Vitaliy Portnikov: Erdoğan Nariman Celâlğa yardım etecekmi?
«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Ukraina prezidentiniñ matbuat kâtibi Serğiy Nıkıforov Volodımır Zelenskıy ABDde Türkiye prezidenti Recep Tayyip Erdoğan ile keçirilmesi planlaştırılğan körüşüvde Rusiye taqip etken qırımtatarlarnıñ cedvelini berecek, dep bildirdi. Erdoğan Meclis reisiniñ muavinleri Ahtem Çiygoz ve İlmi Umerovnıñ Rusiye apsinden azat etilmesi içün yardım etken edi. Şimdiki vaziyet Çiygoz ve Umerovnıñ mahkemeleri vaqtında olğanlarnen tek şartlı bir şekilde qıyaslana bile.
Eki qırımtatar lideri, mence, Rusiye mahkemesi içün bile mantıqsız olğan «cinayetlerde» qabaatlanğan edi. Rusiye qanunlarına köre Qırım Rusiye Federatsiyasınıñ bir qısmı olmağanda bile Ahtem Çiygoz qalabalıqlarnı teşkil etkeninde qabaatlandı. İlmi Umerov yarımada ilhaqını açıq şekilde qabul etmegeninde qabaatlandı.
Bir fikri olmağan közetici içün bile, eminim, ekisi de siyasiy mabüs edi. Ve bu Vladimir Putinnen olarnı azat ettirmek içün añlaşqan Recep Tayyip Erdoğan içün daa bir sebep olğandır. Söz sırası, bu azat etüvniñ tafsilâtları – daa doğrusı, o vaqıt Rusiye ve Türkiye prezidentleriniñ tam olaraq ne aqta añlaşqanları – bugünge qadar kimsege belli degil.
Nariman Celâlnıñ vaziyeti daa zor. Onı «diversiyanı» teşkil etkeninde, Ukraina mahsus hızmetleriniñ yardımınen gaz borusını patlatqanında qabaatlaylar. FSB, Celâlnen beraber tutulğan faallerniñ «itiraflarını» ala ve Rusiye devlet telekanallarında köstere. Añlaymız, Rusiye çekistleriniñ müim bir maqsadı bar – Ukrainanı «diversant devlet», Meclisni ise ekstremist olmasa, terror teşkilâtı olaraq köstermektir.
Ve, elbette, ileride nümüneviy mahkeme esnasınıñ esas mabüsini azat etmek – Rusiye-Ukraina munasebetlerinde yañı küç quvetleştirilüvini, Rusiyeniñ Ukrainağa kerçekleştire bilecek yañı istilâsını añlamaq içün yapılğan büyük oyunnı bozmaq demek. Türkiye prezidenti sentâbrniñ 29-nda Soçige barıp, Rusiye zenaatdaşınen Celâl ve diger qırımtatar faallerini azat etüvnen bağlı ilk mesleatlarını başlata bile – Türkiye içün de bu müim bir iç siyaset mevzusı olğanını unutmayıq.
Faqat azat etüv olsa bile, daa bayağı vaqıt keçer, dep tüşünem. Bes-belli, Putin işğal altındaki topraqta qalğan itibarlı Meclis reberlerinden soñkisine qarşı mahkeme esnasından vazgeçmeycek. Şübhem yoq ki, «ziyankâr ve diversantlar» üzerinde Stalin esnaslarınıñ «eñ eyi» ananelerine köre teşkil etilecek bu esnasta olmaycaq diversiya qabaatlavlarını eşitmek kerekmiz.
Ve bundan soñ Erdoğan ve Putin arasında yañı añlaşmalar içün şartlar da azır ola bile – amma olar da Türkiye prezidentiniñ Rusiye prezidentine teklif etecek şeylerine bağlı, onıñ qollarında kene Rusiye casusları olacaqmı, Putin Suriyenen bağlı yañı bir uzlaşuv isteycekmi ve ilâhre.
Çiygoz ve Umerovnıñ azat etilüvine baqsaq, Kreml başqasınıñ azatlığını ustalıqnen sata. Zapt etilgen insanlarnıñ azat etilüv imkânlarını talil etseñ, bunı daima aqılda tutmaq kerek.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Vitaliy Portnikov, kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi