АРОСАТЛАР ОРОЛИ… (18-қисм. Биринчи фасл)
* * *
Орадан бир ҳафта вақт ўтди. Мен ҳар куни Олим аканинг квартирасида ёлғиз қолардим. Фақат улар мени бир марта бозорга олиб тушиб турли кийимларни кийдириб кўришди. Тўғғри келганини харид қилишди.
Бўлаётган ишлардан жуда-жуда хижолатда қолгандим. Ҳеч ким мендан пул талаб қилмаса, ейиш-ичишим, ётар-турарим текин бўлса…
— Наҳотки, куёвни шу қадар иззатлайдиган одамлар ҳам бўлса? — ўйлардим ўзимча. — Шарифа билан яшаган кезларимда бунчалик ҳурматни, қадр-қимматни кўрмагандим. Аксинча, пайти келганда узоқ-яқиндан тараладиган қарғишларни тоқат қилиб тинглашга маҳкум эдим. Олим ака эса гоҳида хавотирга ҳам тушиб қўяди. Кўнглимга қарайди, ҳар бир гапни олдин мулоҳаза қилиб, ўта эҳтиёткорлик билан гапиради. «Бўлғуси божамни ранжитиб қўймай» деса керак-да!..
Фақат битта армон қалбимнинг туб-тубида қолиб кетадиган бўлди. Тўйимга қариндош-уруғларим келишмайди. Амма-холаларни-ку, айтмасам ҳам бўлади. Тўйга айтиб борган тақдиримдаям бош силкиб қўйишдан нарига ўтишмайди. Онам-чи?.. Нурмат қоранинг чизган чизиғидан чиқишга ўзида куч тополмаса керак. Бувижонимни таклиф қилай десам, кексайиб қолган. Бунинг устига бобомдан айрилгач, юрагига қил сиғмайди…
Эссиз!.. Кулгига қолмасам гўргайди. Наргиза тарафдан биров-ярим «Куёвимизнинг яқинлари кўринмайди-я?» деб қолмасайди. Адойи тамом бўламан унда. Ер қаттиқ, осмон олислик қилиб, аросатда куйиблар кетаман…
Наргиза билан гаплашиш имкони бўлганда-ку, ётиғи билан тушунтирардим. Ҳали бирор марта ёлғиз учрашмадим ҳам. Илк бор кўрганимдан сўнг юрагимда пайдо бўлган ишонч ва ёввойи меҳрга суянган кўйи яшаб келмоқдаман. Майли, таваккал-да!.. Шундай муниса қизнинг яқинлари аҳмоқ эмасдирлар, ахир!..
* * *
— Қани, куёв бола, тез кийин! — деб қолди ажойиб кунларнинг бирида Олим ака. — Ҳаммаси тахт. Тўйни тезлатмасак бўлмайди!
Мен ҳайрон эдим. Ҳеч ким Наргизага совчи ҳам бўлмади. Учрашмадик ҳам. Бир-биримизни яқиндан танишга-да улгурмадик. Бирдан тўй бошланиб кетса, қандай бўларкин?..
Бу тахлит саволларга жавоб излашнинг мавриди эмасди. Соҳиба опа эрта тонгда машинага буюртма бериш учун қаергадир кетибди. Биз Олим ака билан бирга тайин этилган манзилга етиб олишимиз ва ундан кейин Наргизани олиб кетишга боришимиз лозим экан.
Ҳайрат-у ўйларни йиғиштириб қўйдим-да, сарполар ичидан керакли кийимларни олиб кийиндим.
— Мана, энди мушкулотлар ростакамига ортда қолди, — дея ҳайқирарди қаллбим. — Ойнинг ўн беши қоронғи бўлса, ёруғ кунлари ҳам жуда яқин қолди. Ҳадемай қаторга кирасан, Қодир! Бошқалар каби тотли ташвишлар қуршовида яшай бошлайсан!..
Бугун тинчлик бўлса нима қиларди? Аксига олгандек, қор шамол аралаш гупиллаб ёғар, изғирин этингни узиб олгудек чийилларди.
Бундай ҳавода тоғ ошиб водийга боришнинг ўзи бўлмаса керак. Одатда қалин қор ёққан кунлар тоғ йўлини ёпиб қўйишарди. Ишқилиб, очиқ бўлсин-у, биз вақтида Наргизанинг ота уйига етиб олайлик. Тўйимиз, бахтимиз бизларга маҳтал қолмасин!..
* * *
Наргиза оппоқ келинлик либосида бошини ҳийла эгганча ўтирар, биз умуман сўзлашмасдик. Очиғи, мен гапни нимадан бошлашни билмай гаранг эдим.
