Добавить новость
ru24.net
Medialab
Апрель
2024

Համերի հիշողություն. Նաիրեն

0

Բուժքույր Նաիրե Ոսկանյանը ծնվել է Հադրութի շրջանի ամենամեծ գյուղերից մեկում՝ Մեծ Թաղերում (հնում կոչվել է Կաժ): Երկհարկանի մեծ տան դիմաց, որտեղ մեծացել է, գտնվում էր Քթիշ (Գթիշ-Գտիչ, Տողասար) սարը, որի գեղեցկությունն էր պատճառը, որ իրենց տան պատուհաններին վարագույր չկար, որովհետև վարագույրը կքողարկեր այն բնական լուսանկարը, որը լուսաբացի հետ բացվում էր Նաիրեի ու տան մյուս անդամների առաջ: 1970-ականներին Մեծ Թաղերի այս տանը մեծանում էին չորս երեխաներ՝ Նաիրեն, քույրը և եղբայրները: 

Տատը՝ Սաթենիկը, հրաշալի յուղուձու էր անում՝ ձվածեղ, որը պատրաստվում էր առատ յուղի մեջ, իսկ նրա ֆիրմային բրնձով փլավը մանկության այն համերից է, որ առանձնապես հատուկ բաղադրատոմս ու գաղտնիք չունի, բայց երբեք չի հաջողվում կրկնել: 

«Տատս կապույտ աչքեր ուներ, ու ասում էին, որ մանուկ հասակում բաց դեղին մազեր է ունեցել: Նրա անցյալը շատ դառն էր եղել, ու ես հիշում եմ, որ երբ տատս մոր ու հոր անունը տալիս էր, լացում էր. ոչ մեկին չէր տեսել»: 

Նաիրեի տատի ազգանունը Զախարյան է, բայց նա վստահ չէ, որ տատը հայտնի Զաքարյանների տոհմից է եղել: Տատի ծնողները Դոլանլարից էին (Հադրութի շրջանի Արևշատ գյուղ, որը 44-օրյա պատերազմի հետևանքով հայաթափվել է ու անցել Ադրբեջանի վերահսկողության տակ)  ու վաղ էին մահացել, ու նրան պահել էլ քույրը՝ Գայանեն: Տատն այնքան բարի էր, որ ով գալիս էր իրեն տեսնելու, հետո այդ մարդկանց նվերներ էր տալիս: 

Նաիրեի մանկությունը միկրո ընտանիքների մասին չէ, այլ մի ամբողջ գյուղի, որ ասես մեծ ընտանիք լիներ: Հիշում է, որ գյուղում ամեն թաղ հավաքվում էր ու հենց այդ թաղի համար թոնիր շինում: 

Մի քանի մեծ փնջերով ցախեր էին պետք թոնիր վառելու համար, դրա համար բոլորին ձեռք էր տալիս հարևաններով հավաքվել ու միասին թխել՝ միանգամից մեծ քանակով: Նաիրեի ընտանիքը մեկ շաբաթվա համար երեսուն հաց էր թխում, երբեմն հացն ընդհատվում էր նաև գաթայով, բայց ամենակարևոր պահը սկզբում էր, երբ անհամբեր երեխաների համար փոքրիկ լավաշներ էին թխում: 

«Փոքրիկ լավաշ էին թխում ու տալիս երեխաներին, դրան ավելանում էին պանիրն ու կանաչին՝ ահա իմ մանկության ամենահամեղ հիշողությունը: Մեզ մոտ սովորություն կար, որ անցնող-դարձողին պետք էր հաց հյուրասիրել: Այս սովորության հիմքում այն էր, որ տվյալ ընտանիքը իր մահացածի համար բաժին էր հանում՝ հյուրասիրելով հացն անգամ անծանոթին»: 

Նաիրեն դեռ դպրոցական էր, երբ սկսվեց պատերազմը, ու, ցավոք, իր մանկությունն անցավ ոչ երեխայական զրույցների ու խաղերի մեջ, ու ոչ էլ պատերազմի մասին գրքերից կարդալով կամ մեծերից լսելով: Երեխաներով հավաքվում էին «չխկլդի» (գետնի վրա կավիճով քառակուսիներ էին նկարում՝ ներսում թվեր, ու սկսում խաղի կանոններին համապատասխան ցատկոտել վրայով) խաղալու, բայց այն միշտ լցվում էր մեծերի հոգսերով, պատերազմի մասին լուրերով: Նրանք մի սերունդ էին, որ կամակորության արտոնությունը, որ տալիս է մանկությունը, չունեին. ինչ կար, դրանով էլ բավարարվում էին: 

