Тамаки чекмайдиган одамлар орасида ўпка саратони ҳолатлари ортиб бормоқда
0
Халқаро саратонни ўрганиш агентлиги (IARC) маълумотларига кўра, ўпка саратони онкологик касалликлар орасида бешинчи энг кенг тарқалган ўлим сабаби ҳисобланади. 2022 йилда дунё бўйлаб 2,5 миллион одамда ушбу хасталик аниқланган. Энг кўп касалланиш ҳолатлари Шарқий Осиё мамлакатларида, айниқса Хитойда кузатилган.
Олимлар қайд этишича, чекмайдиган одамларда ўпка саратони кўпинча аденокарцинома шаклида намоён бўлади. 2022 йилда бу касаллик эркакларда ўпка саратони ҳолатларининг 45,6 фоизини, аёлларда эса 59,7 фоизини ташкил этган. 2020 йилда ушбу кўрсаткичлар мос равишда 39,0 ва 57,1 фоиз эди.
Охирги ўн йилликларда аденокарцинома ўпка саратонининг энг кенг тарқалган кичик турига айланди. 2022 йилда 200 мингдан ортиқ аденокарцинома ҳолати аниқланиб, улар асосан ҳаво ифлосланиши билан боғлиқ бўлган. IARC маълумотларига кўра, чекмайдиган шахсларда ўпка саратони ҳолатларининг 70 фоизини айнан шу тур ташкил этади.
Шунингдек, аёллар орасида ҳам ўпка саратони кўрсаткичлари ортиб бораётгани кузатилмоқда. 2022 йилда дунё бўйича 900 минг аёлда ушбу хасталик қайд этилган. *The Guardian* маълумотига кўра, 2023 йилда Буюк Британияда ўпка саратонига чалинган аёллар сони биринчи марта эркакларникидан ошиб кетган.
2024 йил август ойида Лондонда ўпка саратонига қарши янги вакцинанинг клиник синовлари бошланган. Германиянинг *BioNTech* биотехнологик компанияси томонидан ишлаб чиқилган бу вакцина иммун тизимини саратон ҳужайраларига қарши курашишга рағбатлантиради. Лондон коллежи университети клиникасида ўтказилган синовларда вакцина саратон ҳужайраларини соғлом тўқималарга зарар етказмасдан йўқ қилишга қаратилган. Бу ёндашув анъанавий кимётерапияга нисбатан хавфсизроқ бўлиб, беморлар учун самаралироқ даво усули бўлиши мумкин.