Ана, тоққа чиқиладиган жойда машиналар қаторлашиб кетибди. Бизнинг машина ҳам таққа тўхтади. Олим ака гап нимада эканини билиш ниятида пастга тушди.
Биз ёлғиз қолдик. Аммо ҳануз сукутдамиз. Наргиза аҳён-аҳёнда менга кўз қирини ташлаб олаяпти. Нимадир демоқчи-ю, биринчи бўлиб мен сўз очишимни кутаяпти.
Йўқ, таваккал қиламан. Шу тахлит ўтираверсам, шубҳаланиб юрмасин Наргиза. Барибир насиб этса у жуфти ҳалолим бўлади. Эртами-кечми гаплашишимиз керак-ку!..
Шундан кейин ҳам нима деб гапириш ҳақида бош қотиравериб хуноб бўлдим. Нима деса бўлади-а? Аёл кишининг ёшини сўраш ноқулай. Отасининг исмини сўрасаммикан? Э, шуям савол бўлдими? Энсаси қотиб қовоғини уйиб олса адойи тамом бўламан. Эҳ, Қодир, Қодир! Чиройли қизларнинг олдида тилинг танглайингга ёпилшиб қоларкан-ку! Гапирсанг-чи! Ҳозир-ҳозир Олим ака машинага чиқиб ўтирса, тамом! Яна лаб тишлашдан, қор босган далаларни томоша қилишдан бўлак ишинг қолмайди…
— Сиз… Пивони яхши кўрасизми? — ниҳоят Наргиза томон ўгирилиб томдан тараша тушгандек савол ташладим.
Нафсиламбирини айтсам, бундай бўлмағур савол хаёлимга келгани учун ўзимни ўзим чавақлаб ташлагим келиб кетди. Бироқ кеч эди…
Наргиза саволимни эшитди-ю, ялт этиб менга қаради. Юзлари дув қизарди. Бир марта жилмайиш қилди. Лекин дарров жиддийлашди.
— Йўқ, — деди эшитилар-эшитилмас. — Жинимдан ёмон кўраман.
Ана, бўларкан-ку қиз болани гапга тутса!.. Ҳойнаҳой, унга кутилмаган саволим қизиқ туюлди! Акс ҳолда жилмайиб қўймасди.
— Менам ёқтирмайман, — дедим бош қашиб. — Ҳидига тоқат қилолмайман.
— Ишонмайман, — Наргиза энди юзларига табассум югуриб астойдил менга юзланди. — Эркаклар ичкилик деса ўзларини томдан ташлашади.
— Йў-ўқ, мен унақаларданмасман!.. Мен…
Афсуски, суҳбатимиз чала қолди. Олим ака машинага ўтирди-да, ортга ўгирилиб, иккаламизга маъюс тикилиб қолди.
— Йўл ҳали вери очилмас экан, — тоғ тарафга ишора қилди у. — Тўйни квартирада ўтказиб қўя қоламиз шекилли. Эҳ, уёқда қанча одам кутиб ўтирганди-я бизни! Ишимиз юришмади-юришмади-да!..
* * *
Тақдири азал бир бўлса, Худонинг ўзи мушкулларни осон қилиб қўяркан.
Тоғ йўли ёпиқлиги бахтимизга раҳна солмади. Олим ака квартиранинг ўзида тўйни ўтказишга қарор қилибди. Айтишларича, ҳаво юришиб кетгандан кейин қишлоққа борсак ҳам бўлавераркан…
Шу куни кечқуруноқ залга стол тузашди. Қаршимда мен умуман танимайдиган меҳмонлар ўтиришар, барчалари келин-куёвга бахт тилаб қадаҳ кўтарарди.
Қизиқ. Шаҳар дастурхони ўзгача бўларкан. Мен Шарифага уйланганимда бундай тўкинликка гувоҳ бўлмагандим. Бу ерда эса одамнинг жонидан бўлак ҳамма нарса топилади.
Ноз-неъматларга, бир-биридан гўзал таомларга суқ билан боқардим-у, иштаҳам карнайга айланиб борар, қўйиб беришса, дастурхонни шип-шийдон қилиб ташлагим келарди. Фақат… Куёвлигим ёдимга тушиб базўр ўзимни тиярдим.
