Rossiya migrantlarni kamaytirmoqchi, ammo...
Moskva meriyasi Rossiya poytaxtidagi qurilish obyektlarida xorijlik ishchilarni tark etish rejasini ishlab chiqadi. Bu ma’lumotni ochiqlagan Moskva vitse-meri Andrey Bochkaryovga ko‘ra, mazkur loyiha ayrim qurilish obyektlarida allaqachon joriy etilmoqda.
Biroq, Ozodlik suhbatlashgan soha mutaxassislari yuzaga kelgan vaziyatda Rossiya hukumati qurilishlarda migrantlar mehnatidan voz kecha olmasligini gapirmoqda. Ular Rossiya hukumatining mehnat muhojirligiga oid bayonotlari va amaldagi harakatlari o‘rtasidagi tafovutga e’tibor qaratmoqda.
Qurilishda mehnat muhojirlari qolmaydi?
Moskva shahar hokimiyati poytaxtdagi qurilish obyektlarida chet ellik ishchilar mehnatidan voz kechish rejasini ishlab chiqmoqda. Bu haqda shaharsozlik siyosati va qurilish bo‘yicha shahar hokimi muovini Andrey Bochkaryov jurnalistlarga bergan intervyusida aytib o‘tdi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, qurilish jarayoniga "uch barobar kamroq odam jalb qilinishi kerak".
- Shu bilan birga, ishchilarning ish haqi ikki, hatto uch baravar ko‘p bo‘lishi kerak va biz ikki baravar tezroq qurishni boshlaymiz, deb ta’kidladi Bochkaryov.
U AQSh va Yevropa mamlakatlari tajribasini misol keltirib, ularda ishchilar “yaxshiroq o‘qitilgan”, buning natijasida esa “bir kishi uch kishining o‘rnini egallaydi”, dedi. Bochkaryovning so‘zlariga ko‘ra, xuddi shunday sxema allaqachon Moskvadagi bir nechta qurilish obyektlarida joriy etilmoqda: u 450 kishi rejalashtirilgan qurilishda pudratchi tomonidan 170 kishi jalb etilganini aytdi.
Vitse-merning so‘zlariga ko‘ra, bugungi kunda poytaxtdagi qurilish obyektlarida ishlayotgan 120 ming xorijiy ishchidan “40 mingga yaqini” qolgan. Bular asosan O‘zbekiston, Tojikiston va Qirg‘iziston grajdanlari, hamda Moskva viloyatida yashovchilar ekani aytildi.
Bochkaryov, shuningdek "Yaxshi suvoqchi bo‘lish - bu san’at, g‘isht terish bo‘yicha esa mutaxassislar umuman yo‘q", dedi.
Bochkaryovning so‘zlariga ko‘ra, qurilish maydonchasidagi migrantning o‘rtacha maoshi 30 dan 50-60 ming rublgacha ko‘tarilgan, ammo muhojirlar orasida hatto 80 mingga ishlashni xohlamayotganlar borligiga ishora qildi.
- Sentabr oyida Moskva rasmiylari poytaxtda 200 mingga yaqin xorijlik ishchi yetishmayotganini e’lon qilgan edi. Mehnat resurslarining yetishmasligi ish beruvchilar o‘rtasidagi ishchi kuchi uchun kurashni kuchayishiga olib keldi, bu esa ularning xizmat haqlari ko‘tarilishiga sabab bo‘lmoqda, dedi shahar vitse-meri.
Mutaxassislar: Yaqin kelajakda Rossiya migrantlardan voz kecha olmaydi!
Biroq, Moskva meriyasi taklifi yuzasidan fikr bildirgan ekspertlar Rossiya yaqin kelajakda migrantlar mehnatidan voz kecha olishiga jiddiy shubha bildirmoqda.
Rossiya Fanlar Akademiyasining Sotsiologiya instituti yetakchi ilmiy xodimi, dotsent Igor Kuznetsov Ozodlik bilan suhbatda shahar hokimi muovini “migrantlar” va “malakasiz ishchilar” jumlalari o‘rtasida xato tenglik o‘rnatganiga e’tiborimizni qaratdi.
- Qurilishlarda ishlayotgan migrantlarning aksar qismi haqiqatan malakasiz ishchilar. Ammo, hammasi ham emas. Ular mehnatidan voz kechish uchun qurilish sohasini qayta qurib chiqish kerak, texnologiyalarni joriy qilish lozim. Masalan, qurilish robotlarini. Bu esa bugun-erta hal etiladigan narsamas! Albatta, meriyaning bu qaroridan eng avvalo qurilish kompaniyalari norozi bo‘ladi. Chunki o‘zgartishlar ish beruvchilar hisobiga amalga oshiriladi. Bu qurilayotgan usiz ham qimmat uylar narxining oshishiga olib kelishi turgan gap.
Hozirgi kunda esa vaziyat shunday: qurilish vazirligidagi bir tanishim hukumat aksincha migrantlarni olib kirish ustida bosh qotirayotgani, charter reyslar sonini ko‘paytirayotgani to‘g‘risida gapirdi. Men nima uchun bunday bir-biriga zid bayonotlar berilayotgani sabablarini o‘zim ham tushunmayapman. Muammo migrantlarning ko‘p-kamligidamas - qurilishdagi ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda. Migrantlarni tarbiyalash, adaptatsiyalash va boshqa loyihalarni yig‘ishtirib qo‘ying: ularga ish sharoiti yarating, ularni malakasini oshiring, maoshini vaqtida bering – o‘z-o‘zidan ko‘plab muammolar bartaraf etiladi, dedi Igor Kuznetsov.