Պատերազմի ժամանակ եղբայրները ֆիդայիների հետ էին ընկերություն էին անում, ու հաճախ հենց նրանք էին դառնում իրենց օջախի հյուրը: 

«Եթե մեր տանը, օրինակ, մի հավ կար, մերոնք այնքան կպահեին, մինչև հյուր ունենայինք: Հյուրը մեզանում շատ կարևոր և պատվի արժանացնելու մարդ է, նրա համար էին պահում լավագույն տեղը, լավագույն կերակուրը»: 

Նաիրեն ասում է, որ եկող շաբաթ պետք է ածիկ պատրաստի, արդեն ցորենը ցանել է ու հետևողական է, որ ամեն բան տեղին ընթանա: Իր մանկության տարիներին հարևանուհիներից Համեստ աքան (քույրիկ) մի անգամ ածիկ էր պատրաստել: Այդ ժամանակ Նաիրեն փոքր էր, բայց հետաքրքրասեր լինելու պատճառով սկսել էր հետևել ողջ գործընթացին և տեսել, որ ցորենը դնում էին խոնչայի (փափուկ մակերես, որի վրա լցնում են ցորենի հատիկները և ջրում) վրա, երկու անգամ ջրում մութ պայմաններում, քանի որ եթե ածիկն արև է տեսնում, ցորենը դառնանում է, կորցնում անհրաժեշտ քաղցրությունը, որն այս ուտեստի գլխավոր գաղտնիքն է: 

«Ածիկը շատ ավելի ավագ սերնդի ուտեստ է, բայց քանի որ ես հիշել էի Համեստ աքայի պատրաստածը, որոշեցի ինքս էլ եփել: Մի հետաքրքիր բան կա ածիկի հետ կապված՝ ընտանիք կա, որ այս ուտեստն ընդունում է, ընտանիք կա՝ ոչ: Լինում է, որ ածիկ են պատրաստում առաջին անգամ, և մի վատ դեպք է տեղի ունենում ընտանիքում, դրա պատճառով այդ տանն այլևս չեն պատրաստում»: 

Տասնինը տարեկանում Նաիրեն ամուսնացել է Մեծ Թաղերում ու երեք երեխա ունեցել: Արդեն իր նոր ընտանիքում շատ սիրում էին կաճապ պատրաստել: Կաճապը բույս է, որ հայերեն կոչվում է նվիկ, և թարմ վիճակում թունավոր լինելու պատճառով անհրաժեշտ է տերևները դեռ չծաղկած ժամանակ քաղել, քառասուն օր չորացնել, նոր անցնել մյուս քայլերին:

«Չորացնելուց հետո այն եռացնում են, թթու լավաշը կտրում են, եփում մեկ այլ ջրի մեջ, հետո ավելացնում են ձավար ու միասին եփում են համեմունքներով: Եթե մարդ հիվանդ է, ընտանիքի անդամներին ասում է՝ կաճապ պատրաստիր, որ ուտեմ, առողջանամ»: 

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ բուժքույր Նաիրեն կամավոր մեկնել է առաջնագիծ: Հիշում է, որ ամուսնուն խնդրել էր իրեն տանել, որովհետև իր պարտքն էր համարել մարդկանց կողքին լինել:

2023 թվականից հետո Նաիրեն և իր ընտանիքը տեղահանությունից հետո բնակվում են Երևանում՝ բարեկամների տանը, որի այգում աճում են ժենգյալով հացի գլխավոր դերակատարները՝ կնձմնձուկն ու ճռճռուկը, որ ճամփորդել են երեսուն տարի առաջ Արցախից ու արմատներ գցել այստեղ՝ համառորեն ապացուցելով, որ ամեն ինչ կարող ես ջնջել, բայց արմատը ամեն տեղ գտնում է իր հողը, ծիլեր ու սերունդներ տալիս, որոնք հետո մեծանալու են ու կերտեն իրենց պատմությունը: 

Կուշանե Չոբանյան

Լուսանկարները՝ Վաղինակ Ղազարյանի

MediaLab.am

The post Համերի հիշողություն. Նաիրեն first appeared on MediaLab Newsroom-Laboratory.