— Шу кунимни Шарифа кўрсайди, — ўйлардим ўзимча. — Ҳойнаҳой, мени расво бўлди, кўчаларда тентираб, бир бурда нонга зор бўлиб кун кўради деб ўйлаётгандир. Агар шу тобда кириб келганда, тушунарди, афсусланарди, ҳасаддан сочини юларди… Нималар деяпман? Менга нима? Қорним таталаб бораяпти-ку!.. Нега қўл қовуштирганча жим ўтирибман? Ҳов анави товуқ гўштидан бир бўлагини олиб есам ким мени уришади? Ҳеч ким. Бу қадар ёқимли ҳид таратадиган товуқ гўштини охирги марта уч йилча бурун бувим пишириб берганди. Ўшанда бурнимни жийириб, бир тишламгинасини оғзимга солгандим-да, қўлимни артиб қўя қолгандим. Ўша ношукурчиликларнинг жазосини уч йил тортдим. Энди бўлса… Эҳ, тортинчоқлик қурсин!.. Йўқсиллик мени шу кўйга солди. Мазали таомларни кўрдим-у, оч бўридек улардан кўз узолмай қолдим… Нималар деяпман ўзи?.. Уят эмасми?.. Ёш болага ўхшайман-а!.. Ана, ёнимдаги Наргиза ҳам индамай ўтирибди-ку!.. Яхшики, хаёлимдан кечган ўйларни билмайди. Билиб қолса борми, нақ шарманда бўлардим-а!..
Ўзимдан ўзим хижолат тортиб аста Наргизага разм солдим. У ҳануз уялган кўйи ўтирар, қур-қур қадаҳдаги лимонаддан ҳўплаб оларди.
Ҳа, Наргиза росманасига гўзал. Шунчалар нафис ва чиройлики, ортиқча сўз айтишга ҳалиям юрагим дов бермайди. Айниқса, кундузги аҳмоқона саволимдан сўнг бўлганимча бўлганман… Йў-ўқ, яхшиси, ҳозир тилимни тияман. Барибир ёлғиз қоламиз-ку! Ўшанда тил топишишим енгил кечади. Кўзларимни чирт юмиб, жуфтимни бағримга босишга ўзимда куч топа билсам бас. Бекорга «висолга нима етсин» дейишмаган-ку! Висол қалбларни бирлаштиради, ўртадаги пардаларни йўқ қилади…
* * *
Соат тунги иккиларга яқин меҳмонлар тарқалиб, мен кутган лаҳзалар яқинлашди. Юрагим ҳаприқиб, оҳиста биз учун ажратилган хонага кирдим.
Наргиза деразадан ташқарига тикилганча турарди…
Унга яқин бориб бир муддат иккиланиб турдим-да, елкасидан тутдим. Шу пайт Наргиза худди ҳуркак оҳу каби ўзини четга олди.
Бу карашмадан мамнун бўлиб жилмайдим ва ортидан қолмай, қайта елкасига қўл юбордим. Лекин бу гал ҳам қўлларимни итқитиб ташлади.
— Тегманг менга! — деди Наргиза тўсатдан йиғи аралаш. — Яқинлашманг!
— Ие, — дедим кулиб. — Нега ундай дейсиз? Биз энди бегона эмасмиз, жоним! Ё… Мен шунчалик қўрқинчлиманми?..
Наргиза жавоб бериш ўрнига нари кетди-да, бурчакдаги жавон устига ўтириб олди ва қўлларини олдинга чўзди.
— Келманг! Яқинлашманг! Йўқса, бақираман!
— Хўп, яқинлашмадим ҳам дейлик! Аммо токайгача шу тахлит ўтирамиз?..
— Керак бўлса бир умр ўтирасиз, — деди Наргиза титраб. — Менга тўғри келмайсиз, билдингизми?
— Оббо, жа опқочасиз-да! — гапни ҳазилга буришга уриндим. — Жудаям қайсар қиз экансиз!
— Ажаб бўпти! Ракларнинг ҳаммаси шунақа бўлишади.
— Нима?.. Нима дедингиз? Рак дедингизми? У нима дегани?.. Қизиқчимисиз?
— Бу ўладиган касал дегани! — баттарроқ йиғлай бошлади Наргиза. — Эшитдингизми?.. Ишонмаяпсизми?.. Ишонмаяпсизми?..
Беихтиёр қайсарлигим тутди. Бу қадар жасурликни қаердан олдим, билмайман. Наргизанинг қайсарликларига қараб ўтирмай, уни маҳкам қучиб олдим ва эгнидаги кўйлакни ечиб ташладим.
Не кўз билан кўрайки… Қаллиғимнинг бир сийнаси йўқ, ўрни қалин дока билан бойлаб ташланган, дока эса йирингга беланиб кетганди…
Наргиза менинг бақрайишимни титроқ аралаш кузатиб тургач, бор овозда қичқириб юборди:
— Кўрдингизми? Энди ишондингизми? Ракман мен, ракман!.. Энди кетинг! Йўқолинг!.. Ҳеч кимни кўришга кўзим йўқ, йўқолинг!..
