Guardian: Άρθρο κόλαφος για την Αθήνα

«Στις αρχές του τρέχοντος έτους έπεσα μέρα μεσημέρι, σε έναν δρόμο στο κέντρο της Αθήνας. Σκόνταψα, χτυπώντας το δεξί μου πόδι σε ένα μαρμάρινο σκαλοπάτι που προεξείχε στο πεζοδρόμιο μπροστά από την είσοδο ενός καταστήματος επίπλων. Το κιγκλίδωμα του σκαλοπατιού, που άρπαξα σε μια απελπισμένη προσπάθεια να ανακόψω την πτώση, έκανε τότε αυτό που δεν περίμενα ποτέ: καταρρέοντας στα χέρια μου, με πέταξε με ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στο πεζοδρόμιο. Διαγνώστηκε ένας σπασμένος ώμος. Επτά μήνες αργότερα η φυσιοθεραπεία συνεχίζεται».

Έτσι ξεκινάει ο Guardian ρεπορτάζ του, στο οποίο μας «κράζει» ξανά, αυτή την φορά για τους «κακούς δρόμους» και τα «κακά πεζοδρόμια» στην πρωτεύουσα.

Οι κακόφημοι δρόμοι της Αθήνας είναι μια διαδρομή με εμπόδια που καθημερινά κατηγορούνται για τέτοιους τραυματισμούς (ή και χειρότερους). Όπως το μαρμάρινο σκαλοπάτι που οι υπάλληλοι του δημαρχείου χαρακτήρισαν αργότερα παράνομο, συνεχίζει ο Guardian.

Το άρθρο κόλαφος…

Ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας είναι ο πρώτος που συμφωνεί. Αναγνωρίζοντας ότι μεγάλο μέρος της πόλης παρουσιάζει «σημαντικές προκλήσεις προσβασιμότητας», δεσμεύτηκε να κάνει το «φέουδό» του πιο φιλικό προς τους πεζούς.

«Θα εργαστούμε εντατικά για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της παράνομης στάθμευσης, να αντικαταστήσουμε τα κατεστραμμένα πεζοδρόμια, να εισάγουμε ράμπες», δήλωσε νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, υπολογίζοντας ότι το 44% των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία δυσκολεύονται να κινηθούν καθόλου στους δρόμους.

Ανάμεσα στους πολλούς που έχουν βγει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ξεσπάσουν για τα πεζοδρόμια που είναι γεμάτα λακκούβες, σπασμένες πλάκες ή δεν έχουν καθόλου πλάκες, είναι και συνταξιούχοι που απαιτούν από τις αρχές «να δώσουν τα πεζοδρόμια πίσω στους πεζούς».

«Όλοι φαίνεται να πιστεύουν ότι τα πεζοδρόμια είναι προέκταση της ιδιοκτησίας τους», κατήγγειλε ένας συνταξιούχος, εξηγώντας γιατί το περπάτημα στην Αθήνα έχει γίνει τόσο επικίνδυνη πράξη.

Θέμα και στο Tripadvisor

Όλα αυτά θα μπορούσαν να είχαν κρατηθεί κρυφά – και να είχαν ακουστεί μόνο από τους κατοίκους που γκρίνιαζαν για την «επιδημία» των πτώσεων στα πεζοδρόμια – αν η ελληνική πρωτεύουσα δεν προσέλκυε επίσης αριθμό ρεκόρ επισκεπτών και μεγάλες επενδύσεις από ξενοδόχους του εξωτερικού.

Υπολογίζεται ότι 7 εκατομμύρια τουρίστες θα επισκεφθούν φέτος τη νοτιότερη μητρόπολη της ηπειρωτικής Ευρώπης – απόδειξη, αν χρειαζόταν, ότι η αρχαία πόλη, που κάποτε αποτελούσε ενδιάμεσο σταθμό για τα μαργαριτάρια των νησιών του Αιγαίου, έχει αυξήσει τη γοητεία της ως αυτοτελούς προορισμού.

Ολοένα και περισσότερο η κατάσταση των ελληνικών πεζοδρομίων – και η επίσημη εγκατάλειψη στην αντιμετώπισή τους – έχει γίνει θέμα συζήτησης με τους παραθεριστές να αναζητούν συμβουλές σε πλατφόρμες όπως το Tripadvisor για το «πώς να αποφύγετε να σκοντάψετε ή να πέσετε ενώ περπατάτε;».

«Έχω συνηθίσει πεζοδρόμια σε καλύτερη κατάσταση εκεί από όπου κατάγομαι», έγραψε ο Denny, ένας Αμερικανός που επισκέφθηκε την πρωτεύουσα πέρυσι. «Αυτό που με ανησυχεί είναι να σκοντάψω ή να σκοντάψω … Είναι εντάξει να περπατάτε στο δρόμο όταν το πεζοδρόμιο φαίνεται επικίνδυνο;»

Ανάμεσα στα emojis και τα θαυμαστικά ένας «ειδικός σε θέματα προορισμών» θεώρησε σκόπιμο να γνωμοδοτήσει: «Ναι, αλλά να είστε προσεκτικοί Η συμβουλή μου (& αυτό που κάνω εγώ, καθώς αν δεν το έκανα σίγουρα θα σκόνταφτα!) είναι να κοιτάζετε προς τα κάτω εκεί που περπατάτε, να μην κοιτάζετε τοποθεσίες, τοπία κ.λπ. ενώ βρίσκεστε ακόμα εν κινήσει …».