Moscow.media
Частные объявления сегодня





Rss.plus



В честь Дня образования вневедомственной охраны подмосковные росгвардейцы провели тематические мероприятия

В Мытищах состоялась отчетно-выборная конференция профсоюза жизнеобеспечения

В честь Дня образования вневедомственной охраны подмосковные росгвардейцы провели тематические мероприятия

В Мытищах состоялась отчетно-выборная конференция профсоюза жизнеобеспечения


“Фанагория” получила специальный приз «Золотой Дионис» на Top100Wines 2024 за “ценность и достоинство вне времени”

https://telegra.ph/Pod-Simferopolem-stroitsya-mini-gorod-ot-InterCtroj-10-29

Всероссийский форум наставников NAST RANEPA прошел в Marins Park Hotel Ростов

Токсиколог Кутушов объяснил, почему хочется спать после обеда


Bay Area high school football: Weekend scoreboard, how Top 25 fared

You need the eyes of a movie hero to spot the 5 horror villains lurking near the crime scene in under 90 secs

Lennox Lewis Has No Doubt How Anthony Joshua vs Daniel Dubois Rematch Goes: “He’ll Go After Him”

Navy veteran’s defamation suit against CNN inches towards trial as judge hears motions for summary judgment


Слушатель «Авторадио» едет в Абу-Даби на «Формулу-1»

В Мытищах состоялась отчетно-выборная конференция профсоюза жизнеобеспечения

Уральца будут судить по делу о крупном мошенничестве – от аферистов пострадала московская актриса

В Троицке спустя 21 год найдены и осуждены убийцы женщины и ребенка


World's biggest modding site announces new paid mods policies, with caveats—'as long as it isn't to the detriment of the free modding ecosystem'

This new FPS is so good, it's almost unfair that it's free: A '1v1 me bro' simulator with 70 maps and no microtransactions that feels like the sickest Counter-Strike: Source mod of 2007

Disney Dreamlight Valley just announced its second DLC featuring 4 new characters, along with a free update coming in December

Call of Duty: Black Ops 6 meta guns and loadouts



Компания «Мария» рассказала о новых решениях для девелопмента на конференции Московского Бизнес-клуба

Защитите свой автомобиль от зимнего гнева! Экспертный уход Aqua Complex – это просто

Отделение СФР предоставило 11 жителям региона с нарушениями зрения собак-поводырей

Компания «Мария» рассказала о новых решениях для девелопмента на конференции Московского Бизнес-клуба




“Фанагория” получила специальный приз «Золотой Дионис» на Top100Wines 2024 за “ценность и достоинство вне времени”

Отделение СФР предоставило 11 жителям региона с нарушениями зрения собак-поводырей

В Мытищах состоялась отчетно-выборная конференция профсоюза жизнеобеспечения

Секреты ухода за униформой официантов: советы по долговечности и презентабельности


Сестра Гуфа раскрыла местонахождение рэпера после слухов о его побеге из рехаба

Нужен гол: спортсмены СК «Вороново» сыграют с «МетонМашСервисом» в 3 туре первенства по мини-футболу

Стартовал конкурс на лучшую концепцию реконструкции фасада Московского театра Олега Табакова

Кубань в лидерах России по спросу на маркетологов


Теннисная школа экс третьей ракетки мира Петровой открылась в Татарстане

Елена Рыбакина провела первую тренировку на Итоговом турнире WTA

Теннисистки Соболенко и Рыбакина сыграют в одной группе на Итоговом турнире

Познер о включении Шараповой в Зал славы: «Представители тенниса умнее и дальновиднее своих коллег по другим видам спорта»


Концерт пройдет в Вологде в День народного единства

"В секте были 15-летние девочки". Мастера по йоге обвинили в изнасилованиях

Мошенники за сутки украли 2,6 миллиона рублей у жителей Тулы и области

Мощи преподобной Евфросинии Полоцкой перевезут в Великие Луки


Музыкальные новости

«Ленинград» нуждается в Инстасамке: Вокс объяснила необычный выбор Шнурова

Тина Канделаки предложила Евгению Петросяну стать постоянным резидентом Comedy Club

Эксперт Корчагина-Озджан: коллаборация Шнурова и Инстасамки принесет хайп обоим

«Мир собирала обратно»: Нюша столкнулась с депрессией из-за проблем в личной жизни



Отделение СФР предоставило 11 жителям региона с нарушениями зрения собак-поводырей

Компания «Мария» рассказала о новых решениях для девелопмента на конференции Московского Бизнес-клуба

Защитите свой автомобиль от зимнего гнева! Экспертный уход Aqua Complex – это просто

В международный день врача прошла премия THE MEDICAL STARS AND BEAUTY AWARDS


Телеканал ТНТ объявляет дату премьеры сериала об эйджизме в личных отношениях «Макрон» с Алексеем Лукиным и Мариной Александровой

Ринат Билялетдинов: "У казанцев есть шансы в Москве против "Локомотива".