* * *
Наргизанинг бақир-чақирини эшитиб, Соҳиба опа ичкарига чопиб кирди. У бирпас каловланиб турди-да, жонҳолатда келиб синглисини қучоқлаб олди.
— Бу нима қилганинг, ношудгинам? — сўради йиғи аралаш Соҳиба опа. — Сенга минг марта айтганман-ку ракмассан деб! Тағин бошладингми эски ашулангни-а! Одам дегани шунчалик қайсар бўладими? Қодиржонда нима гуноҳ? Нега уни ҳалитдан қийнайсан?
— Ишонмайман ҳеч кимга! — Наргиза шундай деб опасининг бағридан сирғалиб чиқди-да, терс ўгирилди. — Мен ракман! Ўзим биламан, барибир ўламан мен!
— Бекорларнинг бештасини айтибсан! — уни уришиб ташлади Соҳиба опа. — Сенга илми-аъмал қилишган! Ҳаммаси ярамас София келиннинг иши. ҳали қараб турсин, қилган ифлос ишлари ўзига қайтади, ҳа! Сен кўнглингни чўктирма! Табиб айтди-ку! Худо хоҳласа бир ойда кўрмагандай бўлиб кетасан. Душманларинг аламидан куйиб ўлади ҳали, синглим! Қани, кел, сенга қайноқ чой бераман. Кейин ётиб дам оласизлар! Юрақол!
— Йиринглар-чи, опа? — изиллаб йиғларди Наргиза. — Эзилиб тамом бўлдим-ку!
— Ие, амал қаердандир чиқиб кетиши керак-ку! Табиб ўзингга ҳаммасини айтган. Дори ича бошлаганингга ўн беш кун тўлгач, йиринг чиқа бошлайди деган. Мана, айтгани бўлди. Ё ёлғонми?..
— Билмадим… — Наргиза йиғлашдан тўхтаб, опасига суянганча йўлакка чиқди.
* * *
Мен росманасига аросатда қолгандек эдим. Худди карахт кимса каби турган еримда чайқалар, на тураверишни, на йўлакка юришни билардим.
Қалбимни эса аччиқ бир афсус кемира бошлаганди. Иблис қиёфасидаги бу афсусга қарши миямда бир хаёл қўзғолон қиларди.
— Сен нималар қилиб қўйдинг? — дерди афсус. — Тағин боши берк кўчада қолдинг. Сени боплаб алдашди. Энди хор-у зор бўласан. Кунинг касалнинг қош-қовоғига қараш билан ўтадиган бўлди. Сен адойи тамом бўлган одамсан. Қарғишга қолдинг.
— Бекор гап, — унга қарши сўзларди хаёл. — Наргиза беозор ва меҳрибон. Бунинг устига гўзал, оқила қиз. Тез орада тузалади. Сен унга ишон! У билан бахтиёр бўласан…
Шундай хаёллар исканжасида бўшашганча балконга чиқдим. Олим ака сигарет чекаётган экан.
Мени кўриб қўлидаги сигарет қолдиғини кулдонга ташлади-да, оғир хўрсинди.
— Сен хафа бўлаверма, — деди менга эҳтиёткорона боқиб. — Наргизанинг касали унақанги қўрқинчли эмас. Соҳиба опанг ҳаққа ўхшайди. Табиб айтган кундан йиринг чиқа бошлади. Демак, ҳақиқатан кимдир илми-аъмал қилган… Э, шўрлик қайнсинглим. Ҳеч кимга ёмонлик қилмаган бўлса, нега бу кунга тушади?..
Олим аканинг бу сўзлари менга далда бўлгандек, иблис нари кетди. Кўнглимда жуфтимга нисбатан меҳр, ачиниш ҳисси уйғонгандек ҳушёр тортдим.
— Олим ака, мана кўрасиз, — дедим лаб тишлаб. — Ҳали ўша ярамаслар чапак чалиб қолишади. Биз уларни енгамиз. Қилган ёмонликларига минг пушаймон бўлишади.
— Баракалла, — елкамга қоқди Олим ака. — Сен жуда ақлли, фаросатли йигит экансан. Бардам бўл, ҳаммаси олдинда. Шундай яхши кунларни кўрасизки, бахтдан ёрилай дейсиз.
Бирпас балконда турган бўлдим-да, Олим акага хайрли тун тилаб ичкарига қайтдим. Наргиза аллақачон тинчланган, кийимларини алмаштириб бўлиб, диванга ўрин тўшаш билан овора экан.
Юрагим тўлиб унга яқин бордим-у, маҳкам қучдим.