Το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου

Η άθλια κατάσταση των αθηναϊκών πεζοδρομίων εξηγεί γιατί «οι πιο ευάλωτοι πεζοί έχουν σχεδόν εξαφανιστεί από τους δημόσιους χώρους», αναφέρει η κίνηση για τα δικαιώματα των πεζών, η ΠΕΖΗ, σημειώνοντας ότι άτομα με αναπηρία, γονείς με καροτσάκια ή ηλικιωμένοι σπάνια εμφανίζονται στους δρόμους της πόλης.

«Μπήκα στο ΠΕΖΗ πριν από 20 χρόνια, όταν άρχισα να παρατηρώ πόσο δύσκολο ήταν για τον ηλικιωμένο πατέρα μου να περπατήσει μόλις 200 μέτρα, γιατί σε κάθε πεζοδρόμιο σήμαινε να ανεβοκατεβαίνει, να πηδάει από εδώ και από εκεί, για να αποφύγει όλα τα εμπόδια», λέει ο Νίκος Στάππας, μηχανικός περιβάλλοντος. «Δυστυχώς η πρόοδος ήταν πολύ αργή. Υπάρχουν αποτελεσματικές, χαμηλού κόστους πολιτικές που θα μπορούσαν εύκολα να εφαρμοστούν, αλλά ο σχεδιασμός είναι παντού. Νομίζω ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει εντελώς την ελπίδα τους».

Τα παράνομα σταθμευμένα οχήματα δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Αν τα πεζοδρόμια δεν έχουν καταληφθεί από ιδιοκτήτες εστιατορίων και καφετεριών που εκμεταλλεύονται τον δημόσιο χώρο ως «αποκλειστικούς» χώρους καθισμάτων – τέσσερις στους δέκα έχει διαπιστωθεί από το Πολυτεχνείο ότι επιδίδονται σε αυτή την πρακτική – είναι πάντα γεμάτα με γλάστρες, σκουπίδια, κάδους απορριμμάτων, κολωνάκια, κολώνες και στύλους. Γι’ αυτό και απαιτούνται συχνά αστραπιαία αντανακλαστικά για να περιηγηθείτε στα πεζοδρόμια που γίνονται αδιάβατα επειδή είναι τόσο στενά.

Αλλά είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα αυτοκίνητα είναι οι μεγαλύτεροι ένοχοι. Η Αθήνα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκτησίας αυτοκινήτων στον κόσμο: 816 στους 1.000 κατοίκους της πόλης διαθέτουν οχήματα. Αυτό επενδύει τη στάθμευση με ένα ασφάλιστρο που συχνά βλέπει τα πεζοδρόμια να αποτελούν την τέλεια λύση. Λιγότερο από το 11% των 3,2 εκατομμυρίων κατοίκων της Αθήνας κάνουν ποδήλατο ή περπατούν με τα πόδια, σε σύγκριση με το 27% στο Λονδίνο και το 36% στη Βαρκελώνη.

Μπορεί ποτέ η ελληνική πρωτεύουσα να γίνει περιπατητική; Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή έχει επικεντρώσει τη συζήτηση στην έννοια της πόλης των 15 λεπτών (στην οποία οι υπηρεσίες δεν απέχουν ποτέ περισσότερο από ένα τέταρτο της ώρας), είναι το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων που τίθεται από αστικούς σχεδιαστές, γεωγράφους, μηχανικούς και αρχιτέκτονες.

«Αν ήταν στο χέρι μου, τα αυτοκίνητα θα απαγορευόταν από το ιστορικό κέντρο»

Ο Αλέξανδρος Μπαρτζώκας-Τσιόμπρας, πολεοδόμος που έχει περάσει τα τελευταία τρία χρόνια συντονίζοντας το πρόγραμμα Walkable Athens, πιστεύει ότι μπορεί, αλλά μόνο αν γίνουν σκληρές επιλογές και εφαρμοστούν οραματικές πολιτικές.

O νέος δήμαρχος Αθηναίων δεσμεύτηκε να κάνει το «φέουδό» του πιο φιλικό προς τους πεζούς.

«Οποιαδήποτε δράση πρέπει να είναι ολιστική», λέει τονίζοντας ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πεζοδρομίων αποκαλύφθηκε ότι όχι μόνο είναι στενότερα από ό,τι θα έπρεπε, αλλά και σε άθλια κατάσταση. «Για να βελτιώσουμε τα πεζοδρόμια πρέπει να ξεπεράσουμε το ζήτημα της στάθμευσης και για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να βελτιώσουμε τις δημόσιες συγκοινωνίες, να δημιουργήσουμε σταθμούς κοινής χρήσης ηλεκτρικών ποδηλάτων στις στάσεις του μετρό, να εισαγάγουμε τέλη κυκλοφοριακής συμφόρησης τύπου Λονδίνου και δρόμους χωρίς στάθμευση».

Ο κατάλογος συνεχίζεται, λέει, αλλά «τελικά αυτό θα είναι και θέμα δημόσιας υγείας».

Στο γραφείο του στον έκτο όροφο, ο Ανδρέας Γραμματικογιάννης, αντιδήμαρχος Αθηναίων, δείχνει μια στοίβα από χοντρούς κίτρινους φακέλους γεμάτους αιτήσεις αποζημίωσης.

«Έρχονται κάθε εβδομάδα επειδή τόσοι πολλοί έχουν ατυχήματα στους δρόμους μας», λέει.

«Αν ήταν στο χέρι μου, τα αυτοκίνητα θα απαγορευόταν από το ιστορικό κέντρο, ώστε να επικεντρωθούμε στην εγκατάσταση αξιοπρεπών διαδρομών για τους πεζούς. Στο τέλος της ημέρας πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους χαρακτήρα θέλουμε να έχει η πόλη μας».