Ζητείται μέτρο
Θα μπορούσε να το θεωρήσει κανείς μια ιταλική εκδοχή, ή ιταλική καρικατούρα, του «κινήματος της πετσέτας». Εδώ, ξεσηκώθηκαν πολίτες κατά της ασύδοτης καταπάτησης των ακτών από ομπρέλες, ξαπλώστρες και αυθαίρετα ή ημιαυθαίρετα που φτάνουν μέχρι το νερό. Εκεί, ξεσηκώθηκαν οικογένειες κατά της απαγόρευσης των πικνίκ δίπλα στη θάλασσα.
Το φαινόμενο των Ιταλών που κουβαλάνε πρώτες ύλες, μαγειρεύουν στην παραλία και τρώνε σε μεγάλα τραπέζια χρονολογείται από τη δεκαετία του 1950, γράφει σε ένα απολαυστικό της ρεπορτάζ η Emma Bubola στους New York Times. Τους λένε «fagottari», αυτούς που μεταφέρουν μπόγους δηλαδή, και αρχικά ήταν οι εργάτες που μπορούσαν επιτέλους να κάνουν διακοπές με τις οικογένειές τους κοντά στη θάλασσα. Οταν άρχισαν να ανοίγουν τα μπαρ που πουλούσαν σάντουιτς και σνακ, η μόδα αυτή υποχώρησε. Η αύξηση των τιμών, όμως, ανάγκασε φέτος πολλούς παραθεριστές, κυρίως στις παραλίες γύρω από το Μπάρι, να αρχίσουν και πάλι να πηγαίνουν στη θάλασσα οργανωμένοι: τηγάνια, γκαζάκια, φορητά ψυγεία, κουβάδες με ντομάτες, μπουκάλια με λάδι, λαζάνια, χταπόδια, μελιτζάνες, κεφτέδες, μύδια, λουκάνικα, πατάτες.
Αλλά οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Τα παραθαλάσσια μπαρ έχουν πολλαπλασιαστεί, ο ξένος τουρισμός έχει διπλασιαστεί, οι τιμές των εισιτηρίων σε πολλές παραλίες τις καθιστούν απρόσιτες για τα λαϊκά στρώματα. Και οι fagottari δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτοι ούτε στις ελεύθερες παραλίες όπου λειτουργούν ιδιωτικά κλαμπ. «Είναι παράνομο να χώνουν τα χέρια τους στις τσάντες μας», λέει στην αμερικανική εφημερίδα ένας παραθεριστής που μόλις έφαγε ψητό κοτόπουλο και πατάτες δίπλα στο κύμα. «Καταλαβαίνω ότι είναι στο αίμα μας να κουβαλάμε το μισό μας σπίτι στην παραλία, αλλά σε όλα χρειάζεται ένα μέτρο», λέει ο ιδιοκτήτης ενός κλαμπ. Πολιτικοί και νομικοί αναζητούν μια λύση.
Είναι συμβατό το μέτρο με την εποχή μας; Μπορούν οι νόμοι να ικανοποιούν όλα τα μέρη σε μια διένεξη; Στη δική μας περίπτωση, η κυβέρνηση πολλαπλασίασε τους ελέγχους για αυθαιρεσίες, θέσπισε μια εφαρμογή («MyCoast») όπου ο καθένας μπορεί να καταγγέλλει μια παρανομία και ψήφισε έναν νόμο που διασφαλίζει ότι το 70% της έκτασης της παραλίας πρέπει να είναι ελεύθερο και σε ελάχιστη απόσταση 4 μέτρων από τον αιγιαλό. Ο ίδιος νόμος, όμως, καταργεί το αδόμητο όριο των 30 μέτρων από τη γραμμή του αιγιαλού (που σε άλλες χώρες φτάνει τα 100 ή και τα 300 μέτρα), εξαφανίζει την απαγόρευση παραχώρησης των «μικρών αιγιαλών» και επιτρέπει διά της πλαγίας οδού την εμπορική εκμετάλλευση παραλιών του δικτύου Natura.
Τα δύο κινήματα στα οποία αναφερθήκαμε είναι τελείως διαφορετικά: άλλο να διαμαρτύρεσαι για την κάλυψη μιας παραλίας με ξαπλώστρες κι άλλο να θέλεις να μαγειρεύεις ελεύθερα την καρμπονάρα σου. Κι εδώ κι εκεί, όμως, μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα. Για τα αποτελέσματα του υπερτουρισμού. Και για την τήρηση των νόμων.