Μπορεί η θλίψη να μας σκοτώσει;

Στο σύμπαν του Πολέμου των Άστρων, η Padmé Amidala μπορεί να πέθανε από ραγισμένη καρδιά και θλίψη αφού ο σύζυγός της στράφηκε στη σκοτεινή πλευρά και έγινε ο Darth Vader, ενώ εκείνη γέννησε τον Luke και τη Leia.

Ο βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ υποκύπτει σε σπαραγμό καρδιάς όταν μαθαίνει το θάνατο της πολύτιμης Κορντέλια του.

Πέρα από το δράμα όμως, μήπως αυτοί οι χαρακτήρες έπασχαν στο σύνδρομο takotsubo – μια σύντομη, έντονη δυσλειτουργία στην αριστερή κοιλία της καρδιάς;

Ποια είναι αυτή η δυσλειτουργία;

Το takotsubo μπορεί να εμφανιστεί μετά από ακραίο συναισθηματικό ή σωματικό στρες, καθιστώντας το «σπαραγμό της καρδιάς» τόσο πραγματικό όσο και δυνητικά θανατηφόρο.

Ενώ ο θάνατος από καρδιοχτύπι ήταν ένα δημοφιλές θέμα στη μυθοπλασία για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι κλινικοί άρχισαν να καταγράφουν πραγματικές περιπτώσεις μόλις τη δεκαετία του 1960, λέει η Trisha Singh, καρδιολόγος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Dorset στην Αγγλία.

«Πολύ τυπικά περιγραφόταν ως μια ηλικιωμένη ή μια μεσήλικη γυναίκα που μόλις είχε χάσει ένα αγαπημένο της πρόσωπο και μια μέρα περίπου μετά πέθαινε από στενοχώρια».

Καθώς η τεχνολογία απεικόνισης βελτιωνόταν, οι γιατροί μπορούσαν να μελετούν άμεσα τις καρδιές των πασχόντων ασθενών.

Σε πολλούς, η αριστερή κοιλία – ο θάλαμος που αντλεί οξυγονωμένο αίμα στο σώμα – διογκώνεται.

Το σχήμα θύμιζε στους Ιάπωνες κλινικούς γιατρούς ένα takotsubo, δηλαδή ένα στρογγυλό βάζο για τη τοποθέτηση αστακών και χταποδιών.

Το 1990, ο καρδιολόγος Hikaru Sato και οι συνάδελφοί του στο νοσοκομείο της πόλης Χιροσίμα πρότειναν τον όρο takotsubo για να περιγράψουν την κατάσταση.

Απο τι προκαλείται η πάθηση;

Το τι την προκαλεί εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο.

Μια υπόθεση είναι ότι ένα οξύ τραυματικό γεγονός προκαλεί αύξηση των ορμονών του στρες, όπως η νορεπινεφρίνη στον εγκέφαλο και η επινεφρίνη στα επινεφρίδια.

Επειδή η αριστερή κοιλία είναι ιδιαίτερα πλούσια σε υποδοχείς για αυτές τις χημικές ουσίες, μια ξαφνική «πλημμύρα» θα μπορούσε να προκαλέσει τη χαλάρωση και το φούσκωμα του τεντωμένου, ελαστικού μυός, καθιστώντας τον ανίκανο να μεταφέρει αρκετό αίμα στο σώμα.

Μια άλλη υπόθεση είναι ότι η αντίδραση στο στρες «ζαλίζει» προσωρινά την καρδιά. Με την πλειονότητα των περιπτώσεων που παρατηρούνται σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, είναι επίσης πιθανό να παίζουν ρόλο τα μειωμένα οιστρογόνα.

Το σύνδρομο Takotsubo είναι σχετικά σπάνιο, αντιπροσωπεύοντας μόνο περίπου το 2% των ατόμων που αναζητούν ιατρική φροντίδα για μια προφανή καρδιακή προσβολή.

Μία ιδιαίτερη κατάσταση υγείας

Ο καρδιολόγος Peter Rahko του Πανεπιστημίου του Wisconsin-Madison θυμάται μια περίπτωση από τη δεκαετία του 1980.

Μια ηλικιωμένη γυναίκα κλήθηκε σε ένα νοσοκομείο στο αγροτικό Ουισκόνσιν και της έδειξαν τη σορό του γιου της, ο οποίος είχε πεθάνει σε αυτοκινητιστικό ατύχημα. «Μέσα σε πέντε λεπτά, άρχισε να έχει έντονο πόνο στο στήθος και κατέρρευσε στο πάτωμα», λέει ο Rahko.

Η γυναίκα μεταφέρθηκε αεροπορικώς στο Μάντισον, όπου η Rahko εισήγαγε έναν καθετήρα στην καρδιά της για να διαπιστώσει αν μια απόφραξη προκαλούσε καρδιακή προσβολή. Προς έκπληξή του, «οι αρτηρίες της ήταν απολύτως φυσιολογικές, αλλά η καρδιακή της λειτουργία είχε μειωθεί δραματικά».

Στο σύνδρομο takotsubo, τα καρδιακά αγγεία είναι συχνά καθαρά.

Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν κλασικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακά προβλήματα.

Εκ των υστέρων, ο Rahko συνειδητοποιεί τώρα ότι η ασθενής του είχε σύνδρομο takotsubo.

Υπάρχει κάποια θεραπέια;

Σήμερα, η μειωμένη καρδιακή λειτουργία χωρίς σαφή σημάδια νόσου αποτελεί προειδοποίηση.

Αν και σοβαρό, το takotsubo είναι εντυπωσιακά βραχύβιο και συνήθως δεν είναι θανατηφόρο.

Περίπου το 4 τοις εκατό των πασχόντων πεθαίνει, ενώ περίπου το 75 τοις εκατό αναρρώνει πλήρως μετά από 10 ημέρες, όπως έκανε ο ασθενής του Rahko.

Πολλοί αναρρώνουν μετά από μόλις 48 έως 72 ώρες.

Η συνήθης φροντίδα είναι η θεραπεία του ασθενούς για καρδιακή ανεπάρκεια. «Αλλά τώρα, πιο πρόσφατα, ειδικά βλέποντας μερικούς ανθρώπους να αναρρώνουν τόσο γρήγορα, εγείρεται ένα ερώτημα», λέει ο Rhako.

«Θα έπρεπε να ασχολούμαστε καν με την προσπάθεια να δώσουμε στους ανθρώπους αυτά τα φάρμακα; Θα μας ωφελήσουν καθόλου;» Είναι πιθανό ότι με τη βασική ιατρική υποστήριξη του ασθενούς, η καρδιά μπορεί να ξεσπάσει μόνη της.

Το takotsubo στην ιστορία

Γνωρίζοντας ότι το σύνδρομο takotsubo συμβαίνει σήμερα, λέει ο Rahko, δεν θα τον εξέπληττε αν κάποιοι θάνατοι από «θλίψη» στην ιστορία ήταν takotsubo.

Όταν οι άνθρωποι δεν είχαν παρά μόνο την πίστη για να στηριχθούν, ήταν λογικό να πιστεύουν ότι «κάποιος θεός χτύπησε κάποιον για οποιοδήποτε παράπτωμα υπήρχε και έπεσε νεκρός», λέει.

Τώρα «να μια πιθανή φυσιολογική εξήγηση».