Si e arsyeton Specialja pranimin e dokumenteve nga autoritetet serbe?

Përshëndetje! Në 3 minuta është një newsletter i Radios Evropa e Lirë, ku përpiqemi që zhvillimet më të rëndësishme t'jua zbërthejmë dhe t’jua sjellim sa më thjesht, shkurt e shqip.

Ministrja në detyrë e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, ka qenë zyrtarja e parë që ia ka bërë me dije publikut në Kosovë se Gjykata Speciale në Hagë i ka pranuar disa dokumente të dorëzuara nga autoritetet e Serbisë, si prova materiale. Haxhiu dhe zyrtarë të tjerë në Kosovë kanë reaguar ashpër ndaj vendimit. Gjykata, në anën tjetër, e ka shpjegimin e vet. Cili është ai?
Të enjteve, Radio Evropa e Lirë ju sjell një material të kompletuar për temën më të përfolur të javës, dhe ju njofton se çfarë ia vlen të dini për të.

Për ta pranuar të parët në emailin tuaj, para publikimit në ueb-faqen e REL-it, regjistrohuni falas!
Dëgjo këtë newsletter:
Si rrallë ndonjëherë, autoritetet e Kosovës janë mobilizuar ditëve të fundit dhe e kanë kundërshtuar njëzëri vendimin e Gjykatës Speciale për të pranuar dokumente prej autoriteteve të Serbisë, në cilësinë e provave materiale.

Gjykata Speciale – me gjykatës dhe prokurorë ndërkombëtarë – është e themeluar me ligje të Kosovës në vitin 2015, por funksionon në Hagë të Holandës dhe i heton krimet e pretenduara të pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë, që nga janari i vitit 1998 deri në dhjetor të vitit 2000.

Rasti kryesor në Hagë po zhvillohet kundër ish-krerëve të UÇK-së, përkatësisht ndaj ish-presidentit Hashim Thaçi, ish-kryeparlamentarëve Kadri Veseli dhe Jakup Krasniqi dhe ish-deputetit të Kosovës, Rexhep Selimi. Ata akuzohen për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, të cilat i kanë hedhur poshtë të katërtit.

Gjykata e ka konfirmuar se i ka pranuar dokumentet serbe për këtë rast.
Çfarë tha gjykata?Zëdhënësja e Gjykatës Speciale, Angela Griep, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se paneli gjyqësor e ka marrë vendimin për pranimin e materialeve serbe më 29 maj dhe se u takon prokurorisë dhe mbrojtjes të zgjedhin se cilat prova duan t’i përdorin për t’i mbështetur rastet e tyre përkatëse.

Ajo ka thënë se provat pranohen mbi parimin “prima facie” që do të thotë, sipas përshtypjes së parë, por kjo nuk do të thotë se ato do të përdoren me domosdo në aktgjykim.

“Paneli gjyqësor konstatoi se dokumentet në fjalë janë të rëndësishme, për shembull, për vlerësimin nga paneli të ekzistencës së një konflikti të armatosur midis UÇK-së dhe forcave serbe të paktën nga marsi 1998 deri në shtator 1999, siç parashtrohet në aktakuzën e konfirmuar”, ka thënë ajo në përgjigje.

Griep e ka cituar panelin gjyqësor të ketë thënë se dokumentet janë autentike – kanë datë, vulë, titull, numër protokolli dhe janë të nënshkruara.

“Vlera provuese e këtyre materialeve do të varet, në masë të madhe, nga shkalla në të cilën pretendimet dhe informacioni që ato përmbajnë, mbështeten (ose kundërshtohen) nga prova të tjera”, ka thënë zëdhënësja.

Sipas dokumenteve të gjykatës, mbrojtja e ka kundërshtuar pranimin e dokumenteve shtesë, duke argumentuar se dokumentet shtetërore serbe do të duhej t’i nënshtroheshin një vlerësimi të shtuar kritik, për shkak të origjinës së tyre, dhe që shumë dokumente kanë lidhje minimale ose aspak me akuzat.
Çfarë thanë krerët shtetërorë?Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e ka parë me shumë shqetësim vendimin e Speciales, duke thënë se është dëshmuar historikisht që secila provë e shtetit të Serbisë kundër popullit shqiptar dhe UÇK-së, është e falsifikuar.