Migratsiya mutaxassisi oxirgi ikki yilda ishchi migrantlar soni 10 barobarga qisqargani to‘g‘risida tadqiqotlar natijalarini ham ovoza qildi.
Moskvadagi O‘zbekistonliklar kongressi rahbari Farhod Ustajalilov fikricha, ayrim siyosatchilarning migrantlarga qarshi bayonotlari Rossiya prezidenti bildirayotgan fikr mulohazalarga ham zid ekanini gapiradi. U ham yaqin kelajakda Rossiya muhojirlar mehnatidan voz kecha olmaydi, degan fikrda:
- Moskvada bu qarorlarsiz ham ishchi kuchi yetarli emas. Bu gaplarning barchasi soxta - feyk, boshqa hech narsa emas. Migrantlar oyiga 300-500 dollar evaziga 12-15 soat g‘ayriinsoniy sharoitlarda ishlaydilar, yashaydilar. Muhojirlarni mahalliylar bilan almashtirish uchun yaxshi sharoit va yaxshi maosh berish kerak - malakasiz ishchilarga oyiga kamida 60-70 ming rubl va malakali ishchilarga 100-150 ming rubl. Meriyaning o‘zi bunga rozi bo‘lmaydi, chunki uy-joyning narxi oshadi. Natijada – yana korrupsiya va xira sxemalar bo‘yicha ishchilarni yollash, malaka sertifikatlarini sotib olish, noqonuniy ishchi kuidan foydalanish bosh.
Ayni damda, Rossiya Tergov qo‘mitasi rahbari Aleksandr Bastrikin “qo‘shni davlatlar”dan kelgan mehnat muhojirlari uchun majburiy genomik ro‘yxatga olishni joriy etishni taklif qildi.
2008 - yilda qabul qilingan DNK ro‘yxatiga olish to‘g‘risidagi qonunga ko‘ra, Rossiyada bunday tartib og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyatlar sodir etganlikda, shuningdek, shaxsning jinsiy tajovuzda ayblanib sudlanganlarga tegishli. Bundan tashqari, tergov harakatlari davomida va shaxsi aniqlanmagan jasadlardan DNK namunalari olinadi.
Migratsiya – Rossiyaning asosiy daromad manbalaridan biri
Mehnat muhojirlari o‘z mamlakatlariga pul jo‘natish orqali Rossiyaning ko‘plab mintaqalari uchun daromad manbai bo‘lib qolmoqda.
Rossiya hududlarining byudjetlarini to‘ldirish moddalaridan biri mehnat muhojirlarining mehnat patentlari uchun to‘lovlari hisoblanadi. Migratsiya ekspertlari hisob-kitobicha, pandemiyadan oldingi 2018 - yilda Rossiya Federatsiyasining mintaqalari byudjetiga 58,3 milliard rubl tushgan, shundan 17,5 milliardi poytaxt g‘aznasini to‘ldirilgan. Moskva viloyati byudjetiga 8, 3 milliard rubl, Sankt-Peterburg byudjeti migrantlar hisobiga 7, 3 milliard rublga boyigani qayd etildi. Mutaxassislar mehnat muhojirlarining Rossiya yalpi ichki mahsulotiga qo‘shgan hissasi 10%dan 13, 2% gacha ekanini aytib kelishadi.
Koronavirus pandemiyasi tufayli 2020 - yil mart oyidan migrantlarning Rossiyaga kirishi taqiqlangan edi. 2021 - yil mart oyidan 250 dan ortiq ishchi va daromadi 2,5 milliard rubldan ortiq kompaniyalarga ishchilarni Rossiyaga olib kirishga ruxsat berilgan edi.
May oyida Tojikiston va O‘zbekistondan ishchilarni jalb qilish bo‘yicha cheklovlar olib tashlandi, ammo qatnov haligacha havo yo‘li orqali amalga oshmoqda.
Eslatib o‘tish joyizki, avvalroq Moskva meri Sergey Sobyanin mehnat muhojirlarining Rossiyadan chiqib ketishi mamlakatda inflyatsiyaning o‘sishiga olib kelganini aytgan edi. Sobyanin o‘tgan yili koronavirus cheklovlari tufayli qurilish obyektlari deyarli ikki oy davomida yopilganligi, ishlab chiqaruvchilar ko‘plab ishchi migrantlarni ishdan bo‘shatishga majbur bo‘lganini eslatgandi.
Oldinroq Ozodlik Rossiya avval mamlakatga kirishi taqiqlangan 158 ming nafar o‘zbekistonlikka nisbatan “migratsion amnistiya” o‘tkazishga qaror qilgani haqida xabar bergan edi. Shuningdek, rossiyalik rasmiylar o‘z mamlakatida ishchi kuchi yetishmayotgani sababli O‘zbekistondan minglab quruvchini ishga jalb etishga qaror qilishgan.
Bu orada Rossiya hukumati o‘zbekistonlik muhojirlarning migratsiya ro‘yxatiga qo‘yish muddatini 15 kunga uzaytirishga qaror qilganini ma’lum qildi.