Հայ-ամերիկյան կապերն «այսօր ամուր են, քան երբեւէ»
Ներկայացնում ենք ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի քաղաքային եւ նահանգային դիվանագիտության հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Նինա Խաչիկյանի US-Armenia Ties Stronger than Ever, Including at Local Level հոդվածի հայերեն թարգմանությունը։
Նինա Խաչիկյան
Հունիսին մեկնեցի Հայաստան, որտեղ պետքարտուղարությունը հյուրընկալեց ԱՄՆ-Հայաստան Տեղական ժողովրդավարության առաջին ֆորումը: Այս միջոցառումը ցույց տվեց քաղաքային եւ նահանգային դիվանագիտության ներուժըմ ինչպես նաեւ բացատրեց, թե ինչու պետքարտուղարը ստեղծեց իմ նոր պաշտոնն ու մեր թիմը:
Այս ֆորումը ԱՄՆ-Հայաստան հարաբերությունները ավելի խորացնելու եւ ընդլայնելու Բայդենի վարչակազմի հանձնառության ընդամենը մեկ տարրն էր:
Մենք բերեցինք քաղաքապետեր, քաղաքային եւ նահանգային պաշտոնյաներ Քալիֆորնիայից, Քանզասից, Միչիգանից, Մոնթանայից եւ Փենսիլվանիայից, որպեսզի հանդիպեն իրենց հայ գործընկերների հետ: Տասնամյակների ընթացքում արդեն հաստատվել էին մի քանի քույր-քաղաք եւ քույր-տարածաշրջան հարաբերությունները, բայց մենք ստեղծեցինք երեք նոր զույգ Հելենայի (Մոնթանա), Օքլենդ Քաունթիի (Միչիգան) եւ Սքրենթոնի (Փենսիլվանիա) հետ: Երկու օրվա ընթացքում քննարկեցինք տեղական առաջնորդների հիմնարար դերը ժողովրդավարության մեջ. առանց կոռուպցիայի ծառայությունների մատուցում, փոքրամասնությունների անդամների ազատ խոսքի եւ իրավունքների պաշտպանություն, գնումների թափանցիկություն եւ այլն: Հատուկ ներկայացուցիչ Սառա Մորգենթաուն քննարկեց առեւտրային կապերը: Տեղական ղեկավարները խոսեցին նաեւ իրենց համայնքների առանձնահատուկ մարտահրավերների մասին եւ միմյանց հետ կիսվեցին լուծումներով: Սա է տեղական մակարդակի գործընկերության կախարդանքը. լավ, գործնական գաղափարները կարող են աշխարհով մեկ պպտել ու վերադառնալ՝ բարելավելու սովորական մարդկանց կյանքը:
Գրեթե բոլոր ԱՄՆ պատվիրակները ֆորումից առաջ կամ հետո այցելեցին իրենց գործընկեր քաղաքները կամ շրջանները: Հայ գործընկերների անհավատալի հյուրընկալությունն ու ջերմությունը տպավորեցին ամերիկացի տեղացի ղեկավարներին: Նրանք իսկապես զգացված էին տեղի հայ պաշտոնյաների առատաձեռնությունից եւ ոգեւորությունից:
Ամենակարեւորը, իհարկե, դեռ առջեւում է, երբ ութ զույգերը կնախանշեն համագործակցության հետագա քայլերը: Որոշ կոնկրետ գաղափարներ արդեն կան: Գլենդելի քաղաքապետը, օրինակ, նախատեսում է քաղաքային փորձագետների խումբ բերել՝ հայ գործընկերներին առավել անհրաժեշտ հմտություններով: Հելենայի քաղաքապետը Ստեփանավանի իր գործընկեր քաղաքապետին հրավիրեց Մոնթանա՝ շարունակելու զրույցը ապագա համագործակցության հնարավորությունների շուրջ:
Տեղական մակարդակի կապերն ամրապնդող այս ֆորումը, որն այնքան օգտակար է երկների միջեւ հարաբերությունների ամրապնդման համար, նպաստեց Բայդենի վարչակազմի ընդհանուր ջանքերին՝ աննախադեպ չափով ամրապնդելու եւ խորացնելու Հայաստանի հետ կապերը:
