"Beýni syzmagy" Täjigistanyň ykdysadyýetine $80 milliarda golaý zyýan ýetirdi
«Beýni syzmagy» Täjigistanyň ykdysadyýetine 80 milliard dollara golaý möçberde zyýan ýetirdi, şeýle-de bolsa, bu ýitginiň öňüni almak üçin, hiç hili çäre görülmeýär. Şol wagtyň özünde, Russiýa ýokary derejeli hünärmenleri çagyrýar we olary iň gowy şertler bilen üpjün edýär.
Bir hünärmeni ýitirmek 300 müň dollara deň
Täjigistanyň hünärmenleriniň ýurduň daşyna çykmagyndan gelýän umumy zyýanyň möçberi geçen hepdede Duşanbe şäherinde "Bilim we saglygy goraýyş ulgamyny kadrlar-hünärmenler üpjün etmegiň ýagdaýy" ady bilen geçirilen tegelek stoluň başyndaky söhbetdeşlikde yglan edildi.
Täjigistan Respublikasynyň Ylymlar akademiýasynyň Ykdysadyýet we demografiýa institutynyň Ilatyň migrasiýasy bölüminiň başlygy Anwar Boboýew şeýle diýdi: «BMG-niň metodologiýasyna görä hasaplamalar bir hünärmeniň ýitirilmegi döwlet üçin 300 müň dollaryň harç edýändigini görkezýär. Şeýlelikde, 266 müň adamdan ybarat hünärmeniň ýurtdan çykmagyndan gelýän zyýanyň 79 milliard 800 million dollara barabardygyny görkezýär».
‘Tegelek stol’ başyndaky söhbetdeşlikde, "beýni syzmagynyň" iň ýokary derejesiniň medisina ulgamyna degişlidigi aýdyldy. Häzir Orsýetde on müňlerçe täjik lukmanlary işleýärler we olar ýurduň ýeňilliklerinden peýdalanýarlar. Olaryň diňe bir aýlyk haklarynyň azlygy sebäpli däl, eýsem başga ýagdaýlar sebäpli-de ýurtdan çykyp gidendikleri nygtaldy.
Täjigistanyň Döwlet medisina uniwersitetiniň wekili Said Abdullozoda şeýle diýdi: «Täjigistandan giden lukmanlar bilen geçirilen sorag-jogap esasynda gelnen netijä görä, ýurtdan gitmäge iteren sebäpleriň biri düzgün-nyzam we kanun goraýjy edaralaryň olaryň işleri dogrusynda alyp barýan irginsiz gözegçilik çäreleri bolupdyr. Häzirki wagtda lukmanlar we mugallymlar jemgyýetiň iň ejiz bölegine öwrüldiler».
"Iş wagtynda geçirilýän barlaglar – nädogry çemeleşme"
Täjik lukmanlarynyň ýurtdan çykmak prosesi barha güýçlenýär, sebäbi olaryň aýtmagyna görä, medisina işgärleriniň problemalary ýyl saýyn diňe artýar.
«Lukmanlaryň Täjigistandan çykyp, Orsýetiň şäherlerinde we sebitlerinde, şeýle hem beýleki ýurtlarda iş tapmaklarynyň esasy sebäbi aýlyk haklarynyň az bolmagy bilen baglanyşykly diýip hasap edýärin. Ikinjiden, ýangyn söndürijiler, sanitar-epidemiologiýa beketleri, döwlet dermanhana gullugy we ş.m. tarapyndan hiç bir zerurlygy bolmadyk manysyz barlaglar köp. Ol barlaglar iş sagatlarynda geçirilýär, bu nädogry» diýip, Russiýada ýaşaýan täjik lukmany Hurşed Zaripow aýdýar.
Häzirki wagtda Täjigistan döwlet medisina uniwersitetinde 100-den gowrak mugallym ýetmezçilik edýär. Ýagny lukmanlaryň täze neslini terbiýelemeli adamlar ýetenok.
Täjigistandan lukmanlaryň gitmegi ýurduň köp sebitlerinde medisina işgärleriniň ýetmezçilik edýän wagtynda ýüze çykýar. 2020-nji ýylda täjik häkimiýetleri ýurtda 6 müňden gowrak wraçyň we şepagat işgärleriniň ýetmezçilik edýänini habar berdiler. Ýurduň prezident Emomali Rahmon bolsa 2021-nji ýylyň dekabrynda halka ýüzlenen maglumatynda, soňky 30 ýylyň dowamynda 187 müň ýokary we orta derejedäki medisina işgärleriniň tälim alandygyny aýtdy.
Duşanbe şäherinde geçirilen ‘tegelek stol’ gepleşigine gatnaşyjylar häzirki ýagdaýy kynçylyk däl-de, betbagtçylyk diýip atlandyrdylar.
Olar bilim pudagynda we saglygy goraýyş ulgamynda bar bolan kynçylyklary çözmek üçin, halkara hünärmenleriniň we ösüş baradaky hyzmatdaşlaryň gatnaşmagy bilen gaýragoýulmasyz özgertmeleri geçirmek zerur diýip hasap edýärler. Şeýle hem medisina we bilim ulgamynda işleýän işgärleriň aýlyk haklaryny düýpli artdyrmak, hünärmenlere ýeňillikler bermek teklip edildi.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň gizlinligini doly kepillendirýär.