“Ato e kanë vetëm një synim, që ta rishkruajnë historinë”, ka thënë Osmani në një konferencë për media më 5 gusht.

Sipas ministres në detyrë të Drejtësisë, Albulena Haxhiu, vendimi i Speciales ngre dyshime serioze mbi paanshmërinë e vetë gjyqtarëve të rastit.

Organizata e Veteranëve të luftës së UÇK-së (OVL-UÇK) e ka kritikuar gjithashtu këtë vendim dhe e ka cilësuar një arsye më tepër për organizimin e protestës së 7 gushtit në Prishtinë, në të cilën është bërë thirrje “për drejtësi”.
Reagimi i hapur i shoqërisë civilePor, përtej deklaratave, shoqëria civile pret më shumë nga shteti.

Përmes një reagimi publik, Ramadan Ilazi, Armend Bekaj, Visar Xhambazi, Florian Qehaja, Besa Luzha, Besa Kabashi-Ramaj, dhe Gëzim Visoka, kanë kërkuar që institucionet e Kosovës të reagojnë me një qëndrim të unifikuar dhe të koordinuar në mbrojtje të interesave kombëtare.

“Tribunali Penal Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë (ICTY) ka dokumentuar me prova të shumta se organe të shtetit serb, si Ministria e Brendshme dhe mekanizma të tjerë të sigurisë, kanë qenë të përfshirë në krime sistematike kundër civilëve shqiptarë të Kosovës. Pranimi i dokumenteve të prodhuara nga institucione që janë implikuar drejtpërdrejt në spastrimin etnik, krime lufte, fushata dezinformimi dhe mohimin e të drejtës së Kosovës për të ekzistuar si shtet, rrezikon seriozisht besimin publik në integritetin e procesit gjyqësor në Dhomat e Specializuara (Gjykatën Speciale)”, është thënë në reagimin publik.

I pyetur se çfarë konkretisht kërkojnë nga institucionet shtetërore, Ramadani Ilazi nga Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS), i ka thënë Radios Evropa e Lirë, se çështja më urgjente tani është konsolidimi i institucioneve të Kosovës.

“Kuvendi të konstituohet, të formohet Qeveria, sepse situata në të cilën ne jemi, tregon një nivel të lartë të brishtësisë së Kosovës në raport me çfarëdo procesi tjetër”, ka thënë ai.

Si hap të dytë, Ilazi e ka përmendur formimin e një grupi punues nga Kuvendi, Qeveria dhe Presidenca, që do t’i shqyrtonte çështjet legjislative që ndërlidhen me funksionimin e gjykatës.

Prokuroria e ka përmbyllur paraqitjen e provave në gjyqin kundër ish-krerëve të UÇK-së në prill të këtij viti dhe tani rendin e ka mbrojtja, për të cilën shteti i Kosovës i ka ndarë rreth 33 milionë euro.

Prej themelimit të saj, Gjykata Speciale i ka lëshuar disa aktgjykime për krime lufte si dhe për pengim të drejtësisë. Ajo financohet kryesisht nga Bashkimi Evropian, me kontribute shtesë nga disa shtete të tjera, përfshirë Shtetet e Bashkuara.
Faleminderit që e lexuat këtë newsletter! Nëse ju pëlqeu, ju ftojmë ta shpërndani me të tjerët. (Ata mund të abonohen falas këtu për ta pranuar çdo numër të newsletter-it tonë).

Për fund, ju rekomandojmë t'i shikoni disa materiale të përzgjedhura që i kemi publikuar ditëve të fundit:
“Më ka humbur rruga në oborr”: Artoni mes pasojave të zjarrit që përfshiu KçiqinPerimet vendore shkojnë jashtë, tregu mbushet me import“Problematike kur një çikë i refuzon”: Çka (nuk) mësojnë djemtë në Kosovë për pëlqimin?Keni diçka për të na thënë? Duam t’ju dëgjojmë. Na shkruani në evropaelire@rferl.org.