Δέκα χρόνια μετά
Δέκα χρόνια από την «πρώτη φορά Αριστερά» και τουλάχιστον τρεις πολιτικοί σημερινοί σχηματισμοί θα μπορούσαν να υπερασπιστούν όψεις της τότε κυβέρνησης (ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά, Κίνημα Δημοκρατίας) αλλά και πολλαπλάσιοι να σταθούν εντελώς απέναντι. Βασικό στοιχείο που δεν πρέπει να ξεχνάμε στην ανάληψη εκείνης της εξουσίας είναι πως η χώρα ήταν σε συνθήκη χρεοκοπίας και στα όρια του γκρεμού. Το ως τότε οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της Ελλάδας είχε καταρρεύσει ακόμα και στο πλαίσιο της Eυρωπαϊκής Eνωσης. Ο δανεισμός, η αποβιομηχάνιση, η υπερκατανάλωση, ο πληθωρισμός ήταν όψεις ενός αδιέξοδου οικονομικού μοντέλου στο οποίο προστέθηκαν και ορισμένα στοιχεία της ελληνικής οικονομίας που επιδείνωσαν οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις από το 1974 και μετά.
Το τέλος του υπαρκτού καπιταλισμού όπως το γνωρίσαμε το 2008 και ο ερχομός ενός νέου μοντέλου καπιταλισμού πολύ πιο αυταρχικού, πολύ πιο παρασιτικού, πολύ πιο σύνθετου στις όψεις του άπλωσε γρήγορα τα δίχτυα και στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα το υποτιθέμενο αντίδοτο και φάρμακο στην οικονομική κρίση απλώς διατηρούσε τη χώρα εντός ευρώ και επίσης διατηρούσε τους δεσμούς και τα εχέγγυα αποπληρωμής της χώρας απέναντι στους δανειστές της. Μνημόνια τα έλεγαν αυτά και με διαφορετική δοσολογία το καθένα είχε τον ίδιο πυρήνα και το ίδιο σκεπτικό. Η συνέχεια είναι γνωστή. Η ανεπιτυχής διαπραγμάτευση του ΣΥΡΙΖΑ τον έθεσε στο ίδιο σημείο με τις πολιτικές δυνάμεις που ως τότε αποδομούσε. Υπήρχε μία διαφορά εδώ: ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμενε άφθαρτος, η κοινωνική δυναμική επέτρεπε ακόμη και μία δεύτερη ευκαιρία και ο κόσμος αναζητούσε έστω και επιμέρους ανακουφιστικές τομές. Οι τελευταίες ήρθαν σίγουρα επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ και κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί αυτό. Οπως επίσης και την έξοδο από τα προγράμματα ανεξαρτήτως των ισχυρών και σκληρών αντι-δανείων από τις κυρίαρχες δυνάμεις. Το μοντέλο του Ευρωπαίου που συνθλίβει τον απείθαρχο Νότο φαίνεται πως εξαρχής ήταν στο φαντασιακό μόνο ορισμένων δημοσιολόγων, δεδομένων πως ακόμα και μετά το 2019 η κρίση προχώρησε και στις ισχυρές δυνάμεις της ευρωζώνης και σήμερα βλέπουμε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία να κλονίζονται από τα πρώτα παροδικά κύματα ύφεσης.
Η Ελλάδα μέσα στην ατυχία της ήταν αρκετά τυχερή δεδομένου πως και από το πρόγραμμα βγήκαμε επί ημερών Τσίπρα και μπόρεσε με τον ένα τον άλλο τρόπο να ρυθμίσει μία σειρά δεσμεύσεων όπως του μακρόχρονου χρέους έστω για ένα δεκαετές διάστημα. Εκείνη η διακυβέρνηση βέβαια είχε ένα πολιτικό κόστος. Και αυτό ήταν το γκρέμισμα μιας λογικής ενός ήπιου δρόμου προς τις μνημονιακές δεσμεύσεις, αλλά και από την άλλη πως ξαφνικά έθετε την Αριστερά – ή τουλάχιστον το ρεύμα το οποίο κυβέρνησε το 2015-19 – από δύναμη ανατροπής σε δύναμη εγγύησης της σταθερότητας εντός ΕΕ και εντός ΝΑΤΟ. Μα και η Αριστερά εκτός των συριζαϊκών τειχών δεν μπόρεσε να πατήσει ακριβώς πάνω σε αυτό και να οργανώσει το δικό της μαζικό ρεύμα και σχέδιο. Παρέμεινε υποσύνολο του ΣΥΡΙΖΑ παρά τις διαφορετικές εκφωνήσεις της.
Και προφανώς αυτό που περιγράφω δεν αφορά το ΚΚΕ το οποίο έχει μία διακριτή δική του αυτοτελή στρατηγική πάνω στο ζητήματα του κοινωνικού-οικονομικού σχηματισμού της χώρας. Δέκα χρόνια μετά οι κομισάριοι του ΣΥΡΙΖΑ διασκορπίζονται σε πολλούς σχηματισμούς, παραμένουν ανένταχτοι, λίγοι εξ αυτών απενοχοποιημένα και με αυτοπεποίθηση υπερασπίζονται όψεις της κυβερνητικής πολιτικής τους, ανακουφιστικές τομές όπως το δίχτυ κοινωνικής προστασίας για τα ευάλωτα στρώματα. Και αυτό είναι το δυσμενέστερο για το πρώτο εγχείρημα της πρώτης φοράς Αριστερά ακόμη και από το γεγονός πως εκείνη υποτίμησε αρκετά τον τότε διεθνή και εσωτερικό συσχετισμό.