Η «τραμποποίηση» της Ευρώπης και τα όριά της
Είτε αρέσει είτε όχι στους Ευρωπαίους, ο Ντόναλντ Τραμπ επηρεάζει ήδη την πολιτική της ΕΕ. Η επιστροφή του στην εξουσία δεν απασχολεί μόνο το μυαλό των ευρωπαίων ηγετών, καθώς προσπαθούν να κρατήσουν την Αμερική στο πλευρό τους όσον αφορά την περιφερειακή ασφάλεια και το διατλαντικό εμπόριο, αλλά έχει επίσης αλλάξει ριζικά την κοινή γνώμη απέναντι στην εξωτερική πολιτική και άλλα ζητήματα.
Η διάθεση που επικρατεί μεταξύ των Ευρωπαίων, όσον αφορά τη δεύτερη θητεία του Τραμπ, το λεγόμενο «Τραμπ 2.0», είναι αρνητική. Αυτό είναι ένα από τα ευρήματα της νέας μεγάλης έρευνας που διεξήγαγε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) σε 11 κράτη-μέλη της ΕΕ, καθώς και στη Μεγάλη Βρετανία, την Ελβετία και την Ουκρανία. Ωστόσο, αυτή η αρνητικότητα και ο υποβόσκων σκεπτικισμός για την πολιτική του Τραμπ δεν προστατεύει την Ευρώπη από τις επιπτώσεις μιας αλλαγμένης Ουάσιγκτον – ή, πράγματι, από την εξαγωγή της «τραμποποίησης», όπως μπορούμε να την ονομάσουμε. Σύμφωνα με τα στοιχεία της δημοσκόπησης που δημοσιεύεται σήμερα, η Ευρώπη μετατοπίζεται ήδη σε τρεις βασικούς άξονες.
Πρώτον, εν μέρει χάρη στον Τραμπ, οι Ευρωπαίοι εστιάζουν στην προοπτική της ειρήνευσης στην Ουκρανία. Σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα που συμμετείχε στη δημοσκόπηση του ECFR, μια συμβιβαστική διευθέτηση – και όχι μια ρωσική ή ουκρανική νίκη – θεωρείται πλέον ως η πιο πιθανή έκβαση του πολέμου.
Δεύτερον, ο συναλλακτικός χαρακτήρας του νέου προέδρου οδηγεί τους ευρωπαίους πολίτες να αποδεχθούν μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, ιδίως όταν πρόκειται για τη σχέση τους με τις ΗΠΑ. Η επικρατούσα άποψη σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης σήμερα είναι ότι η Ουάσιγκτον δεν είναι πλέον «σύμμαχος» της ΕΕ.
Τρίτον, και ίσως το πιο προφανές, είναι η υπερτροφοδοτούμενη δυναμική που έχει δώσει ο Τραμπ στο ακροδεξιό κίνημα στην Ευρώπη και οι πολιτικές τύπου MAGA που πολλά κόμματα επιδιώκουν να εισαγάγουν στις χώρες τους. Οι παρεμβάσεις του Ιλον Μασκ για την υποστήριξη κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου του AfD της Γερμανίας, νομιμοποίησαν τον κάποτε περιθωριακό λόγο και ενστάλαξαν σε ηγέτες όπως η Αλις Βάιντελ την πεποίθηση ότι μπορούν να ξεπεράσουν τα προηγούμενα ήδη υψηλά ποσοστά στις επερχόμενες εκλογές. Υπάρχουν, εντούτοις, κάποια όρια στο πόσο μακριά θα μπορούσε να φτάσει το φαινόμενο Τραμπ. Ας αναλογιστεί ο αναγνώστης τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι θα υπάρξει μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι Ευρωπαίοι θα υποστηρίξουν τυφλά την προσέγγιση του αμερικανού προέδρου για τη σύναψη συμφωνιών. Οι Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν επίσης τώρα ότι μια ρεαλιστική και συναλλακτική προσέγγιση είναι απαραίτητη στις μελλοντικές σχέσεις της ΕΕ με τις ΗΠΑ, αντικατοπτρίζοντας, κατά μία έννοια, τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ βλέπει τη σχέση της Αμερικής με την ΕΕ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο πλαίσιο ενός διαφαινόμενου εμπορικού πολέμου και των επαπειλούμενων δασμών κατά του ευρωπαϊκού μπλοκ.
Δεν υπάρχει επίσης καμία εγγύηση ότι η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά θα κυριαρχήσει ως συνέπεια της επιστροφής του Τραμπ και των παρεμβάσεων του στενού του κύκλου. Αμέσως μετά την εκλογική νίκη του προέδρου, η δημοσκόπησή μας διαπίστωσε ότι πάνω από το ένα τρίτο όσων υποστηρίζουν το AfD στη Γερμανία και την Εθνική Συσπείρωση στη Γαλλία θεωρούν την επιστροφή του «κακό πράγμα» για τη χώρα τους. Εάν η κυβέρνηση Τραμπ ξεκινήσει μια εμπορική σύγκρουση με την Ευρώπη ή επιφέρει μια καταστροφική διευθέτηση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, η πολιτική ευθυγράμμιση με τη νέα ομάδα στην Ουάσιγκτον θα μπορούσε γρήγορα να γίνει βάρος για τη Μαρίν Λεπέν, τον Γκερτ Βίλντερς, την Τζόρτζια Μελόνι και άλλων δεξιών. Προς το παρόν, απλώς απολαμβάνουν τον μήνα του μέλιτος.
Η «τραμποποίηση» της Ευρώπης είναι εδώ, αυτό είναι αλήθεια, αλλά τα αποτελέσματα δεν έχουν καθοριστεί ακόμη. Για τους φιλοευρωπαίους, η μάχη είναι εκεί για να κερδηθεί και να υπάρξουν νέες ευκαιρίες.
Ο Πάβελ Ζέρκα είναι ανώτερος συνεργάτης πολιτικής και επικεφαλής αναλυτής δεδομένων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR). Το άρθρο του δημοσιεύεται στην Ελλάδα κατ’ αποκλειστικότητα από «ΤΑ ΝΕΑ».