Τα Γλυπτά, ο Στάρμερ και η Ελλάδα
Σε μια πιθανή κατ’ ιδίαν, έστω και σύντομη, συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Κιρ Στάρμερ, στο περιθώριο της σημερινής 4ης Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, στο Οξφορντσίρ της Βρετανίας, προεξοφλείται ότι ψηλά στη συζήτηση θα βρεθούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ακόμη κι αν ο έλληνας Πρωθυπουργός ανταλλάξει κάποια χαλαρά σχόλια με τον νεοκλεγέντα βρετανό ομόλογό του, το διαχρονικό ελληνικό αίτημα για την επιστροφή τους στην Αθήνα θα είναι εκεί.
Οπως είναι εκεί και σε κάθε συνάντησή τους, άτυπη ή μη. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που θα συναντηθούν στο πλαίσιο μιας διεθνούς διοργάνωσης, καθώς δεν έχουν περάσει πολλές μέρες από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, όπου και παραβρέθηκαν αμφότεροι, με τον Κιρ Στάρμερ να κάνει το ντεμπούτο του ως πρωθυπουργός της Βρετανίας.
Επισήμως, και σε επίπεδο εντυπώσεων, θα έχει ενδιαφέρον η πρώτη αντίδραση του αρχηγού των Εργατικών ως προς το συγκεκριμένο και φλέγον για τα ελληνικά ενδιαφέροντα θέμα. Κι αυτό διότι ακόμα και η προοπτική της ανάληψης της πρωθυπουργίας – πολύ πριν από τις εκλογές που του έδωσαν το αξίωμα – θεωρούνταν πως φέρει θετικό πρόσημο για το πάγιο ελληνικό αίτημα του επαναπατρισμού. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τον χαρακτήριζαν ένα εμπόδιο λιγότερο στον δρόμο που θα οδηγήσει τα Γλυπτά του Παρθενώνα από το Λονδίνο στην Αθήνα.
Σε θέματα βεβαίως τόσο πολύπλοκα, όπου νομικά ζητήματα και διπλωματία εμπλέκονται έντονα, δεν μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα τι έχει ξεκάθαρα θετικό πρόσημο. Και η περίπτωση Στάρμερ κρίνεται πιθανότατα συγκριτικά με την περίπτωση του προκατόχου του, Ρίσι Σούνακ, ο οποίος ακύρωσε τη συνάντησή του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη επειδή ο έλληνας πρωθυπουργός έβαλε στην ατζέντα το ζήτημα των Γλυπτών.
Ο Στάρμερ λοιπόν από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν δήλωνε ξεκάθαρα ότι τάσσεται υπέρ του ελληνικού αιτήματος, αλλά δεν τοποθετούνταν και αρνητικά. Ο ηγέτης των Εργατικών φρόντιζε να «διαρρέει» ότι δεν θα δημιουργήσει προσκόμματα στην περίπτωση που υπάρξει συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Βρετανικού Μουσείου. Ταυτοχρόνως όμως ξεκαθάριζε ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε νομοθετική αλλαγή που να επιτρέπει στο Βρετανικό Μουσείο να εκχωρεί αντικείμενα της συλλογής του.
Και τώρα που είναι ο επικεφαλής της κυβέρνησης; Η υπόθεση των Γλυπτών δεν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του, γι’ αυτό και εμπλεκόμενοι και από τις δύο χώρες έχουν επανειλημμένως διατυπώσει την άποψη πως δεν θα πρέπει να περιμένουμε εξελίξεις πριν από τις αρχές του 2025. Επιπλέον πρόσωπα που ασχολούνται επισταμένως με το θέμα του επαναπατρισμού τόνιζαν τόσο προεκλογικά όσο και τώρα ότι είναι καίριας σημασίας ο προσεκτικός χειρισμός του θέματος. Και συστήνουν ως κατάλληλη τακτική για τη συγκεκριμένη περίοδο κινήσεις χαμηλών τόνων από την Ελλάδα, εκτιμώντας πως μια φλύαρη ή επιθετική ρητορική θα μπορούσε να προκαλέσει μια απρόβλεπτη και πιθανόν ανεπιθύμητη αντίδραση για τις ελληνικές θέσεις, η οποία δεν θα έχει απλώς αρνητικό αντίκτυπο αλλά θα δημιουργήσει προηγούμενο, δεσμεύοντας τον Στάρμερ εν συνεχεία για λόγους συνέπειας σε στάση άμυνας απέναντι στην Ελλάδα.
Σε δεύτερο χρόνο, και εφόσον αποφασίσει να ασχοληθεί με το θέμα των Γλυπτών, έχει στα χέρια του χαρτιά με τα οποία θα μπορούσε να συμβάλλει στην ικανοποίηση του ελληνικού αιτήματος, όπως η
εφαρμογή του Νόμου περί Ευαγών Ιδρυμάτων που επιτρέπει τις επιστροφές αρχαιοτήτων βάσει «ηθικής υποχρέωσης», την εφαρμογή του οποίου είχε αναστείλει ο Σούνακ.
Οι κινήσεις Μητσοτάκη
Στο παρασκήνιο οι κινήσεις είναι πολύ περισσότερες, και μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, οι συζητήσεις μεταξύ του έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν φαίνεται πως βρίσκονται σε πολύ προχωρημένο επίπεδο. Η χρήση όρων όπως «δάνειο», που προϋποθέτει αναγνώριση του Βρετανικού Μουσείου ως ιδιοκτήτη των Γλυπτών εκ μέρους της Ελλάδας, έχει αποκλειστεί, εξού και αναζητούνται λύσεις που θα προβλέπουν ασαφείς διατυπώσεις και θα καλύπτουν τις ανάγκες και των δύο πλευρών.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν τελικώς Ελλάδα και Βρετανικό Μουσείο έρθουν σε συμφωνία, θα πρέπει να θεωρείται πιθανό το ενδεχόμενο ο επαναπατρισμός να μην αφορά το σύνολο του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο, αλλά μέρος αυτού, όπως και βέβαιη η αποστολή περιοδικά σημαντικών και δημοφιλών αρχαιοτήτων από την Ελλάδα προς έκθεση στο Λονδίνο.