Наргиза бу гал қаршилик қилмади. Бирпас сукут сақлагач, кафтларимни юзларига босганча силкиниб-силкиниб йиғлай бошлади.
— Йиғламанг, — дедим Наргизанинг майин сочларига юзимни босиб. — Сиз оғир касал эмассиз. Яқинда тузаласиз. Мен бунга кафилман.
— Мен оғирлашиб қолсам, ташлаб кетмайсизми? — йиғламсираб кўзларимга жавдираб боқди Наргиза. — Менга содиқ қоласизми?
— Албатта. Сизни зўрға топдим-у, нега ташлаб кетарканман? Фақат оғирлашиб қоламан деб мени қўрқитманг. Оғирлашмайсиз.
* * *
Орадан бир ой ўтди. Олим ака сўзида туриб мени газеталардан бирига ишга жойлаштирди.
Ҳар куни ишдан уйга шошар, Наргизанинг висоли ишқида елиб-югурардим.
Кунлар ўтгани сайин Соҳиба опанинг сўзларига ишониб борардим. Наргиза кунига бир неча марта дока алмаштиришини айтмаса, ҳеч қандай оғриқдан шикоят қилмаяпти. Аксинча, мазали овқатлар пишириб, дастурхон тузаб мени кутади. Кириб келганимда қайсидир китобни мутолаа қилаётганини кўриб кўнглим тоғдай кўтарилади.
Ҳа, мен энди ҳақиқий бахтимни топгандек эдим. Биз бир-биримизга жуда тез кўникдик. Тўпоричасига айтганда «аймоқи» бўлиб қолдик. Гоҳ ҳазиллашамиз, гоҳ ёлғондакам араз қилиб бир-биримизни куйдирамиз.
Бироқ ана шундай кунларнинг бирида…
Адашмасам ярим тун эди. Даҳшатли қичқириқдан уйғониб кетдим. Қарасам, Наргиза хонанинг у бурчидан бу бурчига бориб келар, тўхтовсиз дод соларди.
— Вой, жоним! Жоним оғриб кетаяпти! Энди нима қиламан? Опажон, қаердасизлар? Ёрдам беринглар! Чидолмайман!
Олдинига нима қилишни билмай гарангсиб қолдим. Нима бўлди ўзи? Наргиза нега дод-вой қилаяпти?..
— Сизга нима бўлди? — жонҳолатда хотинимга ёпишдим. — Қаерингиз оғрияпти?
— Ўл бўлди, дард бўлди! — баттар бақириб ташлади Наргиза. — Менга яқинлашмаларинг!.. Мен ўламан, ҳа, ўламан!..
— Ўзингизни босинг, — бу гапларига эътибор қилмай юпатишга уриндим. — Ундан кўра менга қаерингиз оғриётганини айтинг!.. Дорихонага чиқиб келайми?..
— Опамни чақиринг, опамни! — ҳайқирди Наргиза. — Табибини олиб келсин! Чидолмайман!
— Ҳ-ҳозир, бирпас чидаб туринг, қўнғироқ қиламан! Мана, кетдим!..
Орадан ярим соатча ўтиб Соҳиба опа ўрта яшар, бошига оқ дўппи кийган эркакни эргаштирганча кириб келди.
Ичкарига кира солиб синглисини қучди.
— Ҳа, Наргиз, оғрияптими? Қани, ўтир-чи! Мана, Маҳкам акани опкелдим. Ҳозир дам солиб қўйса, оғримай қолади… Ҳеч қаеринг оғримаётганди-ку!.. Ё бирор ерга урилиб кетдингми?..
— Йўқ, йўқ! — ингранди Наргиза. — Бирдан оғриқ турди. Аъзойи баданим узилиб кетгудай бўлаяпти.
— Илоё уйи куйсин ўша келиннинг! — қарғана кетди Соҳиба опа. — Сени шу кунларга солган бўлса болаларидан тортсин! Маҳкамжон, тезроқ бошлай қолинг! Юрагим ёмон бўп кетаяпти.
— Хавотир олманглар! — деди эркак Наргизанинг рўпарасига чўнқайиб ўтириб. — Синглимиз ҳозир тинчланади. Ҳойнаҳой, жинлар қўзғолон қилаётган бўлса керак. Иложи бўлса, йўлакка чиқиб туринглар! Мен ўқиган пайтда ҳеч ким бўлмаслиги керак.
Биз итоат билан хонани тарк этдик.
Йўлакка чиққач, Соҳиба опага ер остидан билдирмай разм солдим. Унинг юзида хавотир аломати сезилмасди. Афтидан олиб келган табибига қаттиқ ишонар, Наргиза тез орада додлашни бас қилиб уйқуга кетишидан умидвор эди.
