Ёнғин ўчириш автомобиллари: Сиз билган ва билмаган мавзу
Ҳадемай изғирин кунлар ҳам бошланади. Ҳаво ҳарорати пасайгани сайин аҳолида иситиш тизимларидан фойдаланишга бўлган эҳтиёж ортиб боради. Бироқ баъзида бу воситалардан нотўғри фойдаланиши ёки эътиборсизлик оқибатида ҳар хил нохуш ҳолатлар, масалан, ёнғин юзага келиши мумкин. Бундай пайтда ёрдамга биринчи бўлиб ёнғин хавфсизлиги хизмати ходимлари етиб келади. Уларнинг қисқа фурсатда воқеа жойига етиб келишида ёнғин ўчириш автомобилларининг хизмати беқиёс, албатта. Биз қуйида ана шу ёнғин ўчириш машиналар ҳақида тўхталиб ўтамиз. Бу борада бизга Юнусобод тумани Ёнғин хавфсизлиги бўлими бошлиғининг ўринбосари, майор Бахтиёр Самигов ёрдам беради. Ёнғин хавфсизлиги соҳасида Президентимизнинг 2017 йил 23 май кунидаги "Ички ишлар органлари Ёнғин хавфсизлиги бўлинмалари фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги 2992 сонли қарорига биноан юртимизда ёнғин хавфсизлигини таъминлаш тизимини тубдан ўзгартириш вазифалари белгиланди. Ёнғин хавфсизлиги самарадорлигини оширишдаги бир қатор асосий йўналишлар ижросини таъминлаш Ўзбекистон Республикаси ИИВ ва унинг ҳудудий бўлинмаларининг энг муҳим вазифаси деб ҳисобланди. Вазифалар ҳақида гап кетганда кузги-қишки мавсумга тайёргарлик борасидаги вазифалар ҳам эътиборга олинган. Ёнғин ўчириш автомобиллари турлари Ёнғин ўчириш автомобили уч турга бўлинади. Булар: асосий, махсус ва ёрдамчи ёнғин ўчириш автомобилларидир. Асосий ёнғин ўчириш автомобиллари — воқеа содир бўлган жойга ёнғин ўчириш воситалари (сув ва кўпик, ёнғин ўчириш анжомлари)ни етказиб берадиган машиналар ҳисобланади. Бизнинг тилда ёнғин ўчириш енг (рукава)лари дея номланадиган бундай ускуналар бир-бирига уланади ва шу енглар орқали сув, кўпик сепилади. Махсус ёнғин ўчириш автомобилларининг тепа қисмида эса 30, 46, 52 метрли автонарвонлар (булар тахминан 15-20 қаватга тўғри келади) ўрнатилган бўлади. Ана шу автонарвонлар, шунингдек, тирсакли автокўтаргичлар ёрдамида ёнғин ўчирувчилар юқорига кўтарилади ва имкон қадар ёнғинни бартараф қилиш ва жабрланган фуқароларни қутқаришга ҳаракат қилади. Бундан ташқари, ҳали айтиб ўтганимиздек, ёрдамчи ёнғин ўчириш автомобиллари ҳам мавжуд бўлиб, улар автобуслар, енгил автомобиллар, сув ва ёқилғи мой маҳсулотларини етказиб берувчи автоцистерналардан иборат. Узоқ ёнган ёки катта ёнғин бўлган бўлса манзилга шахсий таркиб ва ёнғин ўчириш воситаларини етказиб беришга хизмат қилади. Автонарвонли автомобиллар энди ўзимизда Янги қарорга асосан 2025 йилга қадар ҳар йили босқичма-босқич давлат ёнғин хавфсизлиги хизматига Самарқанд вилоятидаги SamAuto қўшма корхонасида ишлаб чиқариладиган ISUZU NQR 71 PL (шоссесида) ёнғин ўчириш автомобиллари 38 тадан бериб борилиши кўзда тутилган ва MAN русумидаги автомобилларга қўшиб 33, 36 метрли автонарвонларни ишлаб чиқарилиши ҳақидаги битим имзоланган. Келгуси йилдан MAN автозаводида ишлаб чиқарилаётган машиналар устига автонарвон ўрнатилиши ва Ёнғин хавфсизлиги хизматида фойдаланиш учун топширилиши кутилмоқда. Бир маълумотни таъкидлаб айтиб ўтмоқчи эдимки, 2009 йилдан буён ўзимизда ишлаб чиқарилаётган 2-4-6 тоннали ISUZI NQR 71 PL русумли кўпик ҳосил қилувчи модда олиб юрадиган, ёнғин ўчириш автомобиллари