“Si do ta ushqej familjen?”: Rajoni iranian me kufizime punësimi për afganët

Pasi talibanët morën nën kontroll Afganistanin në vitin 2021, Farzad Amiri iu bashkua qindra mijëra afganëve që emigruan në vendin fqinj iranian.

Amiri, i cili jeton me familjen e tij me tetë anëtarë në Shiraz, kryeqyteti i rajonit jugperëndimor të Farsit, u punësua në një market.

Megjithatë, Amiri, i cili siguronte ushqimin në familjen e tij, humbi vendin e punës javën e kaluar pasi autoritetet e Farsit zbatuan kufizime të reja punësimi për të huajt.

Sipas një urdhri dërguar drejtuesve të sindikatave rajonale më 9 maj, ata duhet të shmangin "rreptësisht" punësimin e të huajve si shitës dhe punëtorë të thjeshtë.

Tutje u theksua se bizneset që thyejnë rregulloret e reja, të cilat hynë në fuqi më 5 qershor, rrezikojnë të mbyllen dhe të marrin “gjoba të rënda”.

"Punëdhënësi im më njoftoi se nuk mund të punoja më atje pas lëshimit të masës së ndalimit. Si pasojë e kësaj, jam pa punë qe një javë", tha babai i dy fëmijëve për Radio Azadi të Radios Evropa e Lirë.

Ai tha se "një numër i madh" i bizneseve të lagjes ishin detyruar t’i largonin nga puna punëtorët e tyre afganë.

Amiri, një vendas nga qyteti perëndimor afgan, Herat, vazhdoi të tregonte i shqetësuar:

"Nuk e kam idenë se si do ta ushqej familjen time pas kaq shumë përpjekjesh për të arritur në Iran dhe me të gjitha vështirësitë që kemi hasur. Shita gjithçka që kishim atje, kështu që nuk mund të kthehem as në Afganistan".

Në Fars, i cili supozohet se ka një nga komunitetet më të mëdha afgane brenda Iranit, Amiri është një nga mijëra emigrantët afganë që janë prekur nga urdhri.

Këto janë kufizimet e fundit të vendosura për pjesëtarët e komunitetit afgan të Iranit në Fars, shumë prej të cilëve janë ankuar për diskriminim dhe abuzim të përhapur.

Irani është shtëpi për rreth 3 milionë afganë, shumica e të cilëve janë emigrantë dhe refugjatë pa dokumentacion. Pas marrjes së kontrollit nga talibanët, më shumë se 1 milion afganë kanë arritur në Iran, megjithatë më shumë se gjysma janë deportuar nga Teherani.

Afganët në Republikën Islamike pretendojnë se për shkak të përshkallëzimit të armiqësive midis Iranit dhe talibanëve, qeveria po ushtron gjithnjë e më shumë presion mbi ta.

“Fyese dhe e padrejtë”

Sipas raportimeve të medias vendase, që kur u dha urdhri në Fars, të huajt në rajon mund të punojnë vetëm si punëtorë në bujqësi dhe ndërtim.

Mehdi Dehghan Khalili, një zyrtar lokal në qytetin Farsi të Kavarit, u shfaq në një video të postuar në internet më 6 qershor duke u thënë pronarëve të dyqaneve se do të përballeshin me gjoba nëse punësonin punëtorë të huaj.

Sipas Khalilit, 25 dyqane tashmë janë mbyllur në Kavar dhe patrulla speciale janë vendosur në të gjithë qytetin për të zbatuar urdhrin e ri.

Emigranti afgan, Amir Hossein, i cili ka më shumë se dhjetë vjet që banon në Shiraz, ka kërkuar që ky vendim të anulohet.

“Partnerët tanë iranianë janë prekur gjithashtu nga kufizimet”, tha ai për Radio Azadi. “Na lini të punojmë, ne jemi refugjatë”.

Të huajve që banojnë në rajonin qendror të Isfahanit në Iran, u janë vendosur kufizime të ngjashme.

Të huajt lejohen të punojnë vetëm punë fizike dhe nuk lejohen të punojnë në markete ose dyqane shitjeje, deklaroi muajin e kaluar Mehdi Naderi, një zyrtar për migracion në Isfahan.