— Балки дўхтир чақирармиз? — сўрадим секин Соҳиба опадан. — Қаранг, Наргиза қийналиб кетаяпти!
— Нима?.. — Қайнсинглим илк бор менга нафрат аралаш боқди. — Қанақа дўхтир? Эсингиз жойидами? Мени синглим касал эмас, билдингизми? Шунчадан бери қулоғингизга танбур чалдимми-а? Ҳаддингизни билинг-да!
— Энди… Айтдим-қўйдим-да, — дедим бўшашиб. — Синглингиз қийналганига…
— Ҳозир Маҳкам ака тадбирини топади.
* * *
Афсуски, табибнинг «куф-суф»лари Наргизани тинчлантира олмади. У энди ҳеч кимга қулоқ тутмас, гоҳ ошхонага, гоҳ балконга чопиб изилларди.
Мен ҳам Наргизанинг ортидан чопардим-у, қўлимдан бир иш келмасди. Тинчлантириш, юпатишдан нарига ўтолмасдим.
Чарчадими, ниҳоят хотиним йиғлашдан тўхтаб, мени маҳкам қучоқлаганча титрай бошлади. Пешонасидан совуқ тер қуйилар, танаси чўғ каби қизиб борарди.
Тоқатим тоқ бўлди. Ахир, Токайгача чидаш мумкин? Наргиза деярли ўлим билан олишаяпти-ку! Нега туғишган опаси томошабин бўлиб тураверади? Инсофи борми ўзи? Олим ака-чи? У ҳам ғиқ этмаяпти. Наҳотки, хотинига тушунтира олмаса? Бунинг ўрнига сукут сақлашдан бўшамаяпти.
— Бас, етар! — беихтиёр бақириб юбордим мен. — Баннисага борамиз! Ортиқ бардошим етмайди!
Шундай деб Наргизага ёпишдим.
— Юринг, жоним! Ўзим сизни обораман! Бу кетишда ҳолдан тоясиз. Адойи тамом бўласиз!
— Нима? — шу пайт Соҳиба опа чопиб келиб билагимга чанг солди. — Ҳой куёв, ҳаддингиздан ошманг дедим! Синглимнинг баннисада қиладиган иши йўқ. Бўлди, ҳозир оғриқ қолдирадиган укол қилиб қўяман. Ухлайди-қолади. Қани, киринг Олим акангизнинг ёнига!..
— Илтимос, опамнинг айтганини қилинг, — Наргиза титроқ орасида мени ўзидан нари итарди. — Опам укол қилса, оғриқлар қолади. Кейин… Кейин хонамизга кириб дам оламиз.
Олим ака табибни кузатиш учун пастга тушиб кетганди. Норози бош чайқаганча ётоққа кирдим-да, ўзимни каравотга ташладим.
* * *
Мен чалкаш хаёллар, шубҳа-ю гумонлар қуршовида қолгандим. Қандай йўл тутишни, кимга нима дейишни билмасдим. Оғриқ қолдирувчи уколдан сўнг тинчланиб ёнимга чўзилган Наргизани маҳкам қучганча ётардим-у, қулоқларим остида унинг ҳайқириқлари, додлари, инграниб йиғлашлари жаранглар, миям косасидан чиққудек даражада қаттиқ оғрирди.
Нима қилиб қўйдим? Нега бу гал ҳам адашдим? Олим акани шу тобга қадар қаттиқ ҳурматлардим. Устоз дея этагидан тутишга аҳд қилгандим. У-чи? Нимага билиб туриб мени ўтга ташлади? Унга нима ёмонлик қилиб эдим? Менда ўчи йўқ эди-ку!..
Умуман, нима сабабдан хаста қизни турмушга беришди? Муддаолари нимайди ўзи?..
Бувижон, агар ҳозир ёнимда бўлсангиз, роса уришардингиз. Чунки мен ғирт аҳмоқ ва овсарман. Чўкиб кетишимни биламан-у, аммо ўйламай-нетмай дарёга шўнғийман.
Мана, бугун ҳам яна бир марта алдандим. Аслида бу алданишми, тақдирми, ёки қора қисматми, билмайман. Биламан, Наргизада заррача гуноҳ йўқ. Ҳойнаҳой, хасталигини билгани учун чимилдиқ кўришни орзулагандир. Ҳа, у мени яхши кўради. Бир ойдан бери жуда тотув яшадик. Бир-биримизга шунчалар ўрганиб, суяниб қолдикки, ҳар сонияда қалбимиз соғинч, ҳижронни ҳис этиб туради. Лекин… Унинг касали оғирлашди. Оҳ-войларига чидай олмаяпман. Гўёки ҳаммасига мен айбдордек ўзимни чавақлаб ташлагим келаяпти, бувижон! Илми-аъмал деганлари шунчалик ёвқурми? Нимага келиб-келиб бизнинг бахтимизга раҳна солади? Нима қилай? Жуфтимни бу чангалдан қандай қутқарай?..
