«Διαβάζουμε την Ιστορία, μας απασχολεί το σήμερα»
Το ταξίδι της παράστασης ξεκίνησε από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και συνεχίζεται στο Θέατρο Αργώ. «Το όνειρο της Ιωνίας», σε κείμενο του Αντώνη Κυριακάκη και σκηνοθεσία του ίδιου και του Γιώργου Πατεράκη, βασίζεται σε 20 και πλέον ημερολόγια στρατιωτών της Μικρασιατικής Εκστρατείας και επιχειρεί να φωτίσει τα γεγονότα της περιόδου 1919-22, μέσα από τη ματιά των ανθρώπων που τα βίωσαν. Στην παράσταση παρακολουθούμε τέσσερις αδελφικούς φίλους, οι οποίοι στρατολογούνται για τη Μικρασιατική Εκστρατεία και στην πρώτη περίοδό της αισθάνονται σαν ήρωες. Ομως οι πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις επηρεάζουν αρνητικά την Εκστρατεία, μετατρέποντας το «όνειρο της Ιωνίας» στον απόλυτο εφιάλτη.
Η παράσταση βασίζεται στα ημερολόγια στρατιωτών. Ποια είναι η πρόκληση να μεταφερθεί ο γραπτός λόγος σε θεατρική αναπαράσταση;
Αυτή η πρόκληση είχε και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Στην πρώτη φάση μελέτησα εκτενέστατα όλη την περίοδο 1910 – 1922 μέσα από ιστορικά βιβλία προκειμένου να έχω μια, όσο το δυνατόν, αντικειμενική εικόνα των γεγονότων. Στη δεύτερη αφοσιώθηκα στα ημερολόγια των στρατιωτών, στα γράμματά τους προς συγγενικά πρόσωπα, σε φωτογραφικό υλικό και στα διηγήματα που έχουν γραφτεί για αυτούς, προκειμένου να κατανοήσω το πώς ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι. Και στην τρίτη και τελική φάση άρχισα να γράφω, παντρεύοντας τα αντικειμενικά – πραγματικά συμβάντα της Ιστορίας (τόπους, μάχες, συνθήκες κ.λπ.), με τις υποκειμενικές αφηγήσεις των στρατιωτών και δημιουργώντας 4 φανταστικούς χαρακτήρες, 4 αδελφικούς φίλους, που περνάνε από όλα τα στάδια της Εκστρατείας.
Γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, που αποτελεί και ένα «τραύμα» στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας;
Διότι μ’ απασχολεί πολύ το σήμερα. Γι’ αυτό ξεκίνησα να διαβάζω τη σύγχρονη ιστορία της χώρας μου. Προκειμένου να κατανοήσω γιατί βρισκόμαστε σε αυτή την κοινωνική, πολιτική και οικονομική κρίση σήμερα. Και μελετώντας τη συγκεκριμένη περίοδο ανακάλυψα παθογένειες της ελληνικής νοοτροπίας που φτάνουν «αλώβητες» μέχρι το σήμερα. Για παράδειγμα – εν μέσω εκστρατείας – γίνονται εκλογές και πέφτει η κυβέρνηση. Η επόμενη που παίρνει τη θέση της αλλάζει σχεδόν όλους τους αξιωματικούς στην εμπόλεμη ζώνη και βάζει τους δικούς της. Μια λάθος επιλογή που είχε τραγικές συνέπειες. Αυτό είναι κάτι που έρχεται «ατόφιο» μέχρι και σήμερα. Δεν υπάρχει καμία σκέψη συνέχειας και κοινής προοπτικής. Καμία κοινή εθνική συνείδηση.
Αν υπάρχει ένα συναισθηματικό ή ηθικό κέντρο στην παράσταση, ποιο θα ήταν αυτό;
Το πώς στάθηκε ο Ελληνικός Στρατός απέναντι στους αμάχους, όταν υπήρξε κατακτητικός. Δυστυχώς η Ιστορία μάς αποκαλύπτει πως όσο οι Ελληνες νικούσαν στα πεδία των μαχών, για αυτά τα πρώτα δύο χρόνια της Εκστρατείας, συμπεριφέρθηκαν όπως κάθε κατακτητικός στρατός. Υπήρξαν έλληνες στρατιώτες που και βίασαν και λεηλάτησαν και έκαψαν χωριά.
Πώς μπορούν αντίστοιχες παραστάσεις να λειτουργήσουν σαν ερέθισμα για τη δημόσια συζήτηση ή τουλάχιστον για την εμπλοκή της νεότερης γενιάς;
Εχει να κάνει με την προσέγγιση και με ποιο είναι το αντίκρισμα στο σήμερα. Εάν το περιεχόμενο της ιστορίας που θα έρθει στο προσκήνιο απλώς αναμοχλεύει ένα λαογραφικό ζητούμενο, τότε είναι πολύ πιθανό να μυρίζει ναφθαλίνη. Κάτι τέτοιο δεν νομίζω ότι αφορά τη νεότερη γενιά. Θεωρώ πως σήμερα έχουμε μεγάλη ανάγκη να ακούσουμε γιατί από το 2015 αναγκαζόμαστε να φύγουμε από τη χώρα μας, είτε για σπουδές είτε για δουλειά, προκειμένου να εξελιχθούμε. Παρ’ όλ’ αυτά το θέατρο είναι ένα μέσο που μπορεί να φανεί ισχυρός αρωγός σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης και όξυνσης των ιστορικών ερεθισμάτων. Τοποθετεί τον άνθρωπο στο κέντρο της δράσης, ανοίγοντας κύκλους διερωτήσεων και ζυμώσεων σχετικά με τον κόσμο όπου ζούμε ή όπου θα θέλαμε να ζούμε. Η παράστασή μας μπορεί να παίρνει ως αφορμή την ελληνοτουρκική σύγκρουση, αλλά, στην ουσία, τα ζητήματα που θέτει είναι παγκόσμια. Αφορούν την ηθική και τον πολιτισμό.