"20 дона эчкиси бор одам бой ҳисобланарди" — поплик тадбиркор эчкичилик орқали маҳаллий аҳолини камбағалликдан қутқармоқчи
Маҳаллий бозорда бир килограмм эчки жуни 150 минг сўм туради. Бу хом ашёдан эса 10 донадан пайпоқ ва шарф, 3 тагача рўмол тайёрлаш мумкин.
Наманган вилоятининг тоғли ҳудудларидан бири Поп тумани тоғолди ҳудудларида бир пайтлардагидек эчки сурувлари кўзга ташланади.
Маҳаллий тадбиркорлардан бири Абдумалик ота Йўлдошевнинг айтишича, Поп туманининг Чоркесар қишлоғи аҳолисининг ота касби эчкичилик. Бир вақтлар бу ерда эчки сурувлари юрган. Ҳар бир оила эчкининг жуни, сути ва гўштидан даромад қиларди. Мустақилликнинг дастлабки йилларида эчкичиликка етарли эътибор берилмаганидан, жун ва ундан чиқадиган маҳсулотлар экспорти тўхтаб қолганидан бу соҳа секин-аста йўқолиб кетган. Маҳаллий аҳолининг аксарият қисми чет элга ишлаш учун чиқиб кета бошлаган.
- Чоркесарда 20та эчкиси бор одам бой ҳисобланган. 20та эчки ўртача 60 кг жўн берган. Бундан келадиган фойдага ўша пайтларда битта янги "Жигули" берган. Қишлоқда тўй қилиш ёки уй солишини унинг эчкилари ҳисобига қараб чамалардик, - дейди маҳаллий тадбиркор.
Абдумалик ота оиласи билан 1968 йилдан буён эчкичилик билан шуғулланади. У айни кунларда 20 гектар майдонда ангор эчкилари ва ҳисори қўйлар кўпайтиришга ихтисослашган хўжалик ташкил қилган. У эчкиларни ташкил қилган хўжалиги доирасида маҳаллий аҳолига тарқатишдан ташқари ўзи учун 5 минг бошга етказмоқчи.
Президент Шавкат Мирзиёев жорий йил 26-27 июнь кунлари вилоятга ташрифида "Чоркесар"массивида зотдор эчкиларни кўпайтиришга мўлжалланган истиқболли лойиҳа ташаббускори - "Чоркесар эчкичилик"кластери ва "Асадбек Чоркесар"фермер хўжалиги билан танишиб, бу соҳада истиқболдаги вазифаларни белгилаб берган эди.
—Колхозлар тугатилганда зотдор эчкиларимизни қирғизлар сотиб олиб кетган эди. Энди биз улардан сотиб оляпмиз, - дейди Абдумалик ота. - Аммо, уларда ҳам "Ангор" зотли эчкилар кўп эмас. Шунинг учун йўллар очилганда Туркиядан сотиб олмоқчимиз. Эчкининг Туркиядан келтириладиган зоти жунни сифатлироқ ҳам беради.
Айни пайтда "Чоркесар эчкичилик"кластери томонидан кам таъминланган, "темир дафтар"га киритилган хонадонларга банк кредити асосида 10-15 бошдан наслли эчкиларни тарқатиш жараёни изчил кетмоқда.
Бизга ҳисоблаб беришларича, бир бош эчкидан мавсумда 5-7 кг. атрофида жун олинади. Маҳаллий бозорда бир килограмми 150 минг сўм бўлган хом ашёдан 10 донадан пайпоқ ва шарф, 3 тагача рўмол тайёрлаш мумкин. Бу эса шу йўналишда машғул оиланинг ўртача даромади ойига 2-3 млн. сўм бўлади дегани.
Шуниндек, хўжалик 140 минг долларлик жундан турли маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи хорижий дастгоҳларни ҳам ўрнатган. Бу эса эчкичилик билан шуғулланаётган оилалар ўзининг етиштирган хом ашёсига бозор қидириб юрмайди деганидир.
Хўжалик раҳбари Абдумалик Йўлдошевнинг билдиришича, эчки тивитидан тўқилаётган кийим-кечаклар серхаридор ҳисобланади. Айни пайтда Беларусь давлати билан 120 минг долларлик шартнома имзоланган.
Келгусидаги яна 13 минг бош эчки келтириб, фаолиятни кенгайтириш, сутни пастеризациялаш ва қайта ишлаш, шунингдек, уни сақлаш ускуналарини сотиб олиш назарда тутилган.
Тумандаги фуқароларга бўш иш ўрни яратиш бўйича комплекснинг имкониятлари ҳозирданоқ кўриниб турибди. Хусусан, таркибида мис, рух, марганец, йод, кумуш микроэлементлари, шунингдек, камқонлик касалликларида муҳим аҳамиятга эга, кобальт моддасига бой саналган сутданолинадиган қаймоқ, пишлоқ, творогларни ишлаб чиқариш ҳам кўзда тутилган.
Элбек БОЙМУРАДОВ, UzNews.uz мухбири