Çka e gjeti KQZ-në?
I madh e i vogël i kanë sytë te Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Kosovës dhe po flasin për të. Dhe, jo aq shumë për të kuptuar rezultatin e zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, sa për të parë cili është problemi i radhës me të cilin do të mund të përballet ky institucion. Lista e parregullsive nuk është e vogël dhe interpretimet për situatën janë të ndryshme. Krenare Cubolli na i sjell hollësitë këtë edicion.
Të enjteve, Radio Evropa e Lirë ju sjell një material të kompletuar për temën më të përfolur të javës, dhe ju njofton se çfarë ia vlen të dini për të.
Për ta pranuar të parët në emailin tuaj, para publikimit në ueb-faqen e REL-it, regjistrohuni falas!
Dëgjojeni versionin audio të materialit:
Nëse qytetarët dhe institucionet e Kosovës janë mburrur për diçka jashtë vendit ka qenë organizimi dhe mbarëvajtja e proceseve zgjedhore ndër vite – pavarësisht se kush ka fituar.
Por, jo edhe këtë herë. Jo me entuziazmin e njëjtë, të paktën.
Pakënaqësitë janë rritur edhe për faktin se, për dallim prej viteve të fundit, kur zgjedhjet janë mbajtur para kohe dhe Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka pasur vetëm një muaj e pak për t’i bërë të gjitha përgatitjet, këtë herë zgjedhjet e 9 shkurtit kanë qenë të rregullta, dhe KQZ-ja i ka pasur gjashtë muaj për t’u siguruar që gjithçka do të shkonte mirë.
Rënia e serverit dhe e ueb-faqes zyrtare të KQZ-së në ditën e zgjedhjeve, vonesat në numërimin e votave për kandidatët për deputetë, telashet me blerjen e kamerave dhe mostrajnimi i duhur i stafit, janë vetëm disa prej problemeve që kanë dalë gjatë rrugës, të cilat, siç thonë disa, ia kanë zbehur besueshmërinë gjithë procesit.
KQZ-ja e ka arsyetuar nisjen me vonesë të numërimit të votave, duke thënë se procesi i ri i numërimit – siç e parasheh Ligji i ri për zgjedhjet – është kompleks dhe se institucioni është duke kaluar nëpër të për herë të parë.
Kush ka faj?
Organizatat joqeveritare, që kanë mbikëqyrur procesin zgjedhor, bëjnë me gisht drejt KQZ-së.
Rrjeti i tyre, Demokracia në Veprim (DnV), ka vlerësuar se problemet me serverë kanë krijuar konfuzion dhe kanë ulur besimin e publikut në transparencën e procesit.
DnV-ja ka përmendur edhe vonesa në miratimin e përbërjes së Komisioneve Komunale Zgjedhore (KKZ), dhe në procesin e tenderimit dhe përdorimit të matrikulimit, si metodë për identifikimin e votuesve.
Partitë opozitare fajësojnë pushtetin.
Kandidati i AAK-së për kryeministër, Ramush Haradinaj, ka thënë se fakti që rezultati preliminar i zgjedhjeve nuk është ditur as pas 24 orëve, “për herë të parë në historinë e Kosovës, është pasojë e drejtpërdrejtë e zëvendësimit të kuadrove profesionale me militantë partiakë, dhe e angazhimit të kompanive të teknologjisë informative përmes tenderëve të dyshimtë njëburimorë”.
Qeveria e Kosovës ka thënë se nuk është përgjegjëse për serverët e KQZ-së, dhe se softueri i është dhuruar KQZ-së nga Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE), ndërsa akuzat drejt ekzekutivit i ka konsideruar përpjekje të ulët “për të shkaktuar huti, me qëllim që të ulet besimi në procesin zgjedhor dhe në rezultatin e tij”.
