O‘zbekiston Rossiya yerlarini ijaraga olmoqchi. O‘zbek dehqoni va muhojiri qanday naf ko‘radi?
O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vazirligi Rossiya Federatsiyasida 1 million gektargacha maydonda soya va bug‘doy yetishtirishni rejalamoqda. Hozircha tomonlar bu loyihani 35 ming gektar yerda sinovdan o‘tkazishdan boshlashga kelishgan.
Bu haqda 1 - oktabr kuni O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vaziri Jamshid Xo‘jayev Rossiya Qishloq xo‘jaligi vazirligi vakillari bilan o‘tkazgan video-muzokaradan so‘ng e’lon qilindi.
O‘zbek tomoni tarqatgan xabarda aytilishicha, Rossiya qishloq xo‘jaligi vazirligi O‘zbekiston–Rossiya loyihasini qo‘llab-quvvatlashdan manfaatdor ekanini bildirgan.
Rossiya kelishuvga qiziqish bildirmoqda
O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vazirligi O‘zbekiston bozorining ehtiyojlarini qondirish uchun Rossiyada 1 million gektargacha maydonda soya, bug‘doy, moyli ekinlar yetishtirishni tashkil etishni rejalashtirmoqda. O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vazirligi matbuot xizmati xabaricha, ekilishi rejalashtirilayotgan aynan shu o‘simliklar Rossiyaning tabiiy tuproq va iqlim sharoitlariga mos hisoblanadi.
Rossiya Federatsiyasi qishloq xo‘jaligi vaziri o‘rinbosari Sergey Levin hozirda Rossiyada foydalanish uchun taxminan 8-13 million gektar maydon borligini va Rossiya Federatsiyasining 23 ta subyekti O‘zbekiston-Rossiya loyihasini qo‘llab-quvvatlashga oldindan qiziqish bildirganini aytdi.
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi vaziri Jamshid Xo‘jayevning Rossiya Federatsiyasi qishloq xo‘jaligi vazirining o‘rinbosari Sergey Levin bilan onlayn rejimida o‘tgan muzokaralardan so‘ng ma’lum qilishicha, hozirda o‘zbek tomoni 35 ming gektar maydonda aloqa va o‘zaro hamkorlik mexanizmlarini yo‘lga qo‘yishni rejalamoqda. Vazirning so‘zlariga ko‘ra, hosil keyinchalik O‘zbekistonga eksport qilinadi.
Vazirlik ma’lumotlariga ko‘ra, moyli, soya, bug‘doy ekinlari Rossiyada tabiiy tuproq va iqlim sharoitiga ega.
Tomonlar oktabr oyida O‘zbekiston ishchi guruhining Rossiya Federatsiyasiga tashrifi chog‘ida loyihani amalga oshirishning aniq mexanizmlari va shartlarini muhokama qilishga kelishib olgani ma’lum qilindi.
Ekspert fikri: Yaxshi tashabbus, ammo...
Ozodlik bilan suhbatda O‘zbekistondagi qishloq xo‘jaligi masalalasi bo‘yicha yirik mutaxassislardan biri o‘zbek fermerlarining Rossiyada faoliyat olib borishini ijobiy baholadi.
Ayni paytda ismi tilga olinmasligini so‘ragan ekspertning fikricha, loyihani amalga oshirishda ayrim to‘sqinliklar yuzaga kelishi mumkin.
- Umuman olganda, bu kelishuvni juda ijobiy baholash mumkin. Agarda O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vazirligi tashabbusi haqiqatan amalga oshadigan bo‘lsa, bu oziq-ovqat xavfsizligi masalasi bo‘yicha katta g‘alaba bo‘ladi. Bu O‘zbekistonning bug‘doy yoki boshoqli ekinlar masalasi bo‘yicha oldiga qo‘ygan masalalari yechimi deganidir. Ammo bu yerda bir qancha tashkiliy savollar yuzaga kelishi mumkin.
O‘zbekistonlik ekspertning so‘zlariga ko‘ra, Rossiyaning o‘zida bug‘doy va moyli ekinlar yetishtiradigan fermerlar va xo‘jaliklar juda ko‘p.
-Aslini olganda, bo‘shab yotgan yerlarning o‘zi yo‘q Rossiyada! O‘zbek fermerlari bu sohaga Rossiyada kirib keladigan bo‘lsa, ularga qanaqa yerlar ajratiladi? Gap shundaki, Rossiyadagi fermerlarning o‘zlari lalmi va qoratuproqli hosildor yerlarni yaxshi o‘zlashtirib olgan va undan foydalanishni yo‘lga qo‘ygan. Bilishimcha, o‘zbekistonlik muhojir fermerlarga chekka va o‘zlashtirilmagan yoki sug‘oriladigan yerlar berilishi xavfi mavjud.
