Tarihte Bugün: Mahatma Gandhi suikaste uğradı
Hindistan'ın bağımsızlık hareketinin önderi Mahatma Gandhi, 30 Ocak 1948'de Hindu bir aşırıcı tarafından New Delhi'de suikaste uğradı.
Haber: Damla Oya Erman
1869'da Hindistanlı bir yetkilinin oğlu olarak doğan Gandhi, hayatının erken dönemlerinde Jainizm'e maruz kalan dindar bir Vaishnava annenin oğluydu. Gandhi, başarısız bir öğrenci olmasına rağmen, 1888'de İngiltere'de hukuk eğitimi alma şansını elde etti. 1891'de Hindistan'a döndü, ancak düzenli hukuk işi bulamayarak 1893'te Güney Afrika'da bir yıllık bir sözleşmeyi kabul etti.
Natal'da yerleştiğinde, Hint işçilerinin haklarını kısıtlayan Güney Afrika yasalarına ve ırkçılığa maruz kaldı. Birinci sınıf bir tren kompartımanından çıkarılarak atıldığı bir olay, Gandhi'nin adaletsizliğe karşı mücadele etmeye ve Hintli olarak haklarına sahip çıkmaya karar vermesine neden oldu. Güney Afrika'da kaldı, Hintlilerin oy hakkını ellerinden almayı amaçlayan yasalara karşı kampanya başlattı. 1906'da Transvaal hükümeti Hint haklarını daha da kısıtlamaya çalıştığında, Gandhi, kitlesel sivil itaatsizlik kampanyası olan satyagraha'yi başlattı. Yedi yıl süren protestonun ardından Güney Afrika hükümetiyle bir uzlaşma anlaşması yaptı.
1914'te Gandhi Hindistan'a döndü ve Hint siyasetinin kenarında dindar bir yaşam sürdü. Birinci Dünya Savaşı'nda Britanya'yı destekledi, ancak 1919'da Britanya'nın zorunlu askerlik uygulamasına karşı bir satyagraha başlattı. Yüz binlerce kişi onun çağrısına yanıt verdi ve 1920'de Hindistan'ın bağımsızlık hareketinin lideri oldu. Hindistan Milli Kongresi'ni politik bir güç olarak yeniden düzenledi ve Hindistan'daki Britanya mal, hizmet ve kurumlarına karşı kapsamlı bir boykota öncülük etti. Ancak, 1922'de şiddet patlak verdiğinde aniden satyagraha'yı durdurdu. Bir ay sonra, Britanya yetkilileri tarafından isyana teşvik suçlamasıyla tutuklandı, suçlu bulundu ve hapis cezasına çarptırıldı.
1924'te serbest bırakılmasının ardından Hindu-Müslüman şiddetine karşı protesto olarak uzun bir açlık grevi başlattı. 1928'de Hindistan için dominyon statüsü talep etti ve 1930'da Hindistan'ın yoksullarını etkileyen Britanya tuz vergisine karşı kitlesel bir protesto başlattı. Gandhi'nin en ünlü sivil itaatsizlik kampanyası olarak, Gandhi ve takipçileri Arab Denizi'ne yürüdüler ve deniz suyunu buharlaştırarak kendi tuzlarını ürettiler. Yürüyüş, Gandhi ve 60.000 kişinin tutuklanmasıyla sonuçlandı ve lideriyle hareketi için yeni uluslararası saygı ve destek kazandı.
1931'de Gandhi, Hindistan'ın Londra'daki Yuvarlak Masa Konferansı'nda Hindistan Ulusal Kongresi'nin tek temsilcisi olarak katılmak üzere serbest bırakıldı. Toplantı büyük bir hayal kırıklığıydı ve Hindistan'a döndükten sonra tekrar hapse atıldı. Hapisteyken, İngiliz hükümetinin "dokunulmazlar" olarak adlandırdığı yoksul ve aşağılanmış Hintlilerin muamelesi karşısında protesto amacıyla başka bir açlık grevi yönetti. 1934'te, Hint Kongre Partisi'nden ayrılarak Hindistan'ın birçok yoksul için ekonomik kalkınma çalışmalarına katıldı. Onun koruyucusu Jawaharlal Nehru, yerine parti lideri olarak adlandırıldı.
İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Gandhi, politikaya geri döndü ve bağımsızlık karşılığında Britanya'nın savaş çabalarına Hindistan'ın işbirliği yapmasını istedi. Britanya reddetti ve Hindistan'ı muhafazakar Hindu ve Müslüman gruplarını destekleyerek bölmeye çalıştı. Bunun üzerine Gandhi, 1942'de tam bir Britanya çekilmesini talep eden "Çık Hindistan" hareketini başlattı. Gandhi ve diğer ulusal liderler 1944'e kadar hapsedildi.
1945'te Britanya'da yeni bir hükümet iktidara geldi ve Hindistan'ın bağımsızlığı için müzakerelere başlandı. Gandhi birleşik bir Hindistan istedi, ancak savaş sırasında etkisini artıran Müslüman Ligi karşı çıktı. Uzun müzakerelerin ardından Britanya, 15 Ağustos 1947'de Hindistan ve Pakistan adlı iki yeni bağımsız devleti yaratmayı kabul etti. Gandhi, bölünmeden büyük bir üzüntü duydu ve Hindistan'da Hindu ve Müslümanlar arasında kanlı şiddet hemen patlak verdi.
Hindistan'ın dini çekişmesine son vermek için, olaylı bölgelere açlık grevlerine ve ziyaretlere başvurdu. New Delhi'de bir gözlemdeyken, Gandhi'nin Müslümanlara olan hoşgörüsüne itiraz eden Hindu aşırıcısı Nathuram Godse tarafından öldürüldü. Mahatma veya "büyük ruh" olarak bilinen Gandhi, yaşamı boyunca uyguladığı sivil itaatsizlik yöntemleri, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde Martin Luther King Jr. gibi dünya çapındaki medeni haklar liderlerini etkiledi.