VEHBİ KOÇ VE ANAMUR’DA KURŞUN MADENİ FABRİKASI
Mersin, Anamur’dan Sayın Ahmet YILMAZ soruyor:
SORU: “Yöresel Halk Hikâyeleri” adını verdiğiniz kitabınızdaki Gerali
Hamçökelek hikâyesinde; Sayın Vehbi Koç’un Anamur’da Kurşun madeni fabrikası kurduğunu, bu fabrikadan çıkan kurşunları Bozyazı’daki Yoğunduvar İskelesinden gemilerle yurt dışına ve yurt içine sevk ettiğini yazmaktasınız.
Kitabınızı dedeme okudum. O da bir şeyler anlattı. Gerali’yi hatırlamadığını, ancak kurşun madeni fabrikasının Abanoz yaylasına giderken Vinç adı verilen yerde kurulduğunu, Vehbi Koç’u da hatırlamadığını söyledi.
Vehbi Koç gerçekten Anamur’da fabrika kurmuş mudur?”
Eylül-2006’da yayımlanan “Anamur Yöresel Halk Hikayeleri”Kitabımda Anamur ve Bozyazı İlçelerinde oynanan Halk oyunlarımızdan Anamur Yolları, Danışmanı n Düzlüğü, Gök Garga Zeybeği, Hamçökelek oyunlarının hikayelerini anlatmıştım.
Gerali Hamçökelek adı verilen Halk oyunu Anamur yöresine ait bir halk oyunumuz iken başta Silifke, Mut İlçeleri olmak üzere pek çok il ve ilçe tarafından kendi yörelerine mal edilmeye çalışılmıştır.
Öyle ki, Mersinli bir ses sanatçısı olan Atilla Taş, bu oyunu seslendirdiği için Silifkeliler tarafından izinsiz söyledi diye mahkemeye bile verilmiştir.
Gerali; Anamur- Bozyazı yöresinde yaşamıştır.
Bozyazı 1988’li yıllarda İlçe olarak Anamur’dan ayrılmıştır.
Bozyazı ve Anamur birbirine yapışık iki şirin ilçemizdir.
Birini ötekine tercih etmek mümkün değildir.
Her iki ilçenin tarihi, turizmi, folkloru, halk oyunları, el sanatları, yöresel yemekleri, şiir ve hikâyelerde geçen yaylaları, kelime ve deyimleri, halk oyunlarında giydikleri giysileri, çalgıları hep aynıdır.
Anamur- Bozyazı Yöresinde yaşadığını söylediğimiz Gerali; 1964’te kurulan Türkiye Folklor Kurumunun yaptığı derleme çalışmaları sonunda Anamur’da yaşadığı kabul edilen bir kişidir.
Folklor Kurumu’nun tespitlerine göre; Gerali Anamur’un bir köyünde yaşayan, herkesçe sevilen bir Yörük yiğididir.
Vehbi Koç’un fabrikasının varlığı bu yiğit kişinin hayat hikâyesini yazarken anlattığımız gerçek bir olaydır.
Sayın Vehbi Koç gençlik yıllarında Mehmet Karamancı ve Canik Vertel’le Anamur’da ortak kurşun madeni çıkarmışlar , madeni işleyecek bir fabrika kurmuşlar ve bu madeni işletmişlerdir.
Yöresel Halk Hikayeleri Kitabında anlattığım şekilde Gerali bu kurşun madeninde çalışmış ve Hamçökelek adı verilen halk oyunumuzun ilk dizeleri burada söylenmeye başlanmıştır.
Madenin ve fabrikanın kapanışı; yine kitabımızda belirtildiği şekliyle o dönem’de konan VARLIK VERGİSİ sebebiyle’dir.
Vinç adı verilen yerden çıkarılan kurşun madeni dağın eteğinde kurulan fabrikada işleniyor ve Takavil adı verilen araçlarla Bozyazı’daki Yoğunduvar denilen Barınak tesislerinin bulunduğu yerden gemilere yüklenerek yurt dışına veya Anadolu’ya sevk ediliyordu.
O dönemin hükümeti kurşun madenine maliyetinin iki katı vergi koyunca Sayın Vehbi Koç bu vergiyi ödemiş, fakat maden kapanmıştır.
Sayın Vehbi Koç “Hayat Hikâyem” adını verdiği hayatını anlatan kitabının 69’uncu sayfasında Kurşun Madeni ile ilgili bilgileri uzun uzun yazmaktadır.
İlgililere düşen görev; Bu madeni yeniden araştırmak, çıkarmak ve Türk ekonomisine kazandırmak olmalıdır.
Hoşça kalınız.