Добавить новость
ru24.net
«Туганайлар»
Июль
2016
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

"Боламык ул – бары безнеке", – ди Сәвәләй халкы

0

Керәшеннең йолалары бик күп. Шул йолаларга бәйле бәйрәмнәре тезелеп китә. 

Туйга, бәби тууга, үлгән кешене күмүгә һәм искә алуга бәйле йолалар. Ә менә иң таралганы - ел фасыллары, борынгы ышанулар белән бәйлеләредер, мөгаен. Нардуган, Май чабу, Бәрмәнчек, Җапрак бәйрәме, Питрау, Чүк, Шыйлык һәм башка әллә никадәр исемдәгеләре бар. Һәр керәшен авылының үз бәйрәме тагын. Гомергә Җәйләүдә уздырыла торган Тройсынны Бордыда үткәрә башласалар, бу акылга сыймаслык хәл кебек аңлашылыр иде. Тик хәзер андый күренешләр адым саен очрап тора. Үз традицияңне, үз авылыңның тарихын, йолаларын белмәүдән килә инде ул.

Зәй районы Сәвәләй авылында уза торган Боламык бәйрәме бу исемлеккә керми. Ул бары тик сәвәләйләрнеке генә. Башка бер генә керәшен авылында да андый бәйрәм юк.

Этнографлар күзлегеннән

Этнография, тел, фольклор өлкәсе галиме Флера Баязитованың “Керәшеннәр. Тел үзенчәлекләре һәм йола иҗаты“ дигән китабында Боламык турында түбәндәгеләр язылган.

Бу бәйрәм Зәй районы Сәвәләй авылында үткәрелә. Җәй көне кунаклар чакырып, төрле уеннар белән, кырга чыгып, боламык пешереп сыйланалар.

Боламыкка каршы инле пирбуй җуынадырыек, бәйрәмне көтәдериек. Кунак кызларын көтәдериек. Кич уенга чыгабыз бергә җыелып. Бөтен авыл җыелгач, түгәрәк уены ясыйбыз. Боламыкта инде бөтен урам кыруглый әйләнәдериек. Пирбуй җыру башлыйдырыек. Менә мондый җырулар:

Кырмаҗиннар алдым ай җиләнгә,

Көмеш инә кирәк җөйләргә.

Җакшы әдәмнәр кигән ай тыңларга,

Габрәт җыру кирәк җырларга.

Эзәйнең сулары ай тирәндер,

Тирән дә җирләре билдәндер.

Җыру башлаулары ай бездәндер,

Күтәреп алулар сездәндер."

Керәшен йолаларын өйрәнүчеләргә Гөрпинә түти ул яшь чакта үткәрелгән Боламык турында әнә шуларны сөйләгән.

Сабантуй + Боламык

25 июнь көнне Татарстанның халык артисты, якташлары Виталий Агапов Сәвәләйдә Боламык бәйрәме үткәрде. Яңгыр боткасы, Чүк боткасы, Карга боткасы үткәрү йолалары турында шактый язган бар. Сәвәләй “Боламыгы“ нда әле булганыбыз юк иде. Бәйрәм ничек үтте? Башка бәйрәмнәрдән үзгәлеге нәрсәдә? Сүзебез – шулар хакында.

Быел Боламык белән Сабантуйны бер көнне үткәрергә килешкәннәр. Болай үткәрү күпкә отышлырак та килеп чыкты. Әүwәлерәк заманда, кырда чәчүләр беткәч, сабан боламыгы пешерә торган булганнар. Сабанда катнашучыларны бергә җыеп, боламык белән сыйлаганнар. Пешкән боламыкның бер өлешен ызанга күмгәннәр, бер өлешен суга агызып җибәргәннәр. Бу инде яңгырлар вакытында явып, игеннәрнең башаклары тук булып үссенгә эшләнгән.

Быелгы Боламыкта да шул “пурмыны” тотарга тырыштылар. Иң элек, кыр батырларын тәбрикләделәр. Мактанырлыклары бар сәвәләйлеләрнең. Язгы чәчүне Республикада беренчеләрдән булып тәмамлаганнар. Бүгенге көндә игеннәре бик матур булып үсеп килә, мул уңышка өметләнеп торалар.