Шундай хаёллар билан аста Наргизага назар ташладим. Азоблари ариб, кўзини уйқу элтибди.
Эндигина устини кўрпа билан ёпган эдимки, хона эшиги оҳиста тақиллади.
Сакраб ўрнимдан турдим-да, бориб эшикни очдим.
Соҳиба опа экан. У бирпас нима дейишни билмай ўйланиб тургач, билагимдан тутди.
— Қодиржон, энди биз борайлик, — деди сал нарида қўлида сумка билан шай турган Олим акага ишора қилиб. — Мана, Наргизаям тинчланди. Буёғига сизларни Худога топширдик. Бирор гап бўлса, қўнғироқ қилинг. Лекин зинҳор баннисага чопа кўрманг! Табиб бир-икки кундан кейин яна келиб дам солади. Кўрмагандай бўп кетади синглим. Хўпми? Тушундингиз-а?..
Гарчи эр-хотинга нисбатан қалбимда нафрат туғён ураётган бўлса-да, аранг ўзимни қўлга олиб Соҳиба опанинг сўзларини маъқулладим.
— Хавотир олманг, мен ёнидаман. Ҳаммаси сиз айтгандай бўлади.
* * *
Минг афсус, табиб қанча қатнамасин, Наргизанинг аҳволи яхшилана қолмасди. Ҳар куним фарёдлардан иборат бўлиб қолганди. Бемор бемор-да!.. Инжиқликлари, дард орасида мени силтаб ташлашларига кўникмай иложим йўқ. Гоҳ дока ювишга тушиб кетар, гоҳ ўзимча Наргизани аллалашга тутинардим. Соҳиба опа эса ҳануз сўзида туриб олган. Қаерларгадир бориб янги дорилар олиб келади, мажбурлаб уларни Наргизага ичиради. Баъзи дориларни ичгач, хотиним қайт қилади, тўхтовсиз йўтала бошлайди. Мен юрагим оғригандан оғриб унга сув тутқазаман…
Хуллас, бўлганча бўлгандим. Худди тубсиз жарликда яшаётгандек, юқорига чиқишдан умидларимни узгандек ҳиссиз бир кимсага айланиб қолгандим…
Ахир, нима қилай? Бу нима касалки, ортга чекина қолмаса?.. Ким бизга кўмак бера олади? Ҳеч кимми?.. Наргиза умрининг охиригача шундай ўтадими?
Мана, тағин тонг отди. Хўрозлар қичқира бошлаганда иккаламиз ҳам мудрай бошлагандик. Тун бўйи дард билан олишиб чарчаганмиз. Айниқса, Наргиза ҳолдан тойди. Шўрликнинг йиғлашга, дод солишга-да қурби етмай қолибди. Ҳозир яна касали хуруж қилади-ю, ҳаммаси бошидан бошланади. Йўқ, бундай яшаш мумкин эмас. Нимадир қилиш керак.
Тахмин қилганимдек, яна Наргизанинг фарёди қулоқларим остида янгради.
Қандай ўрнимдан сапчиб турганимни ўзим ҳам сезмай қолдим. У хонани айланиб, саннаб йиғларди.
— Художон, тезроқ жонимни ола қолсанг-чи! Ҳаммаёғим оғриб кетаяпти, ахир! Нега Азроилингни юбора қолмайсан? Ё менда қасдинг борми? Қасдингни олиб бўлдинг. Энди мени тинчлантир!..
— Наргиза, бўлди, йиғламанг! — дея уни маҳкам қучиб олдим. — Укол қилиб қўяйми? Оғриқларингиз пасанда бўларди… Айтинг, нима қилай? Бундай йиғлайверсангиз, баттар бўлади-ку!..
— Илтимос, мени дўхтирга оборинг, — деди Наргиза бирдан йиғлашдан тўхтаб. — Ортиқ бардошим етмайди. Бундан кўра ўша баннисаларда ўлиб кетганим яхши.
— Опангиз…
— Э, у гапираверади. Дард тортишиб қўйяптими опам? Тезроқ бўлсангиз-чи!
— Хўп, ҳозир, кийиниб олай!
— Олдин докамни олиб чиқинг. Ҳаммаёғим расво бўлиб кетди.
