Χρήσιμοι ηλίθιοι
«Ελπίδα δεν είναι η πεποίθηση ότι κάτι θα πάει καλά, αλλά μάλλον η βεβαιότητα ότι κάτι έχει νόημα, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα»: αυτή η γνωστή ρήση του Βάτσλαβ Χάβελ, τελευταίου προέδρου της Τσεχοσλοβακίας και πρώτου προέδρου της Τσεχίας, υποδέχεται όποιον θελήσει να επισκεφθεί τη σελίδα της σλοβακικής πρωτοβουλίας πολιτών Mier Ukrajine, «Ειρήνη για την Ουκρανία», στο Facebook. Δύσκολα θα μπορούσε να το θεωρήσει κανείς αυτό ύποπτο, κι ας κατηγορεί τελευταία ο σλοβάκος πρωθυπουργός, ο Ρόμπερτ Φίτσο, την Τσεχία για «απαράδεκτες παρεμβάσεις» στα εσωτερικά της χώρας του. Αλλά ναι, η σελίδα αυτή ανήκει σε μία ομάδα επικίνδυνων συνωμοτών.
Είναι οι τρεις συνιδρυτές της «Mier Ukrajine», δύο δημοτικοί σύμβουλοι της Μπρατισλάβας, εκ των οποίων η μία, η Λουσία Στασέλοβα, είναι μία μεσήλιξ παραγωγός ντοκιμαντέρ και ο άλλος, ο Μαριάν Κούλιτς, μάνατζερ σε μία εταιρεία λογισμικού, καθώς και μία δικηγόρος εργαζόμενη σε πολυεθνική, η Αντρέα Τσοχέροβα. Δεν πολυγεμίζουν το μάτι για επικίνδυνοι συνωμότες; Κι όμως, θέλουν να ανατρέψουν την κυβέρνηση Φίτσο, και προετοιμάζουν πραξικόπημα με τη βοήθεια των ουκρανικών υπηρεσιών πληροφοριών – ειδικότερα, με τη βοήθεια του διοικητή μιας στρατιωτικής μονάδας από τη Γεωργία που πολεμάει στην Ουκρανία κατά των Ρώσων.
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο ίδιος ο Φίτσο, και ας μην έχει το παραμικρό αποδεικτικό στοιχείο, το ζητούμενο είναι να απαξιώσει το μεγάλο φιλευρωπαϊκό κίνημα αμφισβήτησης που συγκλονίζει τη χώρα του από τότε που ταξίδεψε στη Μόσχα για να συναντήσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν, στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου. Οπως και ο Βίκτορ Ορμπαν πριν από αυτόν, έτσι και ο σλοβάκος πρωθυπουργός δεν ενημέρωσε εκ των προτέρων τους ευρωπαίους εταίρους του, δεν πήρε μάλιστα καν το κυβερνητικό αεροσκάφος, απλά εμφανίστηκε ξαφνικά μόνος, χωρίς σύμβουλο ούτε διερμηνέα, στο γραφείο του ρώσου προέδρου. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οπου σταθεί και όπου βρεθεί, ο Φίτσο αποκαλεί τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι «εχθρό» – με πιο πρόσφατη δικαιολογία την από καιρό προαναγγελθείσα απόφαση της Ουκρανίας να διακόψει τη διέλευση ρωσικού αερίου με προορισμό τη Σλοβακία. «Οσο και να του θυμίζουμε ότι ο εχθρός είναι η Ρωσία, μας λέει συνεχώς πως ο Ζελένσκι έχει γίνει προσωπικός εχθρός του» δήλωσε στη Monde ο Ιβάν Στεφούνκο, αντιπρόεδρος του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, της Προοδευτικής Σλοβακίας. Αλλά με τι μούτρα μιλάει και αυτός; Ο Φίτσο δεν κατηγόρησε το κόμμα του, εντός του κοινοβουλίου, με βάση μια υποτιθέμενη έκθεση των υπηρεσιών πληροφοριών του, ότι θέλει να υποκινήσει ένα «Maïdan»;
Περισσότεροι από 100.000 διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους στις 24 Ιανουαρίου, φωνάζοντας πως «η Σλοβακία είναι η Ευρώπη». Ανταποκρίνονταν σε ένα κάλεσμα της «Mier Ukrajine» απέναντι σε έναν πρωθυπουργό που διακήρυξε πρόσφατα πως «η ελευθερία έρχεται από την Ανατολή ενώ η προοδευτική διαστροφή έρχεται από τη Δύση», και βάζει διάφορους παρατρεχάμενους να αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο εξόδου της χώρας από την ΕΕ. Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 7 Φεβρουαρίου, το ίδιο κάλεσμα, ακόμα μεγαλύτερη ανταπόκριση, 110.000 διαδηλωτές, σε 41 πόλεις ανά τη χώρα, αυτή τη φορά ακόμα και σε μικρότερες αγροτικές κοινότητες που θεωρούνταν προπύργια του κυβερνώντος Smer – δεν είναι και λίγο αν αναλογιστεί κανείς πως η Σλοβακία μετρά όλους κι όλους 5,5 εκατομμύρια πολίτες. Ενα νέο κύμα διαδηλώσεων έχει προγραμματιστεί για τις 21 Φεβρουαρίου, αυτή τη φορά ο σκοπός είναι διπλός, τη μέρα εκείνη συμπληρώνονται επτά χρόνια από τη δολοφονία του ερευνητικού δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ και της αρραβωνιαστικιάς του Μαρτίνα Κουσνίροβα, οι διοργανωτές αξιώνουν «μια δίκαιη έρευνα για τη δολοφονία τους, καθώς και για όλα τα σκάνδαλα διαφθοράς για τα οποία έγραψε ο Γιαν Κούτσιακ», η ανταπόκριση αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη, ποιος ξέρει τι θα πει πάλι το στόμα του Φίτσο, το έχει ξεκαθαρίσει πάντως, αυτή τη φορά, αντίθετα από ό,τι είχε κάνει το 2018, υπό την πίεση, ακριβώς, της δολοφονίας του δημοσιογράφου και της συντρόφου του, δεν πρόκειται να παραιτηθεί. Τι κι αν έκανε βουτιά 12 θέσεων η Σλοβακία στη τελευταία κατάταξη της Διεθνούς Διαφάνειας, λόγω των πολιτικών που εφαρμόζει από τότε που επέστρεψε για τέταρτη φορά στην πρωθυπουργία, το 2023; Μπορεί πάντα να απορρίπτει τη συγκεκριμένη οργάνωση, όπως και πολλές άλλες ΜΚΟ, ως «κλασικούς ξένους πράκτορες».
Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία 24ωρα, συχνά μάλιστα με αρκετή ειρωνεία, για την αδυναμία, ή την αποτυχία, αν θέλετε, της Ευρώπης να επιβληθεί ευθύς εξαρχής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία, και άρα ως ένας «παίκτης» ισάξιος των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Θεμιτή και δίκαιη η κριτική, αρκεί να θυμόμαστε έναν από τους βασικούς λόγους για τους οποίους δεν είναι η ΕΕ πιο ισχυρή, πιο αυτοδύναμη στρατηγικά, με λόγο που να βαρύνει περισσότερο διεθνώς. Γιατί δεν μιλάει με μία και μόνο φωνή, γιατί η ενότητά της υπονομεύεται εκ των έσω από την πέμπτη φάλαγγα του Πούτιν, γιατί έχει απέναντί της τον Ορμπαν και τον Φίτσο και πριν από αυτόν τον Κατσίνσκι και αύριο μεθαύριο ποιος ξέρει πόσους ακόμα χρήσιμους ηλίθιους. Πάμε από την αρχή λοιπόν: «Ελπίδα δεν είναι…» .