Қуёшда юзага келган улкан тош тешиги тез кенгаймоқда
Сўнгги кунларда Қуёш юзасида ноодатий ҳодиса — йирик тош тешигининг шаклланиши ва тез суръатларда катталашиши олимларнинг диққат марказида турибди. Россия Фанлар академияси Космик тадқиқотлар институти (КТИ)нинг Қуёш астрономияси лабораторияси берган маълумотларга кўра, мазкур тешик айнан Ер томонга қараган ҳудудда пайдо бўлиб, сўнгги 24 соат ичида ўз майдони ва ўлчамларини кескин равишда кенгайтирган. Тадқиқотчилар бу ўсиш суръати тахминан 50 фоизни ташкил этганини қайд этишмоқда.
Мутаҳассисларнинг тушунтиришича, бундай ҳодиса оддий астрономик жараёнлардан бири бўлиши мумкин бўлса-да, унинг оқибатлари жуда сезиларли бўлиши эҳтимолдан холи эмас. Тоҷ тешиклари, одатда, қуёш шамоллари оқимининг тезлиги ва зичлигини оширади. КТИ лабораторияси олимлари тахминига кўра, бир неча кундан сўнг Ер атрофидаги қуёш шамоли тезлиги ошиб, геомагнит муҳитда муайян ўзгаришларни юзага келтириши мумкин.
Ҳозирда тешик ҳудудида наfaқат юқори, балки қуйи атмосфера қатламларида ҳам кучли қорайишлар кузатилмоқда. Бу эса Қуёшнинг ички қатламларидан нурланувчи моддаларнинг чиқиш даражаси анча юқори эканини кўрсатади. Одатда бундай ҳолатлар жуда кам учрайди, шунинг учун олимлар уни диққат билан кузатиб боришмоқда.
Мутаҳассисларнинг прогнозига кўра, 18-август, душанба кунидан бошлаб Ер яқинида қуёш шамоли тезлиги орта бошлайди ва 19–20-август кунлари бу кўрсаткич сониясига 800–900 километргача етиши мумкин. Бу — одатдаги тезликлардан 2–2,5 баробар юқори бўлиб, ғайритабиий даражада кучли оқим ҳисобланади.
Шу билан бирга, ҳозирча геомагнит вазият барқарор бўлиб қолмоқда. Олимлар, ҳаттоки, яқин дам олиш кунларида ҳам Ер магнит майдони изчил сақланишини айтишмоқда. Бироқ улар келгуси етти-ўн кун ичида қуёш шамолининг кучайишини геомагнит муҳитга таъсир этувчи энг асосий омил сифатида баҳолашмоқда.
Бу жараён қандай оқибатларга олиб келиши ҳозирча аниқ эмас, бироқ бундай кучли қуёш шамоли оқимлари баъзан алоқа тизимлари, сунъий йўлдошлар фаолияти ва ҳатто шимолий ёруғликлар интенсивлигига ҳам таъсир кўрсатиши мумкинлиги айтилади. Шу боис, яқин кунларда илмий марказлар ушбу ҳодисани диққат билан кузатишда давом этади.