Filistin ile ticaretin bilinmeyenleri: Eski Bakan Useyli 'asıl olan bunun iki katı' diyerek anlattı
Eski Filistin Ekonomi Bakanı Halid el-Useyli, son 5 yılda Türkiye ile Filistin arasındaki ticaretin yüzde 15 arttığını belirterek, "Filistin ile Türkiye arasında neredeyse 1 milyar dolarlık ticarete ulaştık." dedi.
Türkiye'yi bakan olmadan önce de bakanlığı döneminde de yılda en az iki üç kez Türkiye'yi ziyaret ettiğini kaydeden Useyli, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk hükümeti ve Türk halkıyla ilişkilerinin çok iyi olduğunu vurguladı.
Useyli, Türkiye ile kardeş olduklarını belirterek, her zaman Türk hükümeti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan güzel destek aldıklarını söyledi.
58 İslam ülkesinin katıldığı bir toplantıda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çok güçlü bir açılış konuşması yaptığını kaydeden Useyli, burada gösterilen Gazze'deki katliamı ve soykırımı anlatan iki dakikalık videonun da önemli olduğunu aktardı.
Useyli, Erdoğan'ın bu konuşmada Gazze'de ateşkesin durdurulması için çaba gösterilmesini ve Gazze halkına insani yardımın artırılmasını istediğini hatırlattı.
"Filistin ile Türkiye arasındaki resmi ticaret hacmi 1 milyar dolar gerçek rakam belki de iki katı"
Türkiye ile Filistin arasındaki ticari ilişkinin her geçen yıl arttığına işaret eden Useyli, rakamların gerçek hacmi yansıtmadığını söyledi.
Görev süresi boyunca son 5 yılda Filistin ile Türkiye arasındaki ticaret yılda ortalama yüzde 15 arttığına dikkati çeken Useyli, "2020'yi 2023'le kıyaslayacak olursam ticarette yüzde 48'lik bir artış yaşadık. Filistin ile Türkiye arasında neredeyse 1 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaştık." dedi.
Useyli, Türkiye ve Filistin arasındaki ticaretine ilişkin resmi rakamların gerçek hacmi yansıtmadığına dikkati çekerek, "Filistin ve Türkiye arasındaki resmi ticaret hacmi 1 milyar dolar. Ama asıl olan belki de bunun iki katı. Bunun nedeni de İsrail'in konşimentoda varış noktası İsrail olması konusundaki ısrarı. Eğer ki buraya Batı Şeria ya da Filistin yazılırsa, yaklaşık yüzde 12 fazladan vergi ödenmesi gerekiyor. İthalatçılarımız varış noktasını İsrail olarak yazıyor ki maliyeti düşürerek rekabet etmeye çalışıyor. Bu rakamların gerçeği yansıtmamasının arkasındaki nedenlerden birisi de bu." diye konuştu.
Filistin'in en yüksek ticaret hacminin işgal nedeniyle İsrail ile olduğunu belirten Useyli, onun ardından Filistin'in bir numaralı ticaret ortağının Türkiye olduğunu vurguladı.
"Buradaki ürünlerin büyük bir kısmının Türk olduğunu göreceksiniz"
"Buradaki herhangi bir süpermarkete, perakende satış mağazalarına giderseniz ürünlerin büyük bir kısmının Türk olduğunu göreceksiniz." diyen Useyli, son birkaç yıldır bakanlığı döneminde özel sektörden ve iş dünyasından Türk şirketlerin buradan resmi bayilikler vermeye teşvik ettiğini söyledi.
Useyli, Filistin'de birçok Türk markasının görülebileceğini belirterek, bakanlık döneminde Türkiye ile ilişkilerin artmasından memnuniyet duyduğunu, ticari ilişkilerin daha da artacağını dile getirdi.
Bakanlık döneminde Türkiye'deki tüm bakanlarla ilişkilerinin çok iyi olduğunu, Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile de yakın çalıştıklarını kaydeden Useyli, "Son toplantıda Türkiye'ye hurma kotasının 3 bin tondan 5 bin tona çıkarılmasını istemiştim ki 5 yıl önce göreve geldiğimde bu rakam Türkiye'de yüzde 25 vergi muafiyetiyle yılda 1000 tondu." ifadelerine yer verdi.
Useyli, bu artışın parlamentoda kabul edilmesini beklediklerini belirterek, "O zaman yılda 5000 ton olacak, bu da neredeyse dünyaya hurma ihracatımızın yüzde 50'sine denk gelecek." dedi.
Öte yandan Cenin Sanayi Bölgesi'nin inşa edilmesiyle ilgili Useyli, bu nihayete erdirildiğinde Türk şirketlerinin Türkiye'deki avantajlarından buradaki üretimde de yaralanabileceğini söyledi.