Собянин: Москвичи завоевали 117 наград национального чемпионата «Абилимпикс»

Собянин: Более 3,4 тыс. тренеров готовят спортсменов в Москве


С 1 ноября в центре Москвы усилят контроль за неправильной парковкой

ОСАГО по камере: как это будет работать

Сотрудники московского ОМОН оказали помощь пострадавшей в ДТП пенсионерке (видео)

Защитите свой автомобиль от зимнего гнева! Экспертный уход Aqua Complex – это просто


Президент Сербии Вучич приедет в Москву на празднование 80-летия Победы

«Bloomberg»,США: Путин проводит тренировку стратегических ядерных сил за несколько дней до выборов в США

Заместитель управляющего Отделением Фонда пенсионного и социального страхования Российской Федерации по г. Москве и Московской области Алексей Путин: «Клиентоцентричность - наш приоритет»

Вучич посетит празднование 80-летия Победы в Москве


«Симптомы изменились»: врач Кондрахин объяснил, по каким признакам выявить туберкулез




Совместный сон с питомцем: токсиколог Кутушов разобрался в преимуществах и недостатках такого соседства

В международный день врача прошла премия THE MEDICAL STARS AND BEAUTY AWARDS

Совместный сон с питомцем: токсиколог Кутушов разобрался в преимуществах и недостатках такого соседства

Отделение СФР предоставило 11 жителям региона с нарушениями зрения собак-поводырей


Киев в ярости: утечка информации раскрыла тайный запрос на ракеты Tomahawk

Лавров: требование «Томагавков» Зеленским вызвало оторопь в Вашингтоне

Зеленский потребовал от Варшавы отдать последнее на военные нужды Киева


Назначены арбитры на матчи 14-ого тура МИР РПЛ

Мультсериал «Команда МАТЧ» взял награду на XXII Международном фестивале спортивного кино

На территории школы имени Ткаченко в Кубинке появится новое спортивное оборудование

Прогулочные маршруты и спортивные площадки: Четырём зелёным зонам на юге Москвы подарили новую жизнь


Лукашенко: Объявление Гутерриша персоной нон грата не связано с демократией

Лукашенко: конфликт в Йемене может разрастись в катастрофу, которая миру и не снилась

"Навязать грузинам ЛГБТ какой-то хотят!" Лукашенко прокомментировал события в Грузии

Стали известны предварительные оппоненты Лукашенко на выборах в Белоруссии



Собянин рассказал о развитии дорожной сети возле станций метрополитена

Собянин наградил выдающихся москвичей за вклад в развитие города и страны

Собянин: Строительство флагманского центра ГКБ им. Буянова завершится в декабре

Сергей Собянин: Поддерживаем высокотехнологичный бизнес


"Москва – на волне": Жителей столицы приглашают попробовать черноморские деликатесы

Прогулочные маршруты и спортивные площадки: Четырём зелёным зонам на юге Москвы подарили новую жизнь

Новый релиз на лейбле Riki Music — альбом от «Команды Флоры»

Черноморские деликатесы можно приобрести на рыбных рынках «Москва — на волне»


"В секте были 15-летние девочки". Мастера по йоге обвинили в изнасилованиях

«Папа Карло» либеральных «буратин». Чем занимался в России Майкл Макфол?

Сколько лет тюрьмы грозит тулякам за запуск беспилотника

На рынке новостроек Московской области наблюдается снижение спроса на жилье


Группа Аквилон преодолелат планку в 1 миллион квадратных метров

Лидером по наличию мусорных контейнеров стала Амурская область

Терминал сбора данных (ТСД) промышленного класса SAOTRON RT42G

В Архангельской области выросла зарплата инженеров-механиков


https://telegra.ph/Pod-Simferopolem-stroitsya-mini-gorod-ot-InterCtroj-10-29

Герой России Дамир Юсупов встретился с сотрудниками донской полиции

ЖК “Республика” - территория доступного комфорта

В центре Симферополя появится “Поэма” для комфортной жизни


Мальдивские отели приветствуют нового управленца

Нужен гол: спортсмены СК «Вороново» сыграют с «МетонМашСервисом» в 3 туре первенства по мини-футболу

Делегация Китая посетила подмосковные предприятия по производству колбас и сыра

Танцевальный марафон для пенсионеров состоится в ЮЗАО












Спорт в России и мире

Новости спорта


Новости тенниса
WTA

Кудерметова вышла во второй круг турнира категории WTA 250 в Мериде






Спланировать переезд и прикрепиться к поликлинике помогает суперсервис «Переезд в Москве»

“Фанагория” получила специальный приз «Золотой Дионис» на Top100Wines 2024 за “ценность и достоинство вне времени”

Общество «Знание» снимает фильм о творчестве Андрея Тарковского

Собиравшийся в РФ рэпер Tekashi 6IX9INE оказался в одном изоляторе с Пи Дидди