«Η άμυνα της Ευρώπης περνάει από το ΝΑΤΟ»

Χρειαζόμαστε σαφώς μια ισχυρή ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, αλλά η άμυνα της Ευρώπης είναι σε μεγάλο βαθμό ο ρόλος του ΝΑΤΟ, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο βοηθός γενικός γραμματέας Αμυντικής Πολιτικής και Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ Ανγκους Λάπσλι. Ο υψηλόβαθμος νατοϊκός αξιωματούχος εκτιμά ότι η ελληνοπολωνική πρόταση για έναν σιδηρούν θόλο πάνω από όλη την Ευρώπη είναι πιθανώς μη ρεαλιστική, παρακινεί Ελλάδα και Τουρκία να συνεργαστούν για να επιλύσουν τις διαφορές τους και επισημαίνει ότι όταν συνεργάζονται στο ΝΑΤΟ αποτελούν έναν ισχυρό συνδυασμό.

Θα μπορούσε η Ευρώπη να αποκτήσει κοινή αμυντική πολιτική;

Το ΝΑΤΟ έχει 32 μέλη, εκ των οποίων τα 30 είναι ευρωπαϊκές χώρες. Εχουμε εξουσιοδοτηθεί για την άμυνα της Ευρώπης, είναι ο λόγος ύπαρξής μας. Στο περιβάλλον ασφαλείας που αντιμετωπίζουμε οι Ευρωπαίοι συνολικά θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για την άμυνά τους, να δαπανήσουν περισσότερα, να διασφαλίσουμε ότι έχουμε τις δυνάμεις που χρειαζόμαστε για να προστατευτούμε. Αυτός είναι σε μεγάλο βαθμό ο ρόλος του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ είναι ένας ουσιαστικός στρατηγικός εταίρος. Μπορεί να αναλάβει ορισμένες επιχειρησιακές δραστηριότητες σε σχέση με τη συλλογική άμυνα, να συμβάλει στη στρατιωτική κινητικότητα, και έχει όλο και περισσότερο έναν ρόλο να παίξει προκειμένου να κινητοποιήσει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Σαφώς χρειαζόμαστε μια ισχυρή ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Η άμυνα είναι εθνική αρμοδιότητα, δεν υπάρχει νατοϊκός στρατός ούτε ευρωπαϊκός, και αυτό είναι το μοντέλο που θα διατηρηθεί.

Αρα η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας είναι ο σημαντικότερος ρόλος για την ΕΕ;

Αυτός είναι σίγουρα ένας ισχυρός δυνητικός ρόλος για την ΕΕ, αλλά όχι ο μοναδικός. Είναι σημαντικό για το ΝΑΤΟ να συνεργαστεί η ΕΕ με τα κράτη-μέλη σε ζητήματα όπως η πολιτική ανθεκτικότητα, η προστασία κρίσιμων υποδομών, να διασφαλίσει ότι οι υπηρεσίες ενέργειας, διατροφής, φαρμάκων λειτουργούν σε περίπτωση κρίσης. H αμυντική βιομηχανική συνεργασία είναι ο τομέας όπου η ΕΕ θα παίξει έναν αυξητικά σημαντικό ρόλο. Αλλά υπάρχουν περιοχές που αποτελούν αρμοδιότητες του ΝΑΤΟ. Πρώτον, η δέσμευση στο άρθρο 5, δεύτερον, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και, τρίτον, η διαδικασία του αμυντικού σχεδιασμού. Θα παραμείνουν στο ΝΑΤΟ και δεν θα είχε νόημα να αναπαράγονται σε άλλους οργανισμούς.

Η ΕΕ έχει κενά ικανοτήτων, αρκεί το όριο των δαπανών στο 2% για να τα καλύψει;

Υπάρχουν κενά πράγματι στις στρατιωτικές ικανότητες στην Ευρώπη, τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να καλυφθούν. Στη Σύνοδο του Βίλνιους υιοθετήσαμε μια νέα δέσμευση αμυντικών επενδύσεων με ελάχιστο όριο το 2%. Δεν θα καταφέρουν οι σύμμαχοι να αντιμετωπίσουν τα κενά στις ικανότητές τους αν δαπανήσουν λιγότερο από 2%. Πολλοί θα χρειαστεί να δαπανήσουν περισσότερο. Η Ελλάδα ξόδευε πάντα περισσότερο από 2% και θα πρέπει να επαινεθεί για αυτό. Πολλοί σύμμαχοι θα σπρωχτούν να δαπανήσουν κοντά στο 2,5%, ακόμα και 3%, και κάποιοι θα πρέπει να το ξεπεράσουν.

Πώς αξιολογείτε την ελληνοπολωνική πρόταση για την ευρωπαϊκή αεράμυνα;

Υπάρχουν πολλές ιδέες για την αεράμυνα. Η ιδέα ότι μπορεί να έχουμε ένα είδος σιδηρού θόλου που θα κάλυπτε όλη την Ευρώπη είναι πιθανώς μη ρεαλιστική, διότι η Ευρώπη είναι μεγάλη και περίπλοκη ήπειρος. Αλλά είναι σαφές ότι θα χρειαστούμε περισσότερες επιλογές αεράμυνας. Είναι πολύπλοκο στρατιωτικό ζήτημα, υπάρχουν πολλές ιδέες και της γερμανικής πρότασης «Sky Shield».

