizlik hissinden kurtulmaya başlıyorlar. Bunun için zayıf yanlarınızı kimi sanatsal faaliyetlerle tamir edin.

* Herhangi bir alana yönelip burada bir şeyleri başardığınızı gördüğünüzde de hem şahsî; hem de sosyal hayatınızda değersizlik hissinden zamanla sıyrılacaksınız.

Psikiyatrist Yrd. Doç. Dr. Vedat Bilgiç'in Ailem Dergisi'ndeki yazısı için tıklayınız..