Η Κεντροαριστερά ως μεγαλομανία
Ενα αγαπημένο βιβλίο που έχω μεταφράσει, η «Μεγαλομανία του Φρόυντ» (Καστανιώτη, 2002), το έγραψε ο καθηγητής Ψυχιατρικής Ισραελ Ρόζενφιλντ (Νέα Υόρκη, 1939). Σε αυτό το βιβλίο ο παιγνιώδης μυθιστοριογράφος σατιρίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά και ειρωνεύεται τη διαμάχη μεταξύ υποστηρικτών και επικριτών της φροϋδικής θεωρίας. Mε λίγα λόγια ο Ρόζενφιλντ αναιρεί τη θέση του Φρόιντ πως η λιμπίντο ορίζει τη συμπεριφορά μας· μας αποκαλύπτει μυθιστορηματικά ένα χαμένο χειρόγραφο με τίτλο «Μεγαλομανία», όπου ο Φρόυντ ομολογεί ότι την ανθρώπινη συμπεριφορά κατευθύνει η απεριόριστη δυνατότητα του ανθρώπου να αυταπατάται· και η μεγαλύτερη μορφή αυταπάτης είναι η… μεγαλομανία. Οι συζητήσεις για τη συνεργασία της ελληνικής Κεντροαριστεράς νομίζω ότι πάσχουν από την αυταπάτη της επιτυχίας· κατ’ αρχάς το πριγκιπόπουλο του ΣΥΡΙΖΑ και ο κολίγος του ΠΑΣΟΚ δεν μιλάνε την ίδια γλώσσα!
Η κυβέρνηση δεν θα ηττηθεί απέναντι σε κόμματα του 13% και του 15%, δεκτό! Οι ενδιαφερόμενοι λένε ότι απέναντί της πρέπει να ορθωθεί μια ισχυρή παράταξη προτείνοντας ένα σοβαρό κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο θα συσπειρώσει τη μείζονα κοινωνική αντιπολίτευση και θα προσελκύσει όσους απείχαν. Οι εμπλεκόμενοι θεωρούν ότι ο εν λόγω ο διάλογος θα επιφέρει πολιτικές εξελίξεις. Μεγαλύτερη ομολογία ηττοπάθειας δεν μπορεί να υπάρξει, εφόσον αυτή η ισχυρή παράταξη με το σοβαρό πρόγραμμα που θα εκφράζει το μεγάλο ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας δεν μπορεί να συγκροτηθεί από μία μόνο κομματική παράταξη· μπακαλίστικα και κακομοίρικα λένε: «βάλε κάτι εσύ, να βάλω κάτι κι εγώ και να δούμε πώς θα πάει».
Αντιλαμβάνονται ότι δεν έχουν το παράστημα έκαστος αυτών των κεντροαριστερών να συγκροτήσει από μόνος του κάτι στιβαρό. Νομίζω ότι συνειδητοποιούν πως έχουν διαφορετική γλώσσα, δεν ανατράφηκαν με την ίδια κουλτούρα και πως η μεγαλομανής διάθεσή τους να ηγηθούν αυτού του πολιτικού συμπιλήματος θα τους διαψεύσει. Δεν έχουμε παράδοση μεγαλόψυχων συνεργασιών και, όταν η αφετηρία μιας τέτοιας προσπάθειας εκκινεί από αίσθημα αδυναμίας να αναμετρηθούν ο καθένας μόνος του με τον κακό και ανίκανο κυβερνητικό αντίπαλό τους, μάλλον προοιωνίζεται μια ήττα a priori.
Θεωρώ ότι η ευρωκάλπη ήταν ένα σιχτίρισμα της πολιτικής που περιφρονεί την καθημερινότητα των συμπολιτών μας. Τα κόμματα με τα στελέχη τους αμήχανα αναζητούν μια πειστική πρόταση, μια προοπτική χωρίς μικροπολιτική εσωστρέφεια, που θα αμφισβητήσει την κυβερνητική ηγεσία και θα προσελκύσει προσωπικές ή πολιτικές συμπράξεις. Η σύγκλιση ενός κεντροαριστερού χώρου για τις επόμενες εθνικές εκλογές είναι εγχείρημα μεγαλομανές. Η κυβέρνηση, απεναντίας, ανασυντάσσεται και φαίνεται να πείθει ακόμη ως πρόταση τους φοβισμένους πολίτες που τους έχει υποτάξει με τη φτώχεια και την ανέχεια. Ο ελληνικός λαός χρειάζεται μάλλον έναν ηγέτη που θα τον εμπνεύσει προς μια ανθρώπινη προοπτική, σε μια καθημερινότητα που θα τον ανακουφίσει από την ακρίβεια, θα του προσφέρει ανάσα δροσιάς και λίγη χαρά στην ψυχούλα του. Μπουχτίσαμε από επήλυδες και χοντροκέφαλους μεγαλομανείς μάνατζερ στα υπουργεία, στα πανεπιστήμια, στις επιχειρήσεις, στο πεζοδρόμιο.
Ο Κώστας Θεολόγου είναι είναι διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στο ΕΜΠ