Аннары, авылның оста пешекчеләре, мәйдан уртасына чыгып, бәхиллек алып, боламык пешерә торган изге урынга киттеләр. Бөтен йола-ырымнарга туры китереп, 4 казан астылар. Шул казаннарда бәйрәмгә җыелган барлык халык авыз итәрлек күләмдә боламык пеште. Иманнар укып, Анна түти Скворцова әлеге боламыкны аруландырды. Шуннан соң гына һәркем өлеш алды. Аруландырылган боламыкны без дә ашадык – тәме телеңне йотарлык иде.

Түгәрәк уен

Электән үк Боламык бәйрәменең төп өлеше – кичке уен булган. Яшьләр уенын нигә Боламык дип атаганнар – бу турыда төгәл генә әйтеп бирүче табылмады. “Тирә-як авыллардан яшьләр күп килә иде, боламык шикелле катнашып бетәләр иде, шуңа да бу бәйрәмне Боламык дигәннәрдер,“ - дип, Анна түти үз “версиясен” сөйләп алды. Түгәрәк уенда да бәйрәмнең игеннәр үстерү белән бәйлелеге чагылган. Мәсәлән, түгәрәккә басучыларның саны күбрәк булган саен, уңыш та мулрак җыелачак, дип ышанганнар. Уенчыларның бер эчкә, бер кырыйга таба хәрәкәтләнүе дә тук башакларның җилдә тибрәлүен, Җир-Анага башыруларын аңлаткан.

Бәйрәмгә Кәләйдән “Кәләем”, Чаллыдан “Карендәшләр”, Алабугадан “Айбагыр”, Самарадан “Натукай” фольклор ансамбльләре килгән иде. Сәвәләйлеләр үзләре, кайткан кунаклары, бөтен ансамбль җыручылары уен түгәрәге ясап әйләнгәндә,өлкән яшьтәгеләр моннан җитмеш еллар элек Сәвәләйдә үтә торган данлыклы Боламыкны исләренә төшергәндер. Мария түти Чукрашева сүзләренә караганда, сугыштан соңгы елларда гел галәмәт итеп уза торган булган бу бәйрәм. “Күңелле генә түгел, яшь кызлар өчен бераз куркыныч та иде ул Боламык. Яраланып кайтучы егетләр дә, соңарып, карт солдат булып кайтучылар да, ераклардан килүчеләр дә күп, яшь кызларны урлап китәргә дә ерак түгелләр иде”, - дип, бәйрәмнең без белмәгән якларына да тукталып алды ул. “Молодец инде бу Виталий, “Боламык”ны да яңадан торгызды, Сәвәләйне дә еракка танытты. Илебезнең әллә кайсы почмакларында яшәгән керәшеннәрне, авылга чакырып, үзләрендә кунак итеп, кадер-хөрмәт күрсәтеп җибәрә бит ул. Андый кешеләр күп түгел,” – дип, Виталий Агаповка карата рәхмәт сүзләрен дә тезде Мария түти.

Борчылу

Сабантуй да, Боламык күренешләре дә, җыр-бию дә бергә үрелеп барды. Сәвәләйлеләрнең аерым кагыйдәләре бар икән: монда тәкә өчен бары үз авылы кешеләре генә көрәшә ала. Читләрне катнаштырмыйлар. Кыр батыры тәкәсе Гончаровка бирелсә, көрәш буенча абсолют батыр тәкәсен Сәвәләй егете Москов алды.

Боламыкның беренче өлеше иртәнге унда башланып, алтыга кадәр дәвам итте. Ә төнге дискәтүк таң атканчыга кадәр сузылды. Таң әтәчләре кычкырганда, бәйрәм әле кыза гына бара иде... Керәшен бәйрәмнәре... Исәбе-чуты юк аларның... Уенга гына корылмыйча, күңелләрдә тирән бер борылыш – тәрбияви чарага әверелсеннәр иде дә бит. Алай түгел шул. Көтү-көтү яшьләрнең, шактый кызмача хәлдә, кая барып бәрелергә белми йөрүләре, бәйрәм үткән мәйданда кочак-кочак чүпләр өелеп калу, тагын шундый әллә никадәр күңелсез күренешләр – борынгы бәйрәмнәребезнең чын эчтәлеген, чын мәгънәсен югалттык бугай, дигән борчулы уйларга этәрә. Бөтен нәрсәне уен-көлкегә, ашау-эчүгә әйләндереп калдырабыз. Ни кызганыч...

