A do të zgjasin të mirat e COVID-19 edhe pas pandemisë?
(Korrespodentët e Radios Evropa e Lirë Rikard Jozwiak dhe Antoine Blua kanë kontribuuar në këtë artikull)
Sikurse secila krizë madhore, sëmundja COVID-19, që shkakton koronavirusi, ka pasur të mirat e veta.
Bota ka rezultuar me ajër më të pastër dhe njerëzit kanë udhëtuar më pak. Shumë persona kanë gjetur balancë më të mirë në mes të jetës dhe punës, meqë kompanitë kanë bartur punën nga shtëpitë. Gjatë kësaj kohe është forcuar shpirti i bashkëpunimit në disa komunitete, përmes vullnetarëve që u kanë ndihmuar atyre që kanë pasur nevojë.
Ndonëse është ende shumë herët për të vlerësuar ndikimin afatgjatë të pandemisë – duke përfshirë efektet pozitive – shumë persona besojnë se disa ndryshime do të praktikohen tash e tutje.
Ambienti më i pastër ka qenë aspekti i parë pozitiv për dallim nga pandemia e dhimbshme dhe shkatërruese.
Përgjatë fazave të para të pandemisë në muajin mars, Agjencia amerikane e Hapësirës (NASA), ka regjistruar nivele rekorde të zvogëlimit të ndotjes së ajrit për 30 për qind në qytetet e mëdha në botë.
Qielli është bërë më i kaltër si pasojë e masave kufizuese për të ruajtur shëndetin publik, të cilat kanë rezultuar me rënie të aktivitetit ekonomik, dhe në shumë vende industria e turizmit është ndalur pothuajse plotësisht.
Derisa bota synon të kthejë udhëtimin dhe turizmin, i ashtuquajturi udhëtim i panevojshëm – sidomos ai biznesor -nuk pritet të kthehet shpejt në nivelet para pandemisë.
Udhëtimi zyrtar, më vështirë i arsyetueshëm
Pandemia na ka mësuar se nuk kemi nevojë të harxhojmë para, të humbim kohë dhe të ndotim ajrin për të udhëtuar për takime zyrtare dhe konferenca.
Duke nisur nga intervistat e punës, mbledhjet e stafit dhe samitet ndërkombëtare, bota është mësuar me takime virtuale përmes video-linqeve.
Zyra e shefit për Politikë të Jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrel, pret që “një shkallë e konsiderueshme të zvogëlimit” të udhëtimeve biznesore nga diplomatët dhe zyrtarët qeveritare në botën pas pandemisë.
“Jo gjithçka do të kthehet aty ku ka qenë më parë”, ka thënë zëdhënësi i Borrellit, Peter Stano.
“Ju nuk mund të zëvendësoni kurrë një takim personal sa i përket konfidencialitetit dhe efektivitetit kur është fjala për negociata diplomatike të nivelit të lartë”, ka thënë Stano për Radion Evropa e Lirë.
“Mirëpo sa u përket takimeve përgatitore, diskutimeve dhe llojeve tjera të takimeve, ndoshta të nivelit më të ulët, teknik dhe takimeve të niveleve punuese… do të ketë analizim të asaj nëse është më efikas qëndrimi në shtëpi, apo duhet njëmend të marrim aeroplan dhe të kalojmë kohë, ndërkohë që rrisim emetimet”, ka shtuar Stano.
Një gjë e tillë nënkupton se zyrtarët e lartë qeveritarë do të marrin sërish rrugë, sapo të përfundojë pandemia dhe e ashtuquajtura “normale e re” do të fillojë. Liderët botërorë do të udhëtojnë sërish me entuziazëm për udhëtime zyrtare dhe samite.
Megjithatë, për zyrtarët e zgjedhur tani e tutje do të jenë shumë sfidues arsyetimi i shpenzimit të parave të taksapaguesve për udhëtime të kushtueshme. Mes tjerash do të rriten dilemat - sikurse të liderëve të Bashkimit Evropian – lidhur me mbrojtjen e ambientit.
Modeli hibrid i të punuarit
Zyrat nëpër ndërtesat e mëdha janë parë bosh pothuajse gjatë natës në shumë vende të botës, meqë kompanitë janë detyruar t’iu kërkojnë punëtorëve që të punojnë nga shtëpitë me qëllim të ndaljes së përhapjes së koronavirusit.
Edhe kompanitë që shumë gjatë i kanë rezistuar idesë, që t’ua mundësojnë punëtorëve disa ditë punë nga shtëpitë, kanë pranuar këtë realitet të ri dhe të pashmangshëm.