Мен оёғимни қўлимга олиб ваннахонага чопдим…
— Худога шукр, — дердим ўзимга ўзим. — Фикримиз бир жойдан чиқди. Ўзиям ишонмай қўйган кўринади опасига! Ишқилиб, шундай бўлсин! Қайсарлиги тутмай турсин. Касалхонага борсак, ҳаммаси ойдинлашади. Ҳеч бўлмаса дори-пори ёзиб беришар.
* * *
Биламан, менинг фикрим, айтадиган гапларимни бир пулга олишмайди. Наргизанинг мени севишига ишонсам-да, бу хонадонда ҳам сиғинди эканимни яхши англайман. Ҳозирги тутаётган ишим Соҳиба опани оёққа турғазиши, бошимга не кунлар тушиши муқаррарлигини аниқ-тиниқ ҳис этиб турибман. Аммо хотинимнинг азобда яшаши ҳаммасидан устун. Майли, мен кимларнингдир қўлида ўйинчоққа айландим. Кимлардир менга барибир паст назар билан боқади, менсимайди, керак бўлса устимга мағзава ағдаради. Мен бўлсам, бош эгишга, туҳматлар, ҳақоратлар, ёлғонлар остида қолган қаддимни букканча барчасига тоқат қилишга маҳкумман. Асосийси, Наргиза дарддан халос бўлсин. Қаршимда илк лаҳзалардаги каби жилмайибгина турсин, рўзғор ташвишларига кўмилсин, ишқимизнинг тотли онларига тўйсин. Қўрқмайман! Дардига албатта малҳам бўламан…
Касалхона ҳовлисидан ўтишимиз билан теваракдаги беморларга кўзим тушиб алланечук бўлиб кетдим. Уларнинг бири юзи дока билан ўраб ташланган ҳолда букчайганча ногиронлар аравачасида ўтирар, чўпдек озиб кетган бошқа бир беморни замбилда ичкарига олиб киришарди.
Йўлакдаги манзара бундан-да қўрқинчлироқ. Йиғи-сиғи, бақир-чақирдан юракларим эзилиб Наргизамни қаттиқроқ қучдим.
— Энди менинг хотиним ҳам шуларга ўхшаб қоладими? — дердим хаёлан. — Анавилар каби озиб кетадими? Замбилга солиб юришадими? Йўқ, у кучли. Наргизам бунақанги касалга чалинмагани рост. Соҳиба опанинг айтганлари тўғри бўлиб чиқсин. Худойим, ўзингдан сўрайман, шундай қилгинки, у оғир касалга чалинмаган бўлсин! Акс ҳолда кўтара олмайди. Ўзим ҳам адо бўламан…
Аксига олгандек, врач қабулига кириш ҳам осон кечмас экан. Эшик олдида ўндан зиёд бемор навбат кутиб ўтирибди.
Наргизанинг инқиллаши, елкамга суянган кўйи оғир нафас олиши бағримни эзиб уни эҳтиёткорона курсига ўтқаздим.
— Ҳаммаси тугайди энди, ишонинг! — дедим кўнглини кўтариш учун атайин. — Мана кўрасиз, дўхтир иккаламизниям уришиб беради. «Бу ерда пишириб қўйибдими сизларга?» деб ташқарига ҳайдайди.
— Оғриқ-чи? — менга умидвор жавдираб термулди Наргиза. — Дардимни аритишмайдими?
— Нега аритишмас экан? Кучли дориларнинг ҳаммаси шуларда бўлади, жоним. Ёзиб берасан деб туриб оламан. Шундай чиқиб кетармидим? Сиз дод солганингизда жоним узилиб кетай дейди. Бермай кўрсин…
— Яхшиям сиз борсиз, — шивирлади Наргиза кўзлари ёшланиб. — Оғринмай қараяпсиз менга.
— Қизиқчимисиз? — ўзимча койинган бўлдим. — Сиз менинг бору йўғимсиз. Жонингиз оғриса, дунёга сиғмай кетаман… Йўқ, келинг, ўша оғриқдан гапирмайлик. Яхшиси, ўйлайлик. Тузалганингиздан кейин биринчи қиладиган ишимиз нима бўлади?
Наргиза елка қисди.
— Ҳа, сизга янги кийимлар сотиб оламиз-да, — давом этдим мен. — Сизларникига, кейин бизнинг қишлоққа борамиз. Икковимиз велосипедда роса катайса қиламиз. Хўпми?..
Наргиза маъюс жилмайган бўлиб бош ирғаб қўйди…
Шу гапларни айтишга айтдим-у, ичимни нимадир тирнаб ўтгандек энтикдим.
Кошкийди шу сўзларим ҳақиқатга айланса. Саробнинг лойқа сувлари қуриб битса…
(давоми бор)
Олимжон ҲАЙИТ