Боламыктан фоторепортаж карагыз. 




Moscow.media
Частные объявления сегодня





Rss.plus




В депо «Чита» будет установлен первый цифровой весоизмерительный комплекс системы подачи песка под колесные пары локомотива

На банкет – в Fish Point Family Resort

«Ужас, который я пережила, никому не пожелаю!»  Алёна Блин взяла в заложники ловца в новой серии «Погони» на ТНТ

Гордости Angsana Velavaru


Stanford dropout Sam Altman says college is ‘not working great’ for most people—and predicts major change in the next 18 years

Brit Who Fought Usyk Calls For Daniel Dubois To ‘Leave The Sport’ After Staying Down In Rematch

Madeline Brewer Marries Jack Thompson-Roylance in England!

La UFC anuncia un mes de octubre mayúsculo


Первый маршрут теплохода-ресторана открылся из Петербурга в Кронштадт

HRlink упростил контроль за сроками подписания кадровых документов

Возбуждено первое в России уголовное дело о дропперстве

Navicon представляет комплексную систему для интегрированного управления данными


'I destroyed months of your work in seconds' says AI coding tool after deleting a devs entire database during a code freeze: 'I panicked instead of thinking'

Краткая биографическая справка о центральных персонажах Mafia: The Old Country

Brütal Legend is free in honor of Ozzy Osbourne, but only for 666 minutes

Microsoft warns of 'active attacks' on its government and business server tech, with one cybersecurity expert claiming that they should 'assume that you have been compromised'



«Деловые Линии» сократили сроки авиаперевозок по более чем 4400 направлений по России

Росгвардия и МЧС провели совместные учения в Москве

В Санкт-Петербурге обсудили внедрение ИИ в разработку и оптимальные корпоративные архитектуры

Utrace запускает услугу по валидации IT-систем для фармацевтического рынка




Young Posse впервые выступят в России. Партнер – Like FM

В Санкт-Петербурге обсудили внедрение ИИ в разработку и оптимальные корпоративные архитектуры

«Деловые Линии» сократили сроки авиаперевозок по более чем 4400 направлений по России

Utrace запускает услугу по валидации IT-систем для фармацевтического рынка


В.В. ПУТИН И Д.А. МЕДВЕДЕВ МОГУТ ПОМОЧЬ ЗНАЧИТЕЛЬНО ДОПОЛНИТЕЛЬНО СДЕРЖИВАТЬ НАТО. СЕНСАЦИЯ! Россия, США, Европа могут улучшить отношения и здоровье общества!

«ХАЙ, СИСТЕРС» Okko и ТНТ выпустят драмеди про трёх сестёр

Сотрудники Волоколамского ОВО – филиала ФГКУ «УВО ВНГ России по Московской области» приняли участие в памятных мероприятиях, посвященных Дню ветерана боевых действий.

покой души


Винус Уильямс проиграла во втором раунде турнира в Вашингтоне.

Медведев пробился в четвертьфинал турнира в Вашингтоне

Винус Уильямс — самая возрастная победительница матча WTA с 2004 года

Россиянин Сидоренко выиграл золото Универсиады в настольном теннисе


Работа над качеством: цифровой аудитор внедрен на горячей линии московских судов

«Провокация азербайджанской диаспоры»: в Москве уроженец Азербайджана угрожал насилием соседям и кичился своими связями

Сотрудники органов принудительного исполнения обеспечивают безопасность судебных процессов

Синоптик Тишковец: череда тропических ливней в Москве завершена


Музыкальные новости

Оззи Осборна убила коварная болезнь

Оркестр полиции Республики Сербской впервые выступит на фестивале «Спасская башня» в Москве

Аранжировка Песен. Аранжировка Музыки. Создание Аранжировок.