Kompania Cacttus, e cila është kontraktuar për të zhvilluar softuerin për Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve (QNR) të KQZ-së, ka thënë, nëpërmjet përfaqësuesit të saj ligjor, Arianit Koci, se aplikacioni është i vendosur në infrastrukturën qeveritare, e cila menaxhohet nga Agjencia e Shoqërisë së Informacionit (ASHI), dhe se siguria, luftimi i krimit kibernetik, por edhe funksionimi i faqes, janë përgjegjësi e agjencisë shtetërore.
Trajnim një ditë para zgjedhjeve
Kritika për mbarëvajtjen e zgjedhjeve ka pasur edhe misioni i Bashkimit Evropian, i cili e ka monitoruar procesin.
“KQZ-ja është përballur me vonesa të konsiderueshme në përgatitje, në aspektin teknik dhe administrativ. Vështirësitë në procesin e prokurimit kanë penguar blerjen e pajisjeve teknike për qendrat e votimit, përgatitjen e materialeve për edukimin e votuesve, si dhe operacionet logjistike për shpërndarjen e materialeve zgjedhore”, është thënë në deklaratën e misionit të BE-së, të lëshuar më 11 shkurt.
Kryesuesi i një qendre të votimit në Prishtinë – i cili nuk ka dashur të identifikohet – ia ka përshkruar Radios Evropa e Lirë procesin e numërimit të votave për deputetë si kaotik, duke përmendur edhe problemin e trajnimit joadekuat të stafit, “me nga 500 persona në një sallë, pa mikrofon, vetëm një ditë para zgjedhjeve”.
Deklaratat e tij janë në linjë me reagimin e misionit të BE-së: “Kualiteti i sesioneve trajnuese të stafit në qendrat e votimit ka dalluar. Ndonëse shumica e tyre kanë qenë informative dhe interaktive, në disa raste, çështjet kyç, sikurse rregullorja e re për votimin e asistuar, rolet e komisionarëve dhe procedurat e numërimit, nuk janë adresuar në mënyrë të njëtrajtshme, duke rezultuar me zbatim jokonsistent të tyre në ditën e zgjedhjeve”.
Hetimet e Prokurorisë
Ish-zyrtarë të KQZ-së, me të cilët ka biseduar Radio Evropa e Lirë, kanë shprehur keqardhje për këto lëshime në proces, dhe kanë fajësuar udhëheqjen e institucionit për këtë situatë.
Sipas tyre, zyrtarët e rinj sikur e kanë pasur një tendencë që të eliminojnë çdo praktikë të mëparshme, pavarësisht se a ka funksionuar.
Disa kanë folur me tone kritike edhe për mungesën e kryetarit të KQZ-së, Kreshnik Radoniqi, nëpër deklarime para mediave.
Prokuroria Themelore në Prishtinë ka konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se ka kërkuar nga KQZ-ja marrjen e informatave të nevojshme për të vërtetuar nëse ka elemente të kryerjes së ndonjë vepre penale.
Vetë KQZ-ja ka thënë më 12 shkurt se i ka bërë thirrje Prokurorisë së Shtetit dhe institucioneve të tjera të sigurisë për ta sqaruar situatën dhe për të ofruar mbështetje teknike, teksa ka siguruar se, pavarësisht gjithë kësaj situate, integriteti i votës nuk është cenuar dhe se rezultatet do të jenë të sakta.
Edhe ish-zyrtarë të KQZ-së kanë thënë se njëmend është vështirë të manipulohet me vota, por e keqja e gjithë kësaj është humbja e besimit të qytetarëve në procesin zgjedhor.
Faleminderit që e lexuat këtë newsletter! Nëse ju pëlqeu, ju ftojmë ta shpërndani me të tjerët. (Ata mund të abonohen falas këtu për ta pranuar çdo numër të newsletter-it tonë).
Për fund, ju rekomandojmë t'i shikoni disa materiale të përzgjedhura që i kemi publikuar ditëve të fundit:
Posti i presidentit mund të bëhet pjesë e “pazareve” për qeverinë e re
Si do të duket Kuvendi i ardhshëm i Kosovës?
Rruga deri në formimin e Qeverisë së re
Keni diçka për të na thënë? Duam t’ju dëgjojmë. Na shkruani në evropaelire@rferl.org.