İki ülke arasındaki ticaretin boyutlarının sorulması üzerine Useyli, "Endüstriyel makineler dahil ithal ettiğimiz tüm ürünler, her şeyimiz var. Ya İtalyan makineleri alırdık, ya Alman makineleri, hatta Uzak Doğu'dan, Çin'den makineler alırdık. Bunları Türk makineleriyle değiştirdiler. Burada şunu görüyoruz, şunu söyleyebilirim, Türk ürünleriyle, Türk makineleriyle 'Alman kalitesini Türk fiyatına' aldık. Bu son derece önemli." diye konuştu.
Useyli, Filistin'deki fabrikalar ziyaret edildiğinde Türkiye'de üretilen birçok makinelerin görülebileceğine işaret ederek, "Gıda maddeleri, inşaat malzemeleri ve deri dahil olmak üzere diğer tüm ürünler neredeyse burada. Türk ürünlerini alıyoruz" ifadelerini kullandı.
Useyli, öte yandan bazı projelerin TİKA finansmanıyla yapıldığını belirterek, inşaat malzemelerinin çoğunun Türkiye'den geldiğini aktardı.
“Gazze piyasası, Filistin piyasasının yüzde 40'ını temsil ediyor”
Useyli, Filistin'de üretimin düştüğünü belirterek, bazı şirketlerin kapandığını ve iflas ettiğini söyledi.
Turizm ve diğer sektörlerde küme halinde yüzde 50'den fazla bir düşüş yaşandığına işaret eden Useyli, “Çünkü Gazze piyasası, Filistin piyasasının yüzde 40'ını temsil ediyor. Bu Gazze piyasasındaki yüzde 40'ı kaybettik. Aynı şey Gazze için de geçerli. Gazze, Batı Şeria'ya birçok ürünü ihracat yapardı ancak savaş süresince bu artık yok. Gazze'de işsizlik şu anda yüzde 95 oranında.” diye konuştu.
Useyli, Gazze'de işsizlik oranın önceden yüzde 25 olduğunu dile getirerek, birçok şirketin varlığını sürdüremediğine de işaret etti.
Gelirin birçoğunun kaybedilmesi nedeniyle nakit para akışı ve dövizin de kısıtlı olduğunu anlatan Useyli, önceden ürünlerin ithalatından elde edilen vergi ödemelerinin yüzde 80'ini de İsrail'in aldığını söyledi.
Useyli, Filistin parasının da alındığını kaydederek, “Bu bir tür hırsızlık. Buradaki para akışı daha az, insanlar daha az para harcıyor ve fabrikalardaki tüm ürünleri de bu durum etkiliyor.” dedi.
Bazı ürünlerin yurt dışından satın alınması için ithalat izin lisansı gerektiğine işaret eden Useyli, bunu sağladıklarını çünkü İsrail'in bu izin belgesini görmesi gerektiğini anlattı.
İthal edilen tüm ürünler İsrail üzerinden gelmek zorunda
Useyli, “İthal edilen tüm ürünler İsrail limanına geliyor ve gümrüğünden geçiyor. Yani İsrail üzerinden gelmek zorundalar. Bazı ürünler İsrail standart kurumu tarafından kontrol ediliyor ve İsrailli ithalatçılar için bu bir günden daha az sürüyor. Bu bizim için haftalar alabiliyor. Haftalar sürdüğünde daha fazla pahalı ve maliyetli oluyor. Rekabet edemiyoruz çünkü ekstra maliyetimiz oluyor.” ifadelerini kullandı.
Bazen sağlık sertifikası gibi belgeler istediklerini anlatan Useyli, kargo faturasında da Filistin'e gelecek olsa bile son varış noktasının İsrail olarak gösterilmesi gerektiğine dikkati çekti.
“Filistin için istisna var”
Useyli, Türkiye'den birçok bakanı tanıdığını ve bir şey istediklerinde bakanların izin verdiklerini anlatarak, Kovid-19 salgını süresince yasak olsa bile ihtiyaç duyulan ürünlerin ihracına ya da ithalatına Türkiye'nin Filistin'i istisna tutarak izin verdiğini söyledi.
Salgın döneminde "dünyada eksikliği çekilen ve birçok ülke tarafından ihracat yasağı getirilen hammaddelere" Türkiye'nin Filistin için izin verdiğini kaydeden Useyli, “Tüm sağlık ürünlerini ve ilaçları burada üretiyoruz, buna ihtiyacımız vardı ve bize izin verdiler, bunu sağladılar. Bu istisnai bir ihracat. Her şeyi, her zaman, Türkiye'den aldık. Tüm bakanlar 'Filistin için istisna var, ne isterseniz verebiliriz' dediler.” diye konuştu.