Ayni paytda bu ekinlar Rossiyaning qaysi mintaqalarida yetishtirilishi noma’lum. Beriladigan yerlar rus fermerlari bilan teng asoslardami yoki ikki davlat o‘rtasidagi qandaydir boshqacha shakldagi hamkorlik asosida berilishi ham qorong‘u. Shu bilan birga, o‘zbek dehqonlarining huquqlari va mehnatlari qanday himoya qilinishi, yer ajratish tartibi va qanday rasmiylashtirilishi haqida ham ma’lumot yo‘q.
O‘zbekistonlik ekspertning fikricha, bepoyon Rossiyaning dehqonchilik yerlariga nafaqat O‘zbekiston qiziqish bildirib keladi.
- Xitoyning Rossiyadagi qishloq xo‘jaligidagi ekspansiyasi haqiqatan mahalliy aholi noroziligiga olib kelgan edi. Sababi, xitoyliklarning noto‘g‘ri urug‘lardan va kimyoviy vositalardan foydalanishi, noto‘g‘ri ishlov berishi oqibatida ishlatgan yerlar bir-ikki yilda mutlaqo yaroqsiz holatga kelib qolmoqda. Bu albatta mahalliy ekologlar va aholining katta noroziligini, hatto millatchilik kayfiyatidagi chiqishlariga olib kelmoqda, -dedi ismini oshkor qilmaslikni so‘ragan qishloq xo‘jaligi mutaxassisi.
Rossiya qishlog‘iga ishchi kuchi yetishmayotir
Ayni paytda, rus fermerlari koronavirus pandemiyasi cheklovlari ortidan migrantlarning mamlakatdan chiqib ketishi tufayli jiddiy ishchi kuchi tanqisligiga duch kelmoqda.
Qishloq xo‘jaligi vazirligi ma’lumoticha, birgina Astraxan viloyatida 11 ming muhojir ishchiga ehtiyoj mavjud. Hatto kunlik ish haqining 1200 dan 1500-2000 rublgacha ko‘tarilishi ham mahalliy ishchilarni dalalarga jalb qila olmagan.
Natijada, oxirgi bir-ikki yilda Rossiyaning barcha mintaqalarida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, sabzavot-mevalar, ayniqsa ommabop kartoshka narxining keskin ko‘tarilishiga olib keldi.
Kartoshka mavsumi avjiga chiqqan bir paytda Astraxan bozorlarida uning kilogrammi 45 rubldan sotilmoqda. Oddiy rossiyaliklar kartoshka narxining oshishidan norozi.
Rossiyaning boshqa ishlab chiqarish sohalari tadbirkorlari ham ishchi kuchi yetishmovchiligidan aziyat chekayotganini aytib kelmoqda.
Hozirgi kunga qadar Moskva, Astraxan, Belgorod, Chelyabinsk, Kursk, Magadan va Primorskiy o‘lkalarida xorijiy ishchi kuchiga bo‘lgan ehtiyoj saqlanib qolmoqda.
Oldinroq, Rossiya Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi (Minstroy) xorijlik ishchilarning Rossiyaga yengillashtirilgan tartibda kirib kelishiga yo‘l ochib berishni so‘rab, hukumatga murojaat yo‘llagan edi.
Buning ortidan Rossiyada faoliyat yuritayotgan yuristlar va huquq faollari mamlakatga kirishiga taqiq bo‘lgan tojikistonlik va o‘zbekistonlik muhojirlar uchun norasmiy “amnistiya” qo‘llanganini xabar qila boshladi.
Xalqaro politsiya assotsiatsiyasining Rossiya bo‘limi prezidenti, general -leytenant Yuriy Jdanovga ko‘ra, 2021 - yilning o‘tgan davri mobaynida Rossiyada qaydga turgan 6,5 millionga yaqin xorijlik ishchilardan qariyb 1,9 millionini bu mamlakatga ixtiyoriy ravishda ish izlab borgan o‘zbekistonliklar tashkil etadi.
O‘zbekiston Mehnat vazirligi pandemiya sharoitida ish beruvchilar bilan olib borilgan muzokaralar natijasida 2021 - yilning birinchi olti oyida 22116 nafar O‘zbekiston vatandoshi Rossiya Federatsiyasiga ishga jo‘natilganini ma’lum qilgan edi.