Prof. Dr. Yaman Akdeniz: YouTube kararı Türkiye'ye ciddi bir mesaj
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 5 Mayıs 2008-30 Ekim 2010 arasında video paylaşım sitesi You Tube'un erişimini engelleyen Türkiye'yi mahkum etti. AİHM, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde (AİHS) düzenlenen ifade özgürlüğü ve haber alma özgürlüğünü ihlal ettiğini hükmetti.
Türkiye'nin ifade özgürlüğünü ihlal etmesi nedeniyle AİHM'e başvuran isimlerden Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz kararı değerlendirdi. AİHM'in verdiği kararın sadece Türkiye için değil bütün Avrupa Konseyi için bağlayıcı olduğuna dikkat çeken Akdeniz, kararla Avrupa'nın Türkiye'ye mesaj verdiğini belirterek, “Anayasa Mahkemesi'nin Twitter ve You Tube kararları da bu yöndeydi ama AİHM'de bunun söylenmesi siyaseten de çok önemli. Zamanlama açısından da öyle. Şu anda içinde bulunduğumuz konjonktürde ifade özgürlüğünün her gün çiğnendiği bir ortamda, gazetecilerin tutuklandığı, televizyon kanallarına el konulduğu, gazetelere baskın yapıldığı bir dönemde AİHM'in bu kararı bugün açıklamasının siyasi anlamı var. Burada Türkiye'ye gönderilen ciddi bir mesaj var.” şeklinde konuştu.
Kullanıcı sıfatıyla yapılan bir başvuruyu AİHM'in kabul etmesi çok önemli
AİHM'in verdiği karar öncesinde yaşanan süreci anlatan Yaman Akdeniz, “O dönemi hatırlarsanız zor bir süreçti. 18 aya yakın Türkiye'de YouTube erişimi hukuka aykırı şekilde engellenmişti. Biz o zaman Kerem Altıparmak ile bu platformun kullanıcıları olarak mahkemeye başvurmuştuk reddedilmişti. Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru o zaman olmadığı için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurmuştuk.” dedi. AİHM'e kullanıcı sıfatıyla başvurduklarına dikkat çeken Akdeniz, “ Kullanıcı sıfatıyla yapılan bir başvuruyu AİHM'in kabul etmesi çok önemli. Biz You Tube'u temsilen gitmedik, mahkeme kullanıcı sıfatıyla yapılan başvuruları kabul etti. Başvurucuların haber alma ve ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi. AİHS 10. Maddede düzenlenen ifade özgürlüğü kapsamına aldı. Bizim de mahkemeye bildirdiğimiz görüş ve talep bu yöndeydi. Bu yönden karar çok önemli.” şeklinde konuştu.
Site engellemelerini hükümet, AİHM'e pozitif bir gelişme olarak bildirmiş, hukuki girişimimiz sürecek
Türkiye'nin internet sitelerinin erişiminin engellenmesi yönünde yaptığı değişiklikleri AİHM'e pozitifmiş gibi sunduğunu kaydeden Akdeniz, “İç hukukta biz yaptırım talep etmiştik, iç hukukun değiştirilmesi yönünde. Bu talebi reddetmiş mahkeme ama ciddi bir fahiş hata var, 46. Maddeyle ilgili. Hükümet yazışmalar bittikten sonra Ocak 2015 başında göndermiştik. Nisan 2015'te 5651'e eklenen 8/a maddesiyle ilgili ‘Milli Güvenlik', ‘Kamu Düzeni' korunmasıyla ilgili ve muhalif sitelerin engellenmesi için kullanılan maddenin eklenmesini hükümet, AİHM'e pozitif bir gelişme olarak bildirmiş. Mahkeme elmalarla, armutları karıştırıp ciddi bir fahiş hata yapmış. Bizim talebimiz 8. Madde yönündenken 8/a'nın kanuna eklenmesini iç hukukta yapılan olumlu bir değişiklik olarak değerlendirmiş. 46. Madde kapsamında da bir yaptırım öngörmemiş. ” açıklamasında bulundu. Yaman Akdeniz bununla ilgili hukuki girişimlerinin de olacağını söyledi.
