Μέγιστος ηγέτης αξιών, πεποιθήσεων, ήθους
Δεν υπήρξα απλώς στενός συνεργάτης του σε όλη την περίοδο της πρωθυπουργίας του (σε θέματα Ευρώπης/εξωτερικής πολιτικής). Από τη στιγμή που τον γνώρισα δεκαετίες πριν και μέχρι την τελευταία μας (τηλεφωνική) συνομιλία δύο μέρες πριν από τα Χριστούγεννα (στην οποία είχαμε προγραμματίσει να συναντηθούμε τις μέρες αυτές), ο Κ. Σημίτης ήταν ξεχωριστός. Χαρισματικός όχι με τη βεμπεριανή έννοια (του λαοπλάνου) αλλά με αυτή του δημιουργού ιστορίας για το συλλογικό καλό. Μεγάλη προσωπικότητα, σοφός πολιτικός-διανοούμενος που εμπλούτιζε την έννοια της πολιτικής ως της «πλέον πολιτισμένης δραστηριότητας», ως της οργανωμένης προσπάθειας για τη βελτίωση της κοινωνίας, με τις αξίες της δικαιοσύνης, αλληλεγγύης, ισότητας, δημοκρατίας, που έδινε τελικά νόημα στην ανθρώπινη δράση και ύπαρξη. Μορφοποίησε την έννοια του εκσυγχρονισμού. Ηταν αταλάντευτα ο «πολιτικός των αξιών, πεποιθήσεων, ήθους» και όχι της πολιτικής σκοπιμότητας, ο αιχμάλωτος του πολιτικού κόστους. Ο συνεπής ηγέτης, ο «ευγενής αντίπαλος». Μια ηθική στάση ζωής. Δημιούργησε έτσι μια νέα πολιτική κουλτούρα. Ιδανικό πρότυπο ηγέτη, statesman, πανευρωπαϊκής εμβέλειας. Ενσάρκωνε το όραμα της Ευρωπαϊκής Ελλάδας των ανοιχτών οριζόντων, του εκσυγχρονισμού, της σοσιαλδημοκρατίας-φιλοσοφίας Ζ. Ντελόρ.
Στην περίοδο της πρωθυπουργίας του (1996-2004) υπήρξα μέλος του στενού πυρήνα για την επεξεργασία και προώθηση της πολιτικής που θα έφερνε την Ελλάδα από το περιθώριο στο κέντρο της Ευρώπης ως ισότιμη, ισχυρή, επιδραστική χώρα. Τον συνόδευσα σε όλα τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια στα οποία συμμετείχε όπου πάρθηκαν δραματικές αποφάσεις από την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μέχρι την προώθηση της ένταξης των Βαλκανίων κ.ά. Ο Κ. Σημίτης έφερε πράγματι την Ελλάδα στο εσωτερικό κέντρο/πυρήνα της Ενωσης ως χώρα αξιόπιστη, υπερήφανη, υπεύθυνη. Και με την πολιτική του σοφία (που εκτιμούσαν ευρωπαίοι ηγέτες όπως οι Ζ. Ντελόρ, Τ. Μπλερ, Ζ. Σιράκ, Ρ. Πρόντι κ.ά.) συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της Ενωσης και την προφύλαξε από ολισθήματα (πόλεμος Ιράκ 2003). Τον εκπροσώπησα σε σειρά διαπραγματεύσεων για τη μεταρρύθμιση/εμβάθυνση της Ευρώπης, πάντοτε με οδηγίες του για την ανάπτυξή της στη λογική της ισχυρής, δημοκρατικής, κοινωνικής Ενωσης και πάντοτε με πρόνοιες για την ενδυνάμωση της θέσης της Ελλάδας και μεγιστοποίησης των ελληνικών συμφερόντων.
Ως πρωθυπουργός εργάστηκε για την άλλη, σύγχρονη Ελλάδα. Σε σημαντικό βαθμό τη δημιούργησε. Με μεγάλους πλην υλοποιήσιμους στόχους και σχέδιο (μεγάλα έργα, κοινωνική πολιτική, διοικητική μεταρρύθμιση), με επιμονή, χωρίς υποχωρήσεις σε θέματα αξιών (ταυτότητες/θρήσκευμα), με το περίφημο μπλοκάκι του – ενδεικτικό της συστηματικότητάς του – που κατέγραφε τα πάντα. Με τα μετρημένα αλλά γεμάτα ουσία λόγια του. Οι μικροί και ασήμαντοι τον λοιδόρησαν. Το έθνος τον ευγνωμονεί. Και τον τιμά.
Καθώς θωράκισε τον Ελληνισμό με έργα (όχι φλύαρες μεγαλοστομίες). Η ένταξη στην ΟΝΕ συνιστά και επένδυση ασφάλειας. Η ένταξη της Κύπρου σωτήριο επίτευγμα εθνικής σημασίας. Σήμερα μπορούμε να το εκτιμήσουμε σ’ όλη του την έκταση. Ενταξη στην ΟΝΕ και ένταξη Κύπρου αντιπροσωπεύουν πράξεις κομβικού ιστορικού βάθους. Ενας από τους μεγαλύτερους της νεοελληνικής ιστορίας ως εκ τούτου (μαζί με Χ. Τρικούπη, Ελ. Βενιζέλο, Κ. Καραμανλή, Α. Παπανδρέου). Αλλά ο πιο προμηθεϊκός ίσως.
Μετά την αποχώρησή του από την εξουσία τον Μάρτιο 2004 και μέχρι τέλους ο Κ. Σημίτης παρέμεινε ενεργός πολίτης με καλλιέργεια όλων των ενδιαφερόντων του – τη συγγραφή βιβλίων, άρθρων, παρεμβάσεων, ανάλυση των εξελίξεων σε Ελλάδα, Ευρώπη, κόσμο, ΠΑΣΟΚ, την παρακολούθηση του θεάτρου, μουσικής, της αγαπημένης του όπερας. Συναντιόμασταν συχνά. Με θεωρούσε έμπιστο φίλο του και αυτό για μένα αποτελούσε ύψιστο τίτλο τιμής. Κάθε χρόνο, παραμονές του νέου έτους, λάμβανα τις φιάλες κρασιού από το κτήμα του. Θυμάμαι σε ένα δείπνο μας στο Λουτράκι ατενίζοντας τον ήσυχο Κορινθιακό που τον έλουζε η πανσέληνος, αναφέρθηκε στη θνητότητά μας. «Φεύγουμε κάποια στιγμή και η ιστορία ο αδέκαστος κριτής μας» ψιθύρισε.
Αγαπημένε μου Πρόεδρε, σε αποχαιρετώ με άφατη θλίψη, υπερηφάνεια και ευγνωμοσύνη για τα πολλά που μου δίδαξες. Που δίδαξες τη χώρα…