Ολα μαζί
Ούτε παραμονές εθνικών εκλογών να ήμασταν δεν θα είχαν σκάσει ταυτόχρονα τόσα προγράμματα πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Θες σπίτι, πάρε το «Σπίτι μου 2» και αποκτάς με χαμηλότοκο δάνειο ένα σπίτι που έχει χτιστεί πριν από το 2007, παρακάμπτοντας τα υψηλά επιτόκια των τραπεζών. Εχεις σπίτι και θες να το νοικιάσεις, πάρε το «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» και το ρίχνεις στην αγορά. Θες να μείνεις ο ίδιος και να το χαρείς, έρχεται το «Αναβαθμίζω το σπίτι μου». Για πιο… παραδοσιακούς, δεδομένου ότι «τρέχει» σε διάφορες εκδόσεις εδώ και χρόνια, υπάρχει η επιδότηση του «Εξοικονομώ», όπου μπορείς να αλλάξεις κουφώματα και να βάλεις θερμοπροσόψεις. Δεν θες να ανοίξεις πολλές δουλειές με τα μαστόρια, ξεκινάς τη διαδικασία επιδοτούμενης αλλαγής ηλιακού θερμοσίφωνα ή την τοποθέτηση αντλίας θερμότητας, έξυπνα και απλά μπορείς να ελπίζεις σε μικρότερο κόστος ενέργειας.
Ολα καλά, όλα χρήσιμα. Ολα κάτι σημαντικό προσφέρουν. Αλλά, για κάποιον ανεξήγητο λόγο βγήκαν, όλα μαζί. Ποιος κατάφερε τέτοιο κακό συντονισμό, ώστε να σκάσουν στην ίδια αγορά όλα τα προγράμματα ταυτόχρονα; Εύλογα πολλοί αναρωτιούνται: Ποιος θα τα υλοποιήσει όλα αυτά; Σε μια ελεύθερη αγορά, που βρίσκεται σε καθεστώς «υπερθέρμανσης» λόγω της ανόδου της οικοδομής, επιβλέποντες μηχανικοί και τεχνικά συνεργεία αποτελούν είδος προς εξαφάνιση. Επιπλέον, ο παραδοσιακός… ανταγωνιστής αυτών των προγραμμάτων, η «μαύρη» οικονομία, γνωρίζει στους συγκεκριμένους κλάδους μεγάλη άνθηση. Και γιατί όχι, όταν προσφέρει καλύτερες – «μαύρες» – αμοιβές και επιπλέον αποφεύγουν οι εμπλεκόμενοι το βάρος της γραφειοκρατίας που συνοδεύει αυτά τα προγράμματα.
Οποιος μιλήσει με τεχνικούς της οικοδομής, θα του θυμίσουν ότι υπάρχουν προγράμματα από το 2020 και 2021 που μέχρι το τέλος της προηγούμενης χρονιάς ακόμα έπαιρναν παράταση ως προς τον έλεγχο πληρωμής τους, καθώς προέκυπταν συνεχώς νέα θέματα από παρατηρήσεις των αξιολογητών. Το κόστος δηλαδή υλοποίησης της αναβάθμισης πληρώθηκε για παράδειγμα το 2021 και στα τέλη του 2024 δεν είχαν ακόμα φτάσει οι πόροι του προγράμματος στους δικαιούχους. Οχι ακριβώς και η καλύτερη διαφήμιση για τα σημερινά προγράμματα.
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση προφανώς πιέζεται από τους στόχους που έχουν τεθεί για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με την κοινοτική οδηγία για τη μείωση των εκπομπών ρύπων στα κτίρια. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να αναβαθμιστούν ενεργειακά περί τις 408.000 κατοικίες, περίπου το 10% του συνολικού οικιστικού αποθέματος της χώρας, έως το 2030, σε λιγότερο από 5 χρόνια. Πρόκειται για το τριπλάσιο μέγεθος από όσο έχει υλοποιηθεί με όλα τα προγράμματα «Εξοικονομώ» της τελευταίας πενταετίας, προϋπολογισμού 2,1 δισ. και βάλε, που πέτυχαν την ενεργειακή αναβάθμιση 146.000 κατοικιών.
Η κυβέρνηση πιέζεται επίσης από τη στεγαστική κρίση που έχει χτυπήσει τη χώρα, με ράλι στις τιμές των κατοικιών και των ενοικίων, που κάνει αντιληπτή την επιθυμία της να τρέξει. Το ερώτημα ωστόσο είναι επίσης προφανές. Μπορεί η σημερινή δομή της οικονομίας, από πλευράς εργατικών χεριών, κόστους υλικών, διαθέσιμων πόρων, να υλοποιήσει ταυτόχρονα όλα αυτά τα έργα; Μάλλον δύσκολο, αλλά μπορεί να κάνω και λάθος.