Το πρασινομάτικο «τέρας» του Σαίξπηρ – Γιατί οι ερωτευμένοι απαιτούν σεξουαλική αποκλειστικότητα
Πέρασαν πολλοί αιώνες από τότε που η Λεϊλά, απέφευγε να κοιμάται με τον πλούσιο και όμορφο σύζυγό της. Της ήταν αδύνατο να κοιμηθεί με άλλον άνδρα, ακόμα και άν ήταν ο σύζυγός της, καθώς το μυαλό της ήταν σε ένα άλλο πρόσωπο, τον ποιητή Μετζνούν, που ήταν πολύ μακριά και της. Δεν άλλαξε τίποτα από τότε.
Πρόκειται για τον αραβικό θρύλο της πλούσιας Λεϊλά και του βεδουίνου ποιητή Μετζνούν, δύο νέους κάπου στη Σαουδική Αραβία του 7ου αιώνα, που αποτυπώνει τη δύναμη του έρωτα, ο οποίος όμως συνοδεύεται και από… σεξουαλική αποκλειστικότητα.
Ερευνώντας η ανθρωπολόγος Χέλεν Φίσερ τον έρωτα και το σεξ στους ανθρώπους, ήρθε αντιμέτωπη με ανάλογες ιστορίες και θρύλους, πολιτισμών.
Η ίδια, στο έργο της, «Γιατί αγαπάμε – Η φύση και η χημεία του έρωτα» (2005) μεταξύ άλλων, εξερεύνησε γιατί οι ερωτευμένοι απαιτούν σεξουαλική αποκλειστικότητα.
«Δεν επιθυμούνε να σπιλώνεται η ιερή σχέση τους από παρείσακτους. Όταν κάποιος πλαγιάζει στο κρεβάτι με έναν «φίλο» απλώς δεν ενδιαφέρεται και τόσο αν ο συγκεκριμένος σεξουαλικός σύντροφος πάει και με κάπιον άλλον ή άλλη. Αλλά όταν ένας άνδρας ή μια γυναίκα ερωτεύεται αρχίζει να λαχταρά τη συναισθηματική ένωση με το αγαπημένο πρόσωπο, βαθιά μέσα τους θέλουν αυτός ο σύντροφος να παραμείνει σεξουαλικά πιστός».
Αυτή η σεξουαλική κτητικότητα αποτυπώνεται σε ερωτικές ιστορίες ιστορίες πολλώ διαφορετικών πολιτισμών.
Στον ιπποτικό μύθο -κελτικής προέλευσης- του Τριστάνου και της Ιζόλδης (12ος αιώνας), οι δύο σφόδρα ερωτευμένοι, χωρίζονται από τις οικογένειές τους, διότι την Ιζόλδη την είχανε «τάξει» σε άλλον άνδρα.
Όταν ο Τριστάνος έμαθε ότι παντρεύτηκε τελικά τον άλλον άνδρα, εκείνος υποσχέθηκε να απομακρυνθεί από το βασίλειο και για να απαλλαγεί από αυτόν τον έρωτα, έφυγε για τη Βρετάνη όπου παντρεύτηξε μια γυναίκα η οποία όμως είχε το ίδιο… όνομα, λεγόταν Ιζόλδη με τα Λευκά Χέρια. Αλλά δεν σταματά να αγαπά την πρώτη του αγάπη, και συχνά τη συναντά κρυφά μεταμφιεσμένος σε τρελό ή λεπρό.
Τριστάνοw και της Ιζόλδη, έργο του Ισπανού ζωγράφου Ροτζέλιο ντι Εγουσκίσα (Wikipedia)
Αυτός ο διακαής σεξουαλικός πόθος των μύθων και των θρύλων όμως συναντά και την πραγματικότητα. Στην έρευνά της η Φίσερ διαπίστωσε ότι το 80% των ανδρών και το 88% των γυναικών συμφώνησαν ότι είναι σημαντικό να είσαι σεξουαλικά πιστός όταν είσαι ερωτευμένος.
Όταν ο Μετζνούν έμαθε για τον γάμο της Λεϊλά, έφυγε από τον καταυλισμό της φυλής και άρχισε να περιπλανιέται στην έρημο. Η οικογένειά του τελικά εγκατέλειψε τις ελπίδες για την επιστροφή του και του άφηνε φαγητό στην έρημο. Μερικές φορές, τον έβλεπαν να απαγγέλλει ποίηση μόνος του ή να γράφει στην άμμο με ένα ραβδί.
