ORTA KORİDOR: MODERN İPEK YOLU

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev Haziran ayı başında Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) üyesi ülkelerin parlamento başkanlarıyla yaptığı toplantıda Orta Koridorun potansiyelinin bugün dünyada çok rağbet gördüğüne dikkati çekmişti. Aliyev, Temmuz ayında Şuşa’da, Türk Devletleri Teşkilatı’nın gayrı resmi zirvesinde konunun görüşüleceğini de ifade etmişti. Orta Koridor olarak bilinen Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotasını “Modern İpek Yolu” olarak da adlandırmak yanlış olmaz.

Bu güzergah günümüzde Ukrayna'daki çatışmalar nedeniyle Asya ile Avrupa arasında önemli bir alternatif ticaret yolu haline dönüştü. Çünkü Avrupa Birliği'nin enerji krizi ve çeşitlendirilmiş dış ekonomik ilişkilere olan gereksinimi bu rotanın jeo-ekonomik açıdan önemini açıkça göstermektedir. 

Ayrıca Orta Koridoru Çin'in "Kuşak ve Yol Girişimi"nin önemli bir parçası olduğundan Çin tarafından da desteklenmektir.

Ancak büyük bir bölümü Türk dünyası coğrafyası üzerinden geçecek olan bu yol Çin-Avrupa ticareti için alternatif bir ticaret yolu olarak umut vaat etmekle birlikte daha katedilecek çok mesafe vardır. Çünkü, Türkiye ile Çin arasındaki Azerbaycan, Gürcistan ve Orta Asya ülkelerini kapsayan bu güzergah şu anda sadece %10 kapasite ile çalışıyor ve kapasitenin arttırılması için daha fazla çaba gerektiriyor.  Koridorun tam kapasite işlemeye başladığında bölgesel ticaret ve ulaşımın dinamiklerini değiştirebilir ve Çin-Avrupa ticareti için umut vadeden bir alternatif ulaşım yolu haline gelebilir.

Türk ülkelerine birçok açıdan ekonomik faydaları olacağı konunun uzmanları tarafından şimdiden ifade ediliyor. Bunlardan bazılarını özet olarak ifade etmek gerekirse, mesela, Orta Koridor ile Orta Asya ülkeleri:

Avrupa ve Çin gibi büyük pazarlara daha kolay erişim sağlayarak ihracat ve ithalatı artırabilir.

Ticaretin artması, çeşitli sektörleri canlandırarak ekonomik büyümeyi ve refahı artırabilir.

Altyapı ve lojistik yatırımlarıyla yeni iş fırsatları yaratabilir.

Artan ticaret hacmi, yeni iş imkanları yaratabilir.

Bölgesel ekonomik entegrasyonu ve iş birliğini güçlendirebilir.

Çin'in Avrupa Birliği ülkeleri ile ulaşım hattı kurmayı hedefleyen “Bir Kuşak - Bir Yol” projesi kapsamında malların hareketini kolaylaştırmada benzersiz bir oyuncu olarak hizmet vermekte olan Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Orta Koridoru Asya ve Avrupa arasında artan öneme sahip bir rota olarak görmektedir. Tokayev, bu koridorun tedarik zincirlerinin güvenliğini en etkili şekilde sağlayan ulaşım rotası olduğunu da vurgulamaktadır. Cumhurbaşkanın belirttiğine göre, Çin ile Avrupa arasındaki kara taşımacılığının yüzde 80'i Kazakistan toprakları üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bu durum bize Orta Koridorun stratejik önemini ortaya koymaktadır.

Orta Koridor Azerbaycan ekonomisi için de büyük fırsatlar sunmaktadır. Güzergahın Azerbaycan'ın reel gelirini 2014-2030 yılları arasında %6 ile %21 arasında artırması bekleniyor. Hazar Denizi geçişindeki liman ve Ro-Ro hizmetleriyle, Azerbaycan,  Orta Koridorun kilit ülkelerinden biri olarak ulaştırma merkezi olma potansiyelini güçlendirecektir. 

Ayrıca Zengezur Koridoru'nun Açılması ile Azerbaycan'ın Nahçıvan ile bağlantısını güçlendirerek Orta Koridorun işlevselliğini artıracak ve Türkiye'ye geçişlerde alternatif bir rota sağlayacaktır.

Orta Koridor, Türkiye'nin Orta Asya ve Çin pazarlarına daha hızlı ve ekonomik bir ulaşım yolu sunarak ticaret maliyetlerini düşürme potansiyeline sahiptir. Türkiye'nin ihracat ve ithalat performansını artırarak ekonomik büyümesine katkı sağlayabilir. Ayrıca, lojistik, ulaşım ve enerji gibi sektörlerde yeni iş fırsatları ve yatırımlar sağlayarak ekonomik çeşitliliği artırabilir. Orta Koridor, ayrıca, Türkiye'nin Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) üyesi ülkelerle ticaret hacmini artırması için de önemli bir fırsatlar sunacağı aşikardır.

Orta Koridorun başarısı, güzergah üzerindeki Türk ülkeleri arasında etkin bir koordinasyon ve iş birliğini gerekli kılmaktadır. Bu koordinasyonu sağlamada Türk Devletleri Teşkilatına önemli rol düşmektedir.

Nitekim Türk Devletleri Teşkilatı Orta Koridorun geliştirilmesi için çok yönlü bir destek sağlamaktadır. TDT, bu hususta altyapı ve bürokratik engellerin çözümü için anlaşmalar ve protokoller imzalamıştır. Ayrıca, çeşitli projeler ve eğitim programları ile üye ülkeler arasında işbirliğini teşvik etmektedir.

Bunun yanı sıra TDT, üye ülkeler arasında koordinasyonu sağlamak amacıyla bakan yardımcıları düzeyinde bir koordinasyon kurulu oluşturmuştur. Orta Koridorun güncel meseleleri, TDT Ulaştırma Çalışma Grubu tarafından düzenli olarak ele alınmaktadır.

TDT'nin Orta Koridor'a sağladığı destek, sadece anlaşmalar ve toplantılarla sınırlı değildir. Teşkilat bünyesinde, Orta Koridorun işlevselliğini artırmak amacıyla çeşitli projeler yürütülmekte ve eğitim programları düzenlenmektedir.

Orta Koridoru TDT’nin üye ülkeler arasındaki siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkileri geliştirmesi için önemli bir araç vazifesi de görecektir. Teşkilatın bu alandaki çalışmaları, Orta Koridorun geleceği açısından büyük önem taşımaktadır.

TDT, Orta Koridorun geliştirilmesinde aktif bir rol oynayarak, üye ülkeler arasında ulaşım, ticaret ve gümrük alanlarında iş birliğini teşvik etmektedir. Bu sebeple Türk Devletleri Teşkilatı’nın Temmuz ayındaki Şuşa’da gerçekleşecek gayrı resmi zirvesinde konunun etraflıca ele alınması bekleniyor.

Tarihteki İpek Yolu’nun günümüzde canlanması olarak görebileceğimiz Orta Koridorun önemi, bölgesel işbirliği, ekonomik fırsatlar ve küresel ticaretteki stratejik rolü ile giderek daha çok somutlaşmaktadır. Çünkü, bu ulaşım yolu hem bölgesel hem de küresel ticaret dinamiklerini değiştirecek potansiyele sahiptir.