Μαθήματα ζωής από έναν ετοιμοθάνατο

«Ο παππούς μου, ο Τζόζεφ, ήταν το είδος του ανθρώπου που μπορούσε να μπει σε ένα δωμάτιο και να το φωτίσει με το πνεύμα και τη γοητεία του» γράφει ο Adam Silverstein στους Times και συνεχίζει: «Έλεγε πάντα τα ίδια αστεία, αλλά μόνο επειδή ήξερε ότι είχαν αποτέλεσμα και ήθελε να κάνει τον κόσμο να γελάσει. Τα Χριστούγεννα του 2009 τον επισκέφθηκα ως συνήθως. Όταν άνοιξε την πόρτα, μόλις που μπορούσε να κουνηθεί. Έδειχνε ταραγμένος. Είναι μια στιγμή που με στοιχειώνει, βλέποντας τη σπίθα του να χάνεται. Σύντομα ανακαλύψαμε ότι έπασχε από καρκίνο του στομάχου σε προχωρημένο στάδιο και πέθανε τέσσερις μήνες αργότερα, σε ηλικία 79 ετών. Εκείνα τα Χριστούγεννα έτυχε να διαβάζω τις “Τρίτες με τον Morrie”, τα απομνημονεύματα του Αμερικανού συγγραφέα Mitch Albom του 1997. Μερικές φορές διαβάζεις ένα βιβλίο ακριβώς την κατάλληλη στιγμή» προσθέτει ο Silverstein.

Ζώντας με τη νόσο του κινητικού νευρώνα

Ο Morrie Schwartz, ο ήρωας του βιβλίου, ήταν καθηγητής κοινωνιολογίας του Mitch Albom στο κολέγιο και μέντοράς του. Συνήθιζαν να συναντιούνται κάθε εβδομάδα στο γραφείο του Schwartz. Ο Albom υποσχέθηκε στην αποφοίτησή του να κρατήσει επαφή με τον Schwartz, αλλά πέρασαν 16 χρόνια ενώ ο Albom κυνηγούσε μια καριέρα στη δημοσιογραφία χωρίς να έχουν ανταλλάξει ούτε μια λέξη.

Τυχαία ένα βράδυ, το 1995, ο Albom είδε τον Schwartz να δίνει συνέντευξη στην τηλεόραση σχετικά με τη ζωή με τη νόσο του κινητικού νευρώνα, μια ανίατη ασθένεια που εξασθενεί τους μύες μέχρι που δεν λειτουργούν πλέον.

Ο συγκλονισμένος Albom τηλεφώνησε στον Schwartz. Όπως έκανε και στο κολέγιο, ο Albom άρχισε να επισκέπτεται τον Schwartz εβδομαδιαία στο σπίτι του στο Newton της Μασαχουσέτης, και ο χρόνος που περνούσαν μαζί ήταν τόσο ουσιαστικός, που έγραψε το βιβλίο «Τρίτες με τον Morrie».

Η οπτική γωνία ενός ανθρώπου που εξαρτάται από μια φιάλη οξυγόνου

Αρχικά τυπώθηκαν είκοσι χιλιάδες αντίτυπα και η πρόθεση του Albom ήταν να βοηθήσει στην πληρωμή κάποιων ιατρικών λογαριασμών του Schwartz. Όμως το βιβλίο συνέχισε να πουλάει σχεδόν 18 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Το βιβλίο αφηγείται τις συζητήσεις των δύο ανδρών τις τελευταίες εβδομάδες του Schwartz, ο οποίος δίδαξε στον Albom τα μεγαλύτερα μαθήματα της ζωής του:

«Δεν είναι μόνο οι άλλοι άνθρωποι που πρέπει να συγχωρούμε. Πρέπει να συγχωρέσουμε τον εαυτό μας».

«Κάνε τα πράγματα που βγαίνουν από την καρδιά σου».

«Αφιερώσου στην αγάπη για τους άλλους».

«Ούτε τα χρήματα ούτε η εξουσία θα σου δώσουν το συναίσθημα που ψάχνεις, όσα από αυτά κι αν έχεις».

«Το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι να μάθεις να δίνεις αγάπη και να την αφήνεις να έρχεται».

«Αποδέξου το παρελθόν ως παρελθόν, χωρίς να το αρνείσαι ή να το απορρίπτεις».