Sadece Türkiye açısından değil bütün Avrupa Konseyi ülkelerini bağlayıcı niteliği var
Kararın ciddi manada emsal teşkil edeceğine değinen Prof.Dr. Akdeniz, “Sadece Türkiye açısından değil bütün Avrupa Konseyi ülkelerini bağlayıcı niteliği var.” dedi. Bu kararın etkisinin büyük olacağını söyleyen Akdeniz, “ İç hukukta da bunun uygulanması lazım. Yarın Anayasa Mahkemesi toplanıyor. Gündemine bakarsanız, CHP'nin başvurusuyla yarın Anayasa Mahkemesi 5651 sayılı kanunla 2014 yılında eklenen değişikliklerle ilgili iptal görüşmesi yapacak. Bugünden itibaren bağlayıcıdır bu karar. Bütün yerel mahkemelerin ve Anayasa Mahkemesi'nin dikkate alması gereken bir karardır.“ uyarısında bulundu.
2016'da da böyle devam ederse AİHM'e yapılan başvurularda arka arkaya ihlal kararları çıkması hiç de şaşırtıcı olmaz
AİHM'in ifade özgürlüğüne çok istisnai durumlarda müdahale ettiğine dikkat çeken Akdeniz, bizdeki genel uygulamanın haklara müdahale yönünde olduğunu söyledi. Akdeniz, özetle şöyle konuştu: “İstisnai durumlarda müdahale edilmiyor, tam tersi maalesef uygulanıyor. Hükümetin agresif yaklaşımı ve 7 Haziran seçimleri sonrası bunun çok ciddi bir şekilde arttığını görüyoruz. Türkiye'deki müdahalelere genel olarak bakarsak siyasi ifade özgürlüğüne çok ciddi bir müdahale var Türkiye'de. Hemen hemen kim tarafından yapılırsa yapılsın siyasi eleştirinin hiçbir türlüsüne tahammül yok. TCK 299. Kapsamında(Cumhurbaşkanına hakaret) açılan soruşturmalara bakın. Dolayısıyla 2016'da da böyle devam ederse ihlaller AİHM'e yapılan başvurularda arka arkaya ihlal kararları çıkması hiçte şaşırtıcı olmayacak.”
AB için ifade özgürlüğü ön şart
Avrupa Birliği'ne üye olabilmek için ifade özgürlüğünün ön şartlardan bir tanesi olduğunu aktaran Akdeniz, “Bu Türkiye'nin demokratikleşme sürecini etkileyecek bir şeydir. İlerleme raporlarında da buna yer veriliyor. Bu karardan da raporda bahsedilecektir.” ifadelerini kullandı. Son dönemde ifade özgürlüğü konusunda Türkiye'de yaşananların kabul edilemez olduğunu kaydeden Akdeniz, “Avrupa Birliği üyesi olmuş bir ülkede gazetecilerin tutuklanması ki gizli bilgileri açıklamaktan ziyade kamuoyunu çok yakından ilgilendiren bir konu hakkında çok önemli bir gazeteciliğe imza atmış kişileri tutukluyorlar, televizyon kanallarının kapatılması, You Tube'un erişiminin engellenmesi, Twitter'ın üzerindeki baskıların hiçbiri Avrupa ülkelerinde olmayan baskılar. Dolayısıyla kabul edilemez.” dedi.
Yurttaş gazeteciliğin önemini vurguladık
Başvurularında yurttaş gazeteciliğin önemini vurguladıklarını ve kararda da buna dikkat çekildiğini belirten,” Standart gazete ve medyada yer almayan bazı haber ve görüntülerin You Tube'da elde etmek mümkün. Bunu 17-25 Aralık sürecinde de gördük. Vatandaşın nereden haberi olacak. Bunların engellenmesi çok ağır bir müdahale olarak nitelendiriliyor. Baktığımız zamanda da Avrupa Konseyi ülkelerine ve Avrupa Birliği ülkelerine bir tek bizde oluyor ve başka bir yerde de olmuyor.” şeklinde konuştu.