Se a ka kufizime të ngjashme edhe në rajonet e tjera iraniane ku banojnë afganët, kjo mbeti e paqartë nga autoritetet lokale.

Kryetari i Komisionit të Pavarur Afgan për të Drejtat e Njeriut, Naeem Nazari, i quajti këto veprime "fyese dhe të padrejta".

Sipas Nazarit, "qeveria iraniane ka praktikuar vazhdimisht diskriminim dhe ka shfrytëzuar emigrantët, veçanërisht ata afganë, duke përfituar nga gjendja e tyre", tha ai për të përditshmen afgane Hasht-e Subh.

Afganët kanë ikur prej kohësh nga trazirat dhe vështirësitë në vendin e tyre për të punuar në Iran. Teherani ka dëbuar një numër të madh afganësh – të cilët shpesh mbahen përgjegjës për papunësinë dhe pasigurinë – dhe herë pas here lëshon kërcënime për dëbim masiv kundër atyre që kanë qëndruar.

Pas pushtimit dhjetëvjeçar sovjetik të Afganistanit dhe konfliktit civil që pasoi pas daljes sovjetike më 1989, afganët emigruan në Iran, pasi talibanët morën autoritetin në Afganistan, ndërsa të tjerë kërkuan azil në Iran. Disa afganë udhëtuan në Iran në kërkim të punësimit pas pushtimit të udhëhequr nga SHBA-ja në vitin 2001.

Irani pretendon se strehon më shumë se 5 milionë refugjatë afganë, me zyrtarët që ankohen se kanë marrë pak ndihmë financiare nga komuniteti ndërkombëtar.

Përkeqësimi i marrëdhënieve bilaterale

Afganët që jetojnë në Iran, pretendojnë se janë ndikuar negativisht nga përshkallëzimi i armiqësive ndërmjet Teheranit dhe talibanëve.

Muajin e kaluar, konfliktet fatale shpërthyen si pasojë e një beteje të ashpër fjalësh ndërmjet palëve për furnizimet ndërkombëtare me ujë. Pas vdekjes së trupave ushtarake nga të dyja palët më 27 maj, tensionet janë ende të larta.

Një emigrant afgan që banon në Fars i tha Radio Azadit se "shumë afganë shpërngulen në Iran për shkak të çështjeve ekonomike, por për fat të keq Irani i përdor ata për të bërë presion mbi udhëheqësit në Afganistan".

"Rrethi është bërë më i ashpër për afganët në Iran. Ne shpresojmë sinqerisht që Irani t'i zgjidhë mosmarrëveshjet e tij në mënyrë diplomatike dhe të praktikojë një perspektivë humane kur bëhet fjalë për refugjatët afganë”, tha emigranti afgan, i cili dëshiroi të mbetej anonim për arsye sigurie.

Irani juglindor, i cili po vuan nga një thatësirë, varet ndjeshëm nga rrjedhat e ujit nga Afganistani që vijnë nga lumi. Teherani u ka kërkuar talibanëve të lëshojnë më shumë ujë nga lumi Helmand, i cili furnizon rajonin Sistan-Baluçistan në juglindje të Iranit me liqene dhe ligatina.

Pohimet e Teheranit se po shkel një marrëveshje dypalëshe për ujin të nënshkruar në vitin 1973, janë hedhur poshtë nga talibanët, të cilët gjithashtu pohojnë se edhe nëse hapen digat, nuk do të kishte ujë të mjaftueshëm për të arritur në Iran.

Një ligjvënës nga Sistan-Baluçistan, i quajtur Mohammad Sargazi, deklaroi në janar se Teherani duhet të mendojë për deportimin e refugjatëve afganë nëse talibanët nuk i japin Iranit pjesën e tij të ujit që i takon nga lumi Helmand.

Më 11 qershor, një zyrtar i sigurisë nga Irani pretendoi se pothuajse 19.000 afganë ishin dëbuar në dy javët e mëparshme për qëndrim të paligjshëm atje.

Përgatiti: Albina Kastrati