10’LARIN İZLERİYLE TÜRKİYE (96)
...Dünden devam
Kıbrıs adasında Yunanistan'ın da desteğini alarak hareket eden Rum tarafının, Kıbrıs adasını Yunanistan'a bağlamak amacını güden ve adada yaşayan Kıbrıs Türk Halkını neredeyse topyekûn ortadan kaldırmayı önleyen Türkiye; bu müdahalesi sonrasında, 5 Şubat 1975 tarihinde başlayan ve 3 yıl süren Amerika'nın silah ambargosu ile karşı, karşıya kalmıştır.
Amerika'nın ülkemize karşı uygulamış olduğu silah ambargosunun nedenleri şöyle sıralanabilir:
- 26 Ocak 1974 tarihinde kurulan Ecevit Hükümetinin, 'Haşhaş ekimi' yasağını kaldırması ve 1974 Kıbrıs Harekâtı sırasında Amerikan silahlarının kullanılmış olması,
- Amerika'nın Vietnam yenilgisi,
- Türkiye'deki hükümete duyulan güvenin azalması,
- Watergate skandalı(ABD'de Yüksek mahkeme başkanlığı ile Başkan Richard Nixon'un bir soruşturma nedeniyle karşı, karşıya gelmesi ve ters düşmesi sonucunda; mahkeme, Başkan Nixon'u görevden almak üzereyken, başkanın kendiliğinden istifa etmesi olayı…) nedeniyle başkan Nixon'un istifa etmiş olması.
Yukarıda özetlemiş olduğum bu nedenler; Amerika'nın Türkiye'ye genişletilmiş silah ambargosu uygulamasını tetikleyen nedenlerdi…
Türkiye ise; bu ambargoya karşı şu yaptırımları uygulamıştır:
- 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devletinin kurulduğunu açıkladı.
- 25 Temmuz 1975'te ABD'ye nota verilerek, ABD Savunma İşbirliği Antlaşması (3 Temmuz 1969) yürürlükten kaldırıldı. Türkiye'deki bütün Amerikan üs ve tesisleri, T.S.K'nin 'kontrol ve yönetimi' altına girdi.
Amerika, yukarıdaki yaptırımlarımıza dayanamayarak, 26 Mart 1976'da; ülkemizdeki üsleriyle ilgili olarak yeni bir 'Savunma İş Birliği Antlaşması' imzalamak zorunda kalmıştır.
Bu antlaşmanın yürürlüğe girmesi ise; ülkemize uygulanan ABD ambargosunun kaldırılması şartına bağlanmıştır. Nihayet 26 Eylül 1978'de ABD Başkanı Jimmy Carter'in da çabalarıyla ambargo tamamen kaldırılmıştır.
***
1970'li yılların ikinci yarısından sonra Türkiye'de başlayan o unutulmaz temel ihtiyaç maddesi kuyrukları (sana yağından gaz yağına, mazottan benzine, fuel-oil'den kömüre, sigaradan şekere, çaydan pirince kadar uzanan o upuzun insan kuyrukları…) neden yaşanmıştı? Ülkemizde böylesine ağır siyasi, ekonomik ve sosyal bir dönemin yaşanmasına sebep olan olaylar nelerdi?
Şimdi bu olaylara kısaca bir göz gezdirelim:
Siyasi İstikrarsızlık: (Kaynakça: 12)
Ülkemizin 70'li yılların ortasından itibaren siyasi yaşamında çalkantılı bir süreç başlamıştır. 30 Haziran 1972'de toplanan CHP 21'nci Olağan Kurultayı, parti yönetiminde lider ve büyük bir iktidar değişimine sahne olmuştur.
Kurultayda, CHP Tüzüğünün 35 maddesi birden değiştirilmiştir. Kurultay, Genel Başkanlıktan istifa eden İsmet İnönü'nün, CHP Kurultayına son katılımına sahne olmuştur. Bu seçimde Bülent Ecevit, 1085 delegeden, 1032'sinin oyunu alarak, tekrar Genel Başkanlığa seçilmiştir.
14 Ekim 1973 tarihinde yapılan seçimlerde, Ecevit'in başkanlığındaki CHP en fazla oyu almasına rağmen çoğunluğu kazanamamıştır. 26 Ocak 1974 tarihinde, Necmettin Erbakan'ın lideri olduğu Milli Selamet Partisi ile kurduğu koalisyon hükümetinde ilk defa başkanlık görevini almıştır. Sadece 10 ay süren bu koalisyon hükümetinin tarihe geçen en önemli olayı; benim de fiilen görev aldığım, uzmanlık alanım olan ve yukarıda kısa bir analizini yapmış olduğum Kıbrıs Harekâtı olmuştur.
1977 seçimlerinin ardından Türkiye, çok partili zayıf koalisyon hükümetleri ve azınlık hükümetlerin yönetiminde bir istikrarsızlık dönemine girmiştir. O dönemde, Türkiye'nin iki büyük partisi arasında Adalet Partisi ile Cumhuriyet Halk Partisi arasında diyalog tamamen kesilmişti. (Günümüzün siyasi yapısını oluşturan patilerin aralarındaki diyalog süreci o günlere benzemese bile! Ne yazık ki mevcut parti liderlerinin arasındaki sert diyaloglar, toplumumuzda giderek artan bir kutuplaşmayı da beraberinde getirmiştir…)
Devam edecek...