Youkali και Ψίμυθος
Όσοι δεν περιορίζονται στον μπρεχτικό Κουρτ Βάιλ, αγαπούν και το Youkali, χορευτικό κομμάτι tango habanera που είχε γράψει για (αποτυχημένη) όπερά του ο σπουδαίος συνθέτης, όταν ήταν αυτό-εξόριστος στο Παρίσι, την εποχή του Χίτλερ. Ο Γάλλος λιμπρετίστας Roger Fernay έγραψε πάνω στη μουσική στίχους που να της μοιάζουν, νοσταλγικούς και παθητικούς: C’est presqu’au bout du monde / Ma barque vagabonde … Δεν τολμώ να μεταφράσω, θα χαθεί όλη τη γοητεία.
Οι ενδιαφερόμενοι θα βρουν αμέσως τους στίχους στον ιντερνετ και ας αναθέσουν μετά στο DeepL να τους δώσει νόημα. Ας αναζητήσουν εκτελέσεις με τη Lotte Lenya (σύζυγο του Κουρτ Βάιλ) ή τις δικές μας Τερέζα Στράτας, Μαρία Φαραντούρη, Έλλη Πασπαλά. (Καμιά σχέση με το «πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι» του Σεφέρη, από άλλο τραγούδι αυτό).
Σε πεζό, ρηχό και άμουσο λόγο, το Γιουκάλι είναι μαγικό νησί στην άκρη του κόσμου, βασιλεύουν εκεί η ανεμελιά, η ευτυχία των ολοκληρωμένων ονείρων, επιθυμιών, ελπίδων, ερώτων, πραγματώνεται η ελπίδα για καλύτερο κόσμο και άλλα θαυμαστά, όμορφα, ειρηνικά.
Θυμήθηκα το τραγούδι διαβάζοντας για την μεγάλη πλάκα που έγινε στο Χ –τι αφασία κι αυτή, να ονομάσεις κάτι με ένα μόνο γράμμα, πολύ περισσότερο ολόκληρο κοινωνικό δίκτυο– με την «Ψίμυθο», το μαγικό νησί της ελληνικής θάλασσας που «ανακάλυψε» ο δημοσιογράφος Κώστας Μανιάτης.
Το ονειρεμένο νησί δεν το έχει κατακτήσει ο τουρισμός, δεν το έχουν μολύνει τα πλήθη, έχει «καταπληκτική παραλία και καταπληκτική ταβέρνα που φτιάχνει τέλεια λαδοκούλουρα», τα γεμιστά και τα φασολάκια φέρνουν την πλήρωση της γεύσης σε γλώσσα, ψυχή και ουρανίσκο. Το ξέρουν μόνο λίγοι και καλοί, όποιος αποκαλύψει το μυστικό μέρος που βρίσκεται θα τιμωρηθεί· η Ψίμυθος όμως έχασε τον αγροτικό της γιατρό – και βγήκε ο Aδωνις Γεωργιάδης να καταγγείλει τις διαδόσεις των «συριζοτρόλ».
German Design, Italian Design διαβάζει κανείς πάνω σε κινέζικα προϊόντα που θέλουν να κρύψουν την προέλευσή τους και παριστάνουν πως έχουν ευγενική καταγωγή – Greek Design είναι οι περισσότεροι ελληνικοί τουριστικοί τόποι πάνω σε γενικευμένο σινικό υπόστρωμα· η χωριάτικη με ντομάτες Βελγίου και λευκό τυρί Δανίας, το χύμα «τσίπουρο του ξαδέλφου» μπόμπα από παράνομα αποστακτήρια γειτονικών βαλκανικών χωρών.
Σε αυτήν την απελπισία του Greek Design αντιστεκόμαστε, μου φαίνεται, με το πρόσχημα ότι κάνουμε πλάκα, αναζήτωντας το ελληνικό Γιουκάλι, την αυθεντικότητα της «Ψιμύθου» των παλιότερων χρόνων ή της φαντασίας μας.
Αλλά το Youkali είναι απαισιόδοξο: «Mais c’est un rêve, une folie / Il n’y a pas de Youkali» – ούτε Ψίμυθος υπάρχει, μόνη υπαρκτή αυθεντικότητα είναι ο κ. Γεωργιάδης και οι εν τη πολιτική συνάδελφοι του.