Культурэм ихэхъоныгъ
Апэ зэкIолIагъэхэр псэупIэу Ханскэм дэт кIэлэцIыкIу еджапIэу N 5-р ары.
Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат псэолъэ заулэхэм ащыIагъ ыкIи шъолъыр проектэу «Культурная среда» зыфиIорэмрэ лъэпкъ проектэу «Культурэмрэ» ягъэцэкIэн зэрэкIорэм зыщигъэгъозагъ. Ащ игъусагъэх АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу, АР-м финансхэмкIэ иминистрэу Виктор Орловыр, АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ, къалэу Мыекъуапэ имэрэу Геннадий Митрофановыр, псэолъэшI организациехэм япащэхэр.
Апэ зэкIолIагъэхэр псэупIэу Ханскэм дэт кIэлэцIыкIу еджапIэу N 5-р ары. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ишIуагъэкIэ искусствэхэмкIэ мы кIэлэцIыкIу еджапIэр 2023-рэ илъэсым зэтырагъэпсыхьажьыгъагъ, мы илъэсым музыкальнэ Iэмэ-псымэхэр, зэреджэщтхэ тхылъхэр къащэфыгъэх.
ЕджапIэм ипащэу Елена Пугачевам культурэм ихэхъоныгъэкIэ ынаIэ къызэратыригъэтырэм ыкIи IэпыIэгъу къызэрафэхъурэм апае Адыгеим и ЛIышъхьэ зэрэфэразэр къыIуагъ. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, искусствэхэмкIэ мы кIэлэцIыкIу еджапIэр мылъкукIи, техникэкIи хэпшIыкIэу нахь зэтегъэпсыхьагъэ хъугъэ.
ГущыIэм пае, унэу квадрат метрэ 333-рэ хъущтыгъэр фэдищ хьазыркIэ нахь ин хъугъэ, квадрат метрэ 1050-рэ джы еубыты. ЕджапIэм газыр ращэлIагъ, ищыкIэгъэ мебелыр, интерактивнэ доскахэр, проекторхэр, моноблокхэр къащэфыгъэх ыкIи классхэр ахэмкIэ зэтырагъэпсыхьагъэх. Кабинет пэпчъ проекторрэ проекционнэ экранрэ чIагъэуцуагъ, джащ фэдэу сплит-системэхэри ахагъэуцуагъэх.
Республикэм ипащэ творческэ мастерскойхэм, музыкальнэ классхэм, концерт залым ащыIагъ. КIэлэеджакIохэм джырэ уахътэм диштэрэ орэдхэри классикэм къыхэхыгъэхэри къаIуагъэх. Адыгеим и ЛIышъхьэ кIэлэегъаджэхэми кIэлэеджакIохэми гущыIэгъу афэхъугъ, творческэ ыкIи гъэсэныгъэ IофшIэнымкIи амалэу яIэхэм защигъэгъозагъ.
ЕджапIэм ипащэ учреждением иIофшIэн зэрэзэхэщагъэм къытегущыIагъ. Пстэуми анахь шъхьаIэу мы еджапIэм щалъытэрэр музыкальнэ искусствэм фэгъэсэгъэнхэр ары. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, республикэм ипащэхэм зэрахьэрэ Iофтхьабзэхэм яшIуагъэкIэ еджапIэм чIэсхэм ахэхъо, шIэныгъэу арагъэгъотыхэрэри нахь куу мэхъух.
ГущыIэм пае, илъэс къэс мы еджапIэм чIэсхэм дунэе, шъолъыр, урысые ыкIи республикэ зэнэкъокъухэмрэ олимпиадэхэмрэ апэрэ чIыпIэхэр къащыдахыхэу къыхэкIы. 2023-рэ илъэсым кIэлэеджакIохэм шIухьафтын 45-рэ къафагъэшъошагъ. КIэлэцIыкIу духовой оркестрэми гъэхъагъэ хэлъэу къытефэрэр егъэцакIэ. ИлъэсыкIэр къызихьагъэм къыщыублагъэу театральнэ классымрэ эстрадэ орэдкъэIонымкIэ классымрэ арысхэр агъасэх, кIэлэцIыкIухэми ар лъэшэу агу рехьы.
«Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэм атегъэпсыхьагъэу Адыгеим искусствэхэмкIэ имуниципальнэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэр зэкIэ республикэ шапхъэхэм атетщэнхэу тимурад. Ащ ишIуагъэкIэ кIэлэцIыкIухэм шIэныгъэу аратыхэрэр нахь куу хъущтых, сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэми яIэпэIэсэныгъэ нахь нэрылъэгъу къэхъущт. А гухэлъыр зыдэтIыгъэу, федеральнэ гупчэри къыддеIэзэ, искусствэмкIэ еджапIэхэр икъоу зэтегъэпсыхьэгъэнхэм, Iэмэ-псымакIэхэр аIэкIэгъэхьэгъэнхэм тынаIэ тетэгъэты. ПстэумкIи искусствэ еджэпIэ 21-рэ тиI, ахэм ащыщэу 10-р дгъэкIэжьыгъах, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Къалэу Мыекъуапэ искусствэхэмкIэ иеджапIэу N 6-м чIэсхэми амал дэгъухэр арагъэгъотыгъэх. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» тегъэпсыхьагъэу ащ зэхъокIыныгъэ фашIыгъ, концертхэм яплъынхэу мыщ къекIуалIэхэрэм апае залыкIэ къыпашIыхьагъ. Бюджет пстэуми къарыкIыгъэу сомэ миллиони 185,2-м ехъу а гухэлъхэм апэIуагъэхьагъ.
Адыгеим и ЛIышъхьэ агъэкIэжьыгъэ еджапIэр къыплъыхьагъ, IофшIэнхэр гъэцэкIагъэ зэрэхъугъэхэм нэIуасэ зыфишIыгъ. ЕджэпIэ унэр зэрэпсаоу агъэцэкIэжьыгъ, концерт зал, къэшъуапIэ яIэ хъугъэ, щагур дахэу агъэкIэрэкIагъ, къэзэкъхэм ямузей, гъэмэфэ эстрадэу «Ракушкэр» зэтырагъэпсыхьагъэх. 2023-рэ илъэсым мы еджапIэм креативнэ индустриехэм яеджапIэ къыщызэIуахыгъ, ащ гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотыщт студии 6 хэхьэ, ахэр уахътэм диштэрэ Iэмэ-псымакIэхэмкIэ зэтегъэпсыхьагъэх. Компьютерхэр, сканер ыкIи принтер зэфэшъхьафхэр, электрон музыкальнэ Iэмэ-псымэхэр, нэмыкIыбэхэри ащ хэтых. ПстэумкIи зэхэубытэгъэ бюджетым къыхагъэкIыгъэ сомэ миллион 80,6-м ехъу а гухэлъхэм апэIуагъэхьагъ.
Адыгеим и ЛIышъхьэ кIэлэегъаджэхэми, кIэлэеджакIохэми гущыIэгъу афэхъугъ, искусствэхэмкIэ анахь кIэлэцIыкIу еджэпIэ ныбжьыкIэу Адыгеим итхэм ащыщым IофшIэныр зэрэщызэхэщагъэмрэ гъэхъагъэу ашIыгъэхэмрэ ар акIэупчIагъ. ЕджапIэр 1996-рэ илъэсым къызэIуахыгъ. Ащ кIэщакIо фэхъугъэх зэлъашIэрэ ансамблэу «Казачатэм» пэщэныгъэ дызезыхьэщтыгъэхэ зэшъхьэгъусэхэу Уваров Анатолийрэ Наталиерэ. Непэ мы еджапIэм хэбзэ шIагъоу иIэ хъугъэхэр лъегъэкIуатэх, лъэпкъ творчествэм ихэхъоныгъэкIэ гъэхъэгъэшхохэр ешIых.
ЕджапIэм ипащэу Дмитрий Гордиенкэм къызэриIуагъэмкIэ, муниципальнэ бюджет учреждениеу «Н. И. Уваровам ыцIэкIэ щыт творческэ объединениеу «Звонницэм» а еджапIэм гъусэныгъэ пытэ дыриI. Культурэм ылъэныкъокIэ ахэр бэшIагъэ зызэдэлажьэхэрэр ыкIи илъэс къэс гъэхъэгъэшIухэр ашIых.
Пащэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, джырэ амалэу яIэ хъугъэхэм яшIуагъэкIэ анахь хэбзэ дэгъоу яIэхэр къызэраухъумэхэрэм нэмыкIэу, творчествэмкIи ягъэхъагъэхэм нахь ахагъахъо. Урысые зэнэкъокъоу «ИскусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджэпIэ анахь дэгъу 50» зыфиIорэм ащ текIоныгъэр къыщыдихыгъагъ, республикэ зэнэкъокъоу «ИскусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджэпIэ анахь дэгъур» зыфиIорэми джащ фэдэу къыхагъэщырэ чIыпIэ къыщихьыгъагъ. Ащ нэмыкIэу мы аужырэ илъэсищым культурэмрэ искусствэмрэ афытегъэпсыхьэгъэ программэхэм атетэу зиеджэн лъызгъэкIотагъэхэм япчъагъэ процент 29-рэ хъугъэ.