Невеста-студентка едко высказалась о том, что оказалась богаче Лепса



В Санкт-Петербурге обсудили внедрение ИИ в разработку и оптимальные корпоративные архитектуры

«Деловые Линии» сократили сроки авиаперевозок по более чем 4400 направлений по России

Utrace запускает услугу по валидации IT-систем для фармацевтического рынка

Технологии будущего: MGIMO Ventures объявляет старт четвертого сезона акселерационной программы


Парк Юрия Лужкова 19 июля стал территорией мастеров экстремального спорта на фестивале The BOWL

«Плюнули в лицо сотням тысяч молдаван»: как Санду готовит тотальный захват власти в Молдове

В депо «Чита» будет установлен первый цифровой весоизмерительный комплекс системы подачи песка под колесные пары локомотива

Росгвардия и МЧС провели совместные учения в Москве


Надеждину отказали в исключении его автомобиля из конкурсной массы.

Несколько автомобилей столкнулись на внешней стороне 92-го км МКАД

В Москве росгвардейцы оказали помощь пострадавшей в ДТП мотоциклистке (видео)

На МКАД в Москве произошло массовое ДТП, движение затруднено


Соболезнования в связи с авиакатастрофой в Амурской области выразили зарубежные лидеры

"Ультиматум Трампа: потенциальные последствия для Путина"

Путин дал указание рассмотреть проблемы онкологии в Архангельской области.

Сигналы становятся всё громче. Переговоры - только ширма. Главное решится не в Стамбуле





Фитнес-марафоны на паузе: суд продлил домашний арест блогеру Лерчек

Пластический хирург Софья Абдулаева: подтяжка груди нитями - эффективно ли это

В России создан инновационный способ терапии опухолей.

Utrace запускает услугу по валидации IT-систем для фармацевтического рынка



«Каникулы с Росгвардией» проходят в регионах Центральной России

Две трети россиян считают, что спортсмены зарабатывают слишком много

Игровые терминалы в ТЦ: союз ради будущего

Пять земельных участков для размещения НКО доступны на городских торгах


Лукашенко поделился мнением о самой идеальной профессии.

Лукашенко заявил, что в Белоруссии «на всякий случай» готовятся к войне



Сергей Собянин. Главное за день


Исследование выявило снижение инвестиций в экологически чистую энергетику США.

В центре внимания: CorpSoft24 вошел в рейтинг крупнейших ИТ-компаний России


Врач Щетинина: натуральные соки могут навредить здоровью пожилых

Патрушев: НАТО усиливает давление у морских границ России

«Провокация азербайджанской диаспоры»: в Москве уроженец Азербайджана угрожал насилием соседям и кичился своими связями

Сотрудники Волоколамского ОВО – филиала ФГКУ «УВО ВНГ России по Московской области» приняли участие в памятных мероприятиях, посвященных Дню ветерана боевых действий.


Настольный термотрансферный принтер штрих-кодов iDPRT iE4P

В Нарьян-Маре из-за холодов возобновили подачу отопления в дома

70 участников СВО в Архангельске показали мотивацию выше госслужащих — Цыбульский

Путин дал указание рассмотреть проблемы онкологии в Архангельской области.


"Россия дала мне возможность быть счастливым": Джефф Монсон в Крыму

Россияне выбирают Крым для отдыха с детьми – названы города-лидеры

В Симферополе на базе «Клинического госпиталя для ветеранов войн» функционирует гериатрический центр для пожилых людей с возрастными нарушениями

В центре Балаклавы изменят дорожное движение – причины и сроки


На банкет – в Fish Point Family Resort

Работа над качеством: цифровой аудитор внедрен на горячей линии московских судов

Менеджер Артиста. Менеджер по работе с артистами.

Елена Игоревна Вселенная — писатель, публицист, автор масштабного многотомного проекта «Наследие России»












Спорт в России и мире

Новости спорта


Новости тенниса
Даниил Медведев

Медведев пробился в четвертьфинал турнира в Вашингтоне






СЕНСАЦИЯ! В.В. ПУТИН И Д.А. МЕДВЕДЕВ МОГУТ ПОМОЧЬ ЗНАЧИТЕЛЬНО ДОПОЛНИТЕЛЬНО СДЕРЖИВАТЬ НАТО. Россия, США, Европа могут улучшить отношения и здоровье общества!

Елена Игоревна Вселенная — писатель, публицист, автор масштабного многотомного проекта «Наследие России»

Сотрудники Волоколамского ОВО – филиала ФГКУ «УВО ВНГ России по Московской области» приняли участие в памятных мероприятиях, посвященных Дню ветерана боевых действий.

В мэрии назвали условия присвоения Элджею звания почётного жителя