Η έκθεση Ντράγκι μιλάει για περισσότερη χρηματοδότηση στην αμυντική βιομηχανία της ΕΕ.

Υπάρχουν πολλές ιδέες για το πώς να ενισχυθεί η αμυντική βιομηχανία της ΕΕ. O στόχος του ΝΑΤΟ είναι να καθορίσει τι χρειάζεται, να έχουμε καθοδήγηση για το κόστος, ωστόσο δεν λέμε στους συμμάχους μας τι βιομηχανικές επιλογές να κάνουν ή πώς να τις χρηματοδοτήσουν, εναπόκειται σε αυτούς, αλλά υπάρχουν δύο πράγματα. Πρώτον, η αμυντική δαπάνη χρειάζεται να αυξηθεί και αυξάνεται αρκετά γρήγορα. Ευρώπη και Καναδάς αυξάνουν κατά 18% τις αμυντικές δαπάνες το 2024. Δεύτερον, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών είτε πρόκειται για ανάπτυξη μιας ικανότητας είτε για προμήθειά της. Εχουμε οργανισμό προμηθειών στο ΝΑΤΟ, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει. Επίσης η ΕΕ έχει κάποια εργαλεία.

Πώς βλέπετε την επιχείρηση της Ουκρανίας στο Κουρσκ;

Δεν θα σχολιάσω τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας. Το ΝΑΤΟ στέκεται δίπλα στην Ουκρανία, είναι αξιοσημείωτα επιτυχείς σε πολλά από αυτά που κάνουν. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η στήριξή μας διατηρείται και είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική. Στην Ουάσιγκτον οι ηγέτες του ΝΑΤΟ δεσμεύθηκαν να παράσχουν 40 δισ. δολάρια στήριξης τους επόμενους 12 μήνες στην Ουκρανία, δημιουργούμε επίσης το NSATU, που θα βοηθήσει να εξοπλίσουμε και να εκπαιδεύσουμε ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις.

Θα μπορούσε να λειτουργήσει το ΝΑΤΟ χωρίς τις ΗΠΑ σε ηγετικό ρόλο;

Οι ΗΠΑ έχουν αφοσιωθεί στο ΝΑΤΟ εδώ και 70 χρόνια. Βλέπω υψηλό επίπεδο δέσμευσης των ΗΠΑ. Υπάρχει άνοδος της αμερικανικής δέσμευσης, ιδίως της στρατιωτικής, τα τελευταία 10 χρόνια και αυξάνεται συνεχώς. Είμαι σίγουρος ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να στηρίζουν το ΝΑΤΟ και να είναι καίριας σημασίας τμήμα του. Τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ είναι δεμένα με το NATO. Η αμερικανική ασφάλεια συνδέεται με την επιτυχία του ΝΑΤΟ, όχι μόνο η δική μας. Η ασφάλειά μας είναι βαθιά διασυνδεδεμένη.

Η Τουρκία έχει αιτηθεί να γίνει μέλος των BRICS. Πώς βλέπετε την εξέλιξη αυτή;

Η Τουρκία είναι σημαντικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ και όπως η Ελλάδα είναι ιστορικός σύμμαχος. Γεωγραφικά είναι πολύ σημαντική για το ΝΑΤΟ, και οι στρατιωτικές της δυνάμεις παίζουν σημαντικό ρόλο, για παράδειγμα στο Κόσοβο. Κάποιες φορές έχει πολιτικά ζητήματα τα οποία είναι δύσκολα διαχειρίσιμα, αλλά δεν είναι η μοναδική χώρα. Δεν θα σχολιάσω την Τουρκία και τους BRICS, αλλά οι περισσότεροι νατοϊκοί σύμμαχοι έχουν πολιτικές και οικονομικές σχέσεις με χώρες του BRICS, με εξαίρεση τη Ρωσία. Αυτό που εξετάζουμε εμείς είναι ότι οι σύμμαχοι σκέφτονται τη συνολική τους ανθεκτικότητα, εάν εισερχόμασταν σε μια σύγκρουση θα ήμασταν σίγουροι ότι οι κρίσιμης σημασίας υποδομές είναι ασφαλείς, ότι δεν θα διακινδύνευε η δυνατότητά μας να στηρίζουμε τις στρατιωτικές μας δυνάμεις.

Πώς βλέπετε την προσέγγιση Ελλάδας – Τουρκίας;

Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι και οι δύο πολύ σημαντικοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, εκτιμώνται σημαντικά, κατανοούμε ποιες είναι οι ιστορικές διαφορές τους και ελπίζουμε ότι θα μπορέσουν να συνεργαστούν και να τις επιλύσουν. Βλέπω συχνά την Ελλάδα και την Τουρκία να συνεργάζονται πολύ αποτελεσματικά εδώ στο ΝΑΤΟ, και όταν το κάνουν είναι ένας ισχυρός συνδυασμός.