Κάποια από αυτά ακούγονται όντως σαν το είδος της σαχλαμάρας που θα έβρισκες σε ένα τυχαίο σκρολάρισμα στο ίνσταγραμ, αλλά από την οπτική γωνία ενός ανθρώπου που εξαρτάται από μια φιάλη οξυγόνου είναι υπέροχα αυθεντικά.

«»Απλώς να φέρεστε στους ανθρώπους όπως θα θέλατε να σας φέρονται», είπε, «και θα είστε εντάξει»»

Η αποδοχή του θανάτου

«Κατά τους τελευταίους μήνες του παππού μου» συνεχίζει ο Adam Silverstein στους Times «καθώς ο καρκίνος του επιδεινωνόταν, οι επισκέψεις του Albom στον Schwartz με ενέπνευσαν όχι μόνο να περνάω περισσότερο χρόνο μαζί του αλλά και να του κάνω ερωτήσεις που δεν είχα κάνει ποτέ πριν.

»Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες τύψεις του; Πίστευε στον Θεό; Ποιο ήταν γι’ αυτόν το νόημα της ζωής; Ήταν οδυνηρό να βλέπω τον παππού μου ως σκιά του χαρούμενου ανθρώπου που ήξερα ότι ήταν, αλλά ικανοποιώντας την περιέργειά μου μπόρεσα τουλάχιστον να δω λίγη από την παλιά του σπίθα.

»Και τουλάχιστον είχα τις απαντήσεις του. Όσο όμως και αν το «Τρίτες με τον Morrie» έχει να κάνει με τα μαθήματα ζωής και τον θάνατο με αξιοπρέπεια, έχει να κάνει και με την αποδοχή του θανάτου.

»»Φοβόμαστε τόσο πολύ τη θέα του θανάτου», είπε ο Schwartz στον Albom. «Μόλις κάποιος πεθάνει στο νοσοκομείο, τραβούν τα σεντόνια πάνω από το κεφάλι του… Δεν είναι μεταδοτικό, ξέρετε. Ο θάνατος είναι τόσο φυσικός όσο και η ζωή. Είναι μέρος της συμφωνίας που κάναμε”».

Απορρίπτοντας την καταστροφική κουλτούρα του «αγόρασε»

O Morrie, αυτός ο ανίατα άρρωστος άνδρας έβλεπε τον επικείμενο θάνατό του ως κάτι αρκετά μη εξαιρετικό. Αν όλοι μας χαλαρώσουμε και αποδεχτούμε ότι μια μέρα θα πεθάνουμε, όπως προτείνει ο Schwartz, μπορούμε να επικεντρωθούμε σε αυτά που πραγματικά έχουν σημασία.

«Μάθετε πώς να πεθαίνετε», λέει στον Albom, «και μαθαίνετε πώς να ζείτε». Και το να ζεις, για τον Schwartz, σήμαινε να απορρίπτεις την κενή και καταστροφική κουλτούρα του «αγόρασε το τώρα» και να επενδύεις στον εαυτό σου και στον άλλον. Προφανώς, δεν έχει άδικο.

Είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με οτιδήποτε λέει ο Schwartz στον Albom. Αυτό που κάνει αυτό το βιβλίο τόσο αξιοσημείωτο, και πιθανώς εξηγεί γιατί έχει αγγίξει τόσους πολλούς ανθρώπους, είναι ότι ο Schwartz δεν προσποιείται ότι είναι κάποιος γκουρού αυτοβοήθειας -είναι ένας γλυκός γέρος στο νεκροκρέβατό του που μιλάει από την εμπειρία του.

Η μία και μοναδική συμβουλή

«Από τότε που πέθανε ο παππούς μου, ξεκινώ κάθε χρόνο διαβάζοντας το βιβλίο «Τρίτες με τον Morrie» – μια σοφή και ουσιαστική κλωτσιά για να ανακουφιστώ» καταλήγει στο άρθρο των Times o Adam Silverstein.

«Είμαι ευγνώμων που το διάβασα, γιατί παρά την όλη σοφία του Schwartz, ήταν κάτι που μου είπε ο παππούς μου που μου έχει μείνει περισσότερο. Όταν τον ρώτησα για το νόημα της ζωής, δεν πίστευε ότι υπήρχε. «Απλώς να φέρεστε στους ανθρώπους όπως θα θέλατε να σας φέρονται», είπε, «και θα είστε εντάξει»».

To βιβλίο έγινε ταινία με τον ίδιο τίτλο το 1999

*Με στοιχεία από thetimes.com | Αρχική Photo: Detroit Free Press, Mitch Albom