Η Λεϊλά μετακόμισε σε ένα μέρος στη Βόρεια Αραβία με τον σύζυγό της, αλλα απέφευγε το νυφικό κρεβάτι της. Ώσπου αρρώστηκε και τελικά πέθανε, ενώ σε ορισμένες εκδόσεις του θρύλου, η ίδια πεθαίνει από θλίψη επειδή δεν μπορούσε να δει τον εραστή της. Ο Μετζνούν αργότερα βρέθηκε νεκρός στην έρημο το 688 μ.Χ., κοντά στον τάφο της. Είχε χαράξει τρεις στίχους πάνω σε έναν βράχο κοντά στον τάφο, που είναι και οι τρεις τελευταίοι στίχοι που του αποδίδονται.
Από όλες τις ιδιότητες του ρομαντικού έρωτα, αυτή η λαχτάρα για σεξουαλική αποκλειστικότητα είναι η πλέον ενδιαφέρουσα για την Φίσερ.
Μινιατούρα toy 16ου αιώνα του αφηγηματικού ποιήματος του Νιζαμί. Η Λεϊλά και ο Μετζνούν συναντιούνται για τελευταία φορά πριν πεθάνουν. Και οι δύο είναι λιπόθυμοι και ο ηλικιωμένος αγγελιοφόρος του Μετζνούν προσπαθεί να συνεφέρει τη Λεϊλά, ενώ τα άγρια ζώα προστατεύουν το ζευγάρι. (Πηγή: Wikipedia)
Η ίδια υποστηρίζει ότι η σεξουαλική αποκλειστικότητα, εμφανίστηκε, προφανώς, για δύο ουσιαστικούς λόγους: «να προστατέψει τον άνδρα πρόγονό μας από το κεράτωμα και την ανατροφή ενός ξένου παιδιού και να προστατέψει επίσης τη γυναίκα πρόγονό μας από τον να της αρπάξει κάποια ανταγωνίστρια έναν πιθανό σύζυγο και πατέρα για τα παιδιά της. Αυτός ο διακαής πόθος για σεξουαλική αποκλειστικότητα επέτρεψε στους μακρινούς προγόνους μας να προστατέψουν το πολύτιμο DNA τους, καθώς ανάλωναν σχεδόν όλο το χρόνο και την ενέργεια τους για να φλερτάρουν κάποιον που λάτρευαν».
Αλλά μαζί με ένα κίνητρο για τη διασφάλιση της σεξουαλικής αποκλειστικότητας κατά τη διάρκεια της ερωτοτροπίας εμφανίστηκε και ένα λιγότερο θελκτικό γνώρισμα του ρομαντικού έρωτα, το πρασινομάτικο τέρας του Σαίξπηρ, η ζήλια, όπως αναφέρει η Φίσερ.
Στην ιστορία του Οθέλου, του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Ιάγος δηλητηριάζει τη σχέση του Οθέλλου με τη Δεισδαιμόνα, λέγοντάς του ότι η γυναίκα του τον απατά δείχνοντάς του για αποδεικτικό στοιχείο ένα μαντιλάκι που είχε δήθεν βρει. Ο Οθέλλος δηλητηριασμένος από καχυποψία και ζήλια τη σκοτώνει, ώσπου όταν έμαθε την αλήθεια, τελικά θα αυτοκτονήσει από τις τύψεις.
Για αυτό και προειποιούνταν ο Οθέλος: «Ω, πρόσεχε, κύριέ μου, από τη ζήλια. Είναι το τέρας με τα πράσινα μάτια χλευάζει. Το κρέας με το οποίο τρέφεται. Ο απατημένος δεν αγαπάει αυτόν που τον αδίκησε».
O Ανδρέας Καπελάνος (Γαλλία, 12ος αιώνας) έλεγε πως «εκείνος που δεν αισθάνεται ζήλια δεν είναι ικανός για αγάπη», ονομάζοντας τη ζήλια τροφό του έρωτα, επειδή πίστευε ότι έτρεφε την ερωτική φλόγα.
Για την Φίσερ, ο Καπελάνος είχε δίκιο.
«Σε κάθε κοινωνία όπου οι ανθρωπολόγοι έχουν μελετήσει το ρομαντικό πάθος αναφέρουν ότι και τα δύο φύλα ζηλεύουν και μάλιστα πολύ. Όπως προειδοποιεί ο Τσινγκ στο κινεζικό βιβλίο σοφίας που γράφτηκε πριν και από περίπου 3.000, ένας στενός θεσμός είναι εφικτός μόνο μεταξύ δύο ανθρώπων, μια ομάδα από τρεις θα γεννήσει ζήλια».