бериляпти. ISUZI бизга ҳар томонлама қулай, сабаби, Тошкент шаҳрида сервис марказлари жуда кўп: техник хизмат кўрсатиш дейсизми, автомобилларни таъмирлашми, уларнинг эҳтиёт қисмларини топишда ҳам қийинчилик туғдирмайди. Корея билан ҳамкорлик Ҳозирда ёнғин ўчириш автомобилларини, нарвонларни етказиб бериш бўйича дунёда иккинчи ўринни эгаллаган Кореянинг энг етакчи автозаводларидан бири EVERDIGM компанияси билан ижобий ҳамкорлик ўрнатганмиз. Ўзбекистон ҳудуди ва иқлимига (траекториямизга) кўп томонлама мос бўлган бундай автомобилларнинг ўнга яқин ёнғин ўчириш автонарвонлари ва автокўтаргичлари Тошкент шаҳри ёнғин хавфсизлиги хизматига топширилган. Техник кўрик тартиби Хабарингиз бор, ёнғин ўчириш машиналари қачонки ёнғин содир бўлганида ва ёнғин жойига йўлланма буйруғини олганидагина ҳаракатланади. Йўл ҳаракати қоидаларига амал қилган ҳолда юқори тезлик ва қисқа вақтда ёнғин содир бўлган манзилга етиб бориши лозим бўлгани учун одатда автомобиль маторини қиздирмай туриб йўлга тушади. Бу эса айрим носозликларга олиб келиши мумкин. Шу боис ҳам биз машиналарни тез-тез техник кўрикдан ўтказиб турамиз. Одатимизга кўра, SamAuto заводи, шунингдек, шаҳардаги ISUZU марказлари билан йиллик шартнома тузилади ва ёнғин ўчириш автомобиллари турли хил йўсинда техник кўрикдан ўтказилади. Жумладан, кунлик техник кўрикдан ўтказиш, ёнғинга чиқиб келганидан сўнг кўрсатиладиган техник кўрикларимиз мавжуд. Шу тариқа автомобиль кейинги ёнғинга тайёр ҳолга келтирилиб қўйилади. Шу каби бир қатор техник кўрикдан ўтказиш тартибларимиз мавжуд. Ҳар бир автомобилда белгиланган масофани босиб ўтганидан сўнг ҳам техник кўрикдан ўтказиш тартиби йўлга қўйилган. Ва, албатта, кузги-қишки техник кўрик ҳам борки, бунда автомобиль эҳтиёт қисмлари мойланади, шиналари тиш (протектор)лари кўрикдан ўтказилади ҳамда матор сув тизими қишки мавсумий суюқликка алмаштирилади. Автомобилда ёнғин чиқиши сабаблари Автомобилларда ёнғин содир бўлиш ҳолатлари кўпинча техник носозлик ёки эҳтиёт қисмларидаги носозликлар, ёқилғининг оқиши туфайли юзага келади. Автомобилларни ёниб кетиш ҳолатлари асосан ёз мавсумида учрайди. Сабаби, ҳаво иссиқ бўлганлиги сабабли автомобиль қизиб кетади. Совитиш тизими мавжуд автомобилларда об-ҳаво ҳарорати 20-30 даража иссиқликни ташкил қилса, ҳам двигатель, ҳам кондиционер-совитиш тизими ишлаб турганлиги боис автомобилларда иссиқлик даражаси 2-3 бараварга кўпаяди. Бундан ташқари, ташвишгоҳ (сигнализация) симларини нотўғри улаш ёки улашда ҳимоя қобиқлари бўлмаганлиги натижасида ҳам автомобилда ёнғинлар содир бўлади. Шу ўринда ҳайдовчиларга маслаҳат берардимки, ташвишгоҳни ўрнатишда лицензия, кафолат берадиган ишончли ташкилотларга мурожаат қилишсин. Ўзимизга хос томонимиз ҳам бор Бизнинг ёнғин ўчириш автомобилларимизга ҳам бошқа соҳа автомобиллари каби GPS ўрнатилган бўлиб, ҳайдовчиларимиз қаерда ҳаракатланаётганини кўриб туриш имкониятимиз бор. Бундан ташқари, ҳеч қайси ташкилотда мавжуд бўлмаган электрон харитани ҳам йўлга қўйганмизки, бу орқали йўлларнинг ҳолатини, ҳайдовчига шошилганда адашиб қолмаслик учун тўғри йўналишни етказиб туришимиз мумкин. Бу билан автомобилни ёнғин бўлган манзилга қисқа ва қулай йўлдан ҳаракатланишига кўмак берамиз. Ирода АЗИМОВА ёзиб олди.