Καταστροφή ή λήθη
Η αλήθεια είναι πως πάσχαμε πάντα από έναν επαρχιωτισμό – ή ακριβέστερα από ένα μείγμα αδιαφορίας γι’αυτά που συμβαίνουν έξω από τα σύνορά μας και έκπληξης επειδή αυτοί εκεί έξω δεν μας λογαριάζουν περισσότερο, εμάς, που γεννήσαμε τον πολιτισμό. Την ίδια στιγμή, μας διακρίνει και μια άλλη αντίφαση: υποτίθεται πως είμαστε ανυπότακτοι, αντιστεκόμαστε δηλαδή στις κάθε λογής εξουσίες, αλλά γουστάρουμε και αυταρχίλα. Δεν δεχόμαστε να μας πουν οι Βρυξέλλες τι θα κάνουμε, αλλά μας αρέσουν ο Πούτιν κι ο Τραμπ.
Οταν τα Βαλκάνια φλέγονταν εξαιτίας των εθνικισμών διαφόρων συμπλεγματικών ηγετίσκων, με πρώτο τον μακαρίτη τον Μιλόσεβιτς, η Ελλάδα μπορούσε να εμφανίζει προς τα έξω ένα προφίλ σταθερότητας και κανονικότητας. Τώρα που η περιοχή μας έχει σχετικά ησυχάσει, και στην παγκόσμια πολιτική σκηνή επιστρέφουν οι μεγάλοι ιμπεριαλισμοί, η χώρα μας δείχνει να επιστρέφει στον περιθωριακό της ρόλο. Σε δύο διαδοχικές ευρωπαϊκές συνόδους, στο Παρίσι και το Λονδίνο, ο έλληνας πρωθυπουργός δεν προσεκλήθη. Κι εμείς, απορροφημένοι από τις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας που δυστυχώς μεταφράζονται κάθε τόσο σε συλλογικές απώλειες ζωών, κινδυνεύουμε να αργήσουμε να καταλάβουμε αυτό που έθεσε χθες με ανάγλυφο τρόπο η εκπρόσωπος της γαλλικής κυβέρνησης: «Η Ευρώπη διανύει την πιο επικίνδυνη περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Και όπως συμπληρώνει ένας έμπειρος διπλωμάτης, ο πρώην αντιπρόσωπος της Γαλλίας στα Ηνωμένα Εθνη Μισέλ Ντικλό, σε αυτόν τον νέο κόσμο «η Ευρώπη ή θα έχει μια ισχυρή παρουσία ή θα πάει για ύπνο».
O τερματισμός της στήριξης της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ και η απομάκρυνση της τελευταίας από την Ευρώπη, γράφει ο βρετανός ιστορικός Ρότζερ Μούρχαουζ στη Monde, «θυμίζουν τους κυνικούς υπολογισμούς πίσω από το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο του 1939. Και δείχνουν ότι η Ουάσιγκτον επικυρώνει την ύπαρξη μιας ρωσικής σφαίρας επιρροής στην ανατολική Ευρώπη και δίνει τέλος στην Pax Americana, την τάξη που βασίζεται στους κανόνες και είχε καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη διεθνή πολιτική από το 1945 (…) Αυτό που μας διδάσκει το 1939 είναι ότι η πολιτική του κατευνασμού και η κυνική ρεαλπολιτίκ μπορούν να προσφέρουν μια μικρής διάρκειας αναβολή, δεν μπορούν όμως να εμποδίσουν την καταστροφή. Στην πραγματικότητα την υποδαυλίζουν».
Ο μεγάλος αυστριακός συγγραφέας του περασμένου αιώνα Στέφαν Τσβάιχ προειδοποιούσε στον Κόσμο του χθες: «Το μεγάλο μνημείο πνευματικής ενότητας που λέγεται Ευρώπη γκρεμίζεται, εκείνοι που το οικοδόμησαν αγνοούνται, υπάρχουν ακόμη κάποια κομμάτια των τοίχων, αιωρούνται ακόμα πάνω από έναν κόσμο σε σύγχυση οι αόρατοι κώδικές του, χωρίς μια κοινή και επίμονη προσπάθεια όμως όλο αυτό θα παραδοθεί στη λήθη».
Για να μην αναγκαστεί η Ευρώπη να διαλέξει ανάμεσα στην καταστροφή και τη λήθη, προσπαθεί έστω και την ύστατη ώρα να λάβει μέτρα. Οσοι πιστεύουν σ’ αυτήν τώρα θα δοκιμαστούν.