Իր նախագահության սկզբում նախագահ Բայդենը դարձավ Ամերիկայի առաջին ղեկավարը, որը պաշտոնապես ճանաչեց 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը: Բայց այժմ շեշտը Հայաստանի ապագայի վրա է՝ որպես խաղաղ տարածաշրջանի ինքնիշխան ժողովրդավարական երկիր: 2018 թվականին հայ ժողովուրդը խաղաղ «թավշյա հեղափոխությունից» հետո իշխանության բերեց նոր ժողովրդավարական, բարեփոխիչ կառավարությանը: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը երկու անգամ ընտրվել է ազատ եւ արդար ընտրություններում (երկրորդ անգամ՝ Հայաստանի կողմից 30 տարի օկուպացված տարածքները կորցնելուց հետո), ինչը հստակ նշան է, որ հայ ժողովուրդը ցանկանում է չշեղվել ժողովրդավարության ճանապարհից։
ԱՄՆ-Հայաստան համագործության տեմպերը տպավորիչ են, ինչին ես ականատես եղա, երբ մասնակցեցի ԱՄՆ-Հայաստան ամենամյա երկխոսությանը. յուրաքանչյուր կողմից մոտ 30 պաշտոնյաներ քննարկեցին համագործակցության լայն շրջանակ՝ առեւտրային կապերից մինչեւ հանրային եւ էներգետիկ անվտանգություն:
Բայդենի վարչակազմի կողմից ձեռնարկված վերջին քայլերից է նաեւ ապրիլին տեղի ունեցած հանդիպումը պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի, Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենի եւ հայ պաշտոնյաների հետ, որի ժամանակ քննարկվեց Հայասատանի տոկունությանը նպաստող հավելյալ օգնությունը, իսկ փոխպետքարտուղար Վերման կատարեց պետական ամենաբարձր մակարդակի այցը՝ 2012-ին պետքարտուղար Քլինթոնի այցելությունից հետո (նա Հայաստանի նախագահ Խաչատուրյանի հետ բացեց տեղական ժողովրդավարական ֆորումը):
Վարչակազմը նաեւ բարձրացրեց ԱՄՆ-Հայաստան հարաբերությունների մակարդակը՝ այն հասցնելով «ռազմավարական գործընկերության», անցկացրեց 2008-ից ի վեր առաջին երկկողմ համատեղ զորավարժությունները եւ զգալիորեն մեծացրեց ԱՄՆ-ի աջակցությունը զարգացման ոլորտում, այդ թվում՝ օգնելու մարդկանց, որոնք լքել են Լեռնային Ղարաբաղը ադրբեջանական ռազմական գործողություններից հետո, երբ նրանց տեղահանեցին այն հողից, որտեղ էթնիկ հայերը բնակվել են հազարավոր տարիներ: Այս տարվա հուլիսին երկրորդ անգամ Հայաստան այցելեց ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության ղեկավար Սամանթա Փաուերը։ Նա եղավ Սյունիքում եւ հայտարարեց 11,9 մլն դոլարի նոր օգնության մասին՝ թվային փոխակերպման, սննդի անվտանգության, կապի եւ ռիսկերի նվազեցման համար։ Այն լրացնելու է այն 65 մլն դոլարիը, որի մասին ավելի վաղ հայտարարել էր Միացյալ Նահանգների կառավարությունը:
ԱՄՆ վարչակազմն աջակցում է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության պայմանագրի ստորագրման գործընթացին եւ ողջունում է այնպիսի նախաձեռնությունները, ինչպիսին է Հայաստանի «Խաղաղության խաչմերուկը», որն աջակցում է ավելի լայն տարածաշրջանային կապերին: Խաղաղությունն ու տնտեսական ինտեգրումը Հարավային Կովկասում փոխակերպող կլինի տարածաշրջանի եւ ժողովրդի համար՝ տասնամյակներ տեւող հակամարտություններից հետո:
Նոյեմբերին Բաքվում կանցկացվի կլիմայի հարցերով ամենամյա մեծ համաժողովը՝ COP29-ը: Միջազգային հանրության հայացքը կլինի այս տարածաշրջանի վրա, եւ մենք կարող ենք հուսալ, որ կստորագրվի պարտադիր իրավական ուժ ունեցող համաձայնագիր, որը հետեւում կթողնի վեճերը եւ առջեւում կերեւան տնտեսական բարգավաճումն ու խաղաղությունը:
Թարգմանությունը՝ Մարիա Սադոյանի
Այս հոդվածը թարգմանվել եւ հրապարակվել է «Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութեան աջակցությամբ: Հոդվածում արտահայտված մտքերը պարտադիր չէ, որ արտացոլեն «Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութեան կամ Մեդիամաքսի տեսակետները:
Copyright: Project Syndicate, 2024.
www.project-syndicate.org