«Επιτρέπεται ο ύπνος όταν ο χρόνος έχει απορρυθμιστεί;»
«Κι εσείς;» Μια από τις πολλές νύχτες που περνάει, εδώ και καιρό, άυπνος ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, κοιτάζει έξω. Από το παράθυρο του όμορφου διαμερίσματός του στο Παρίσι, ο φιλόσοφος βλέπει το τελευταίο φως να σβήνει στο Ελιζέ. «Ξέρω ότι μετακινείται προς την “πτέρυγα Madame”, όπου θα ανάψει άλλο φως», γράφει στο βιβλίο του «Nuit blanche» (εκδ. Grasset), που κυκλοφόρησε χθες στη Γαλλία. Οπως και ο ίδιος, ο «νεαρός μονάρχης» – έτσι αποκαλεί ο συγγραφέας τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας – υποφέρει από ανήσυχες νύχτες. Φταίει άραγε ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία; Η φλεγόμενη Μέση Ανατολή; Η εξουσία που σιγά σιγά του ξεφεύγει; Οπως σημειώνει η «Le Monde», το μόνο που θα μάθουμε είναι ότι ο Εμανουέλ Μακρόν μένει ξύπνιος μέχρι αργά τη νύχτα. Από αυτές τις άγρυπνες νύχτες που μοιράζονται ο πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο φιλόσοφος γεννήθηκε μια αλληλογραφία στο Telegram, ίσως και μια κάποια επιρροή. Σε ένα από αυτά τα νυχτερινά γραπτά μηνύματα, λίγες εβδομάδες μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί πρότεινε στον αρχηγό του γαλλικού κράτους να οικοδομήσει έναν συνασπισμό κατά της Χαμάς στα πρότυπα εκείνου που στοχοθετεί την οργάνωση Ισλαμικό Κράτος. Η ιδέα αυτή, η εξίσωση της Χαμάς, ενός ισλαμοεθνικιστικού κινήματος, με το Ισλαμικό Κράτος, ένα υπερεθνικό νεφέλωμα τζιχαντιστών, αιφνιδίασε το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών, προκάλεσε γενική αμηχανία και κατέληξε σε μια πικρή διπλωματική αποτυχία. «Οι άνθρωποι επινοούν ιστορίες. Φαντάζονται μυστικοσυμβούλια. Βραδινές επισκέψεις. Προγραμματισμένες ιδεολογικές προσεγγίσεις. Αλλά είμαστε απλώς ένα ζευγάρι αδελφών στην αϋπνία που δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν έπειτα από μια συγκεκριμένη ώρα από το να συνομιλούν στο Telegram», αντιτείνει ο συγγραφέας.
Οι περιπλανήσεις
Το να κοιμάσαι είναι σαν να πεθαίνεις λίγο, λέει ο Λεβί. Αλλά ο συγγραφέας ανησυχεί: μπορείς να πεθάνεις και από το να μην κοιμάσαι. Ο φιλόσοφος περνά τις νύχτες του διαβάζοντας, γράφοντας, κάνοντας περιπλανήσεις. Εδώ και πόσο καιρό; «Δεν ξέρω. Δεν είναι ξεκάθαρο. Οταν ψάχνω στη μνήμη μου, βλέπω χρονικές περιόδους που μου φαίνεται ότι κοιμόμουν», γράφει. Υπήρξε μια εποχή που ο συγγραφέας αποκοιμιόταν «μονομιάς». Αλλά όχι πια. Τώρα είναι καταδικασμένος σε «μαγικά χάπια».
Ως πολεμικός ρεπόρτερ και λάτρης της περιπέτειας, ο Λεβί έχει αποθηκεύσει στον εγκέφαλό του εικόνες ενός κόσμου που έχει χάσει τον έλεγχο. Αλλά «τι ωφελεί να μην κοιμάσαι αν είναι να έχεις τους ίδιους εφιάλτες;». «Το πρόβλημα είναι ότι έχεις δει πάρα πολλά», του είπε κάποτε ο γάλλος συγγραφέας Φιλίπ Σολέρ. Ο «BHL» απαριθμεί: Μπανγκλαντές, Αιθιοπία, Νταρφούρ, τα «τεμαχισμένα πτώματα μωρών στη Μιτιτζά (στην Αλγερία)», τη Βοσνία, «φυσικά», «το έκπληκτο βλέμμα των νεαρών νεκρών στη Ντομπρίνια» (στο Σαράγιεβο). Πιο πρόσφατα, την Ουκρανία. Και, την επομένη της 7ης Οκτωβρίου, τα «κιμπούτζ του πογκρόμ» στο Ισραήλ. «Μπορείς να κοιμηθείς ήσυχος όταν έχεις δει να διαδηλώνουν άνθρωποι που λιμοκτονούν στο Χαράρ (στην Αιθιοπία);
Ο γάλλος φιλόσοφος αναζητά μια εξήγηση για την αϋπνία του που να είναι λίγο λιγότερο «εγώ εγώ εγώ». Δανείστηκε λοιπόν μια θεωρία δανεισμένη από τον «Αϋπνο κόσμο» που έγραψε ο Στεφάν Τσβάιχ στην αυγή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. «Δεν είναι αυτός, ο Τσβάιχ, που δεν κοιμάται. Είναι ο κόσμος», γράφει: «Επιτρέπεται ο ύπνος όταν ο χρόνος έχει απορρυθμιστεί;».