Sipas sondazheve të opinionit publik, shumë punëtorë kanë thënë se puna nga shtëpia u ka mundësuar më shumë balancë punë-shtëpi, më pak ambient stresues të punës dhe më shumë kohë me familje.
Një gjë e tillë u ka ndihmuar punëtorëve që të ruajnë kohë dhe para të shpenzuara gjatë shkuarjes dhe kthimit nga puna.
Sondazhet globale të 4,700 punëtorëve më këmisha të bardha, të kryer nga kompania softuerike, Slack ka gjetur se shumica e njerëzve nuk duan të kthehen kurrë më në zyrë me orar të plotë.
Sondazhi i quajtur Forumi i së Ardhmes, ka treguar se 72 për qind e respodentëve do të preferonin një model hibrid që kombinon punën nga shtëpia dhe atë në zyrë.
Vetëm 13 për qind kanë thënë se duan të punojnë tërë kohën nga shtëpitë.
Vetëm 12 për qind e respodentëve kanë thënë se preferojnë punën plotësisht nga zyra.
Një gjë e tillë sugjeron se modeli hibrid do të bëhet më i zakonshëm për kompanitë në të ardhmen – të paktën në vendet e zhvilluara.
Shoku më i ngushtë i njeriut?
Puna nga shtëpitë u ka mundësuar shumë njerëzve të shpenzojnë më pak në udhëtime për punë, ushqim dhe rroba.
Mirëpo shumë persona kanë ndjerë mungesën e kontakteve njerëzore, meqë masat e izolimit dhe kufizimet tjera kanë shtuar vetminë.
Shumë pronarë kafshësh kanë thënë se kafshët e tyre u kanë shpëtuar jetën duke u ofruar dashuri dhe kënaqësi.
Prej shpërthimit të pandemisë është vërejtur një rritje e pashembullt e aplikacioneve për të adoptuar kafshë nga vendet e Perëndimit.
Shoqata Amerikane për Parandalimin e Keqtrajtimit të Kafshëve ka dokumentuar 70 për qind rritje prej muajit mars, sa i përket numrit të kafshëve të adoptuara përmes programeve të strehimit të kafshëve në Nju Jork dhe Llos Angjelles.
Në muajin prill, kur masat e kufizimit kanë detyruar mbylljen e salloneve të bukurisë ku ka punuar banorja çeke, Hanka Mullerova, ajo ka adoptuar një qen, në mënyrë që të mos ishte shumë e vetmuar.
“Marrja e një qeni ka qenë gjëra më e mirë që kam bërë për ta ruajtur shëndetin tim mendor gjatë pandemisë”, ka thënë Mullerova.
“Ai është kthyer në shoqërinë time në shtëpi. Ne dalim për të ecur dhe ai më shoqëron rrugës drejt dyqaneve ushqimore”.
Mullerova ka thënë se ajo njeh shumë njerëz tjerë “që po ashtu kanë adoptuar mace apo qen gjatë pandemisë, meqë kanë qëndruar më shumë në shtëpi apo sepse fëmijët e tyre kanë studiuar nga shtëpitë”.
Sikurse shumë banorë në zonën afër kufirit mes Republikës Çeke dhe Gjermanisë, vendi i punës së Mullerovas është në Gjermani, ku rrogat janë më të larta.
Kur janë hequr masat kufizuese në të dyja anët e kufirit, njerëzit i janë kthyer punës.
Mullerova ka thënë se do ta mbajë qenin e saj “ndonëse do të ketë më pak kohë për të”.
“Fatkeqësisht disa pronarë kafshësh që njoh, janë duke braktisur sërish kafshët e tyre sepse nuk kanë kohë apo hapësirë në banesat e tyre, apo vetëm kanë humbur interesimin”, ka thënë ajo.
“Nuk janë shumicë”, ka thënë ajo. “Janë vetëm një numër njerëzish. Mirëpo edhe ata që janë, janë shumë. Kjo është tradhti”.
Kthim në realitet
Taxhikistani, një shtet në Azinë Qendrore me 9.5 milionë banorë është zhytur edhe më shumë në situatë të rëndë ekonomike, meqë pandemia ka parandaluar qindra mijëra taxhikë që të udhëtojnë në Rusi për punë sezonale – periudhë kyçe për jetën e shumë familjeve taxhike.
Mirëpo Nekruz Amonzoda, që jeton në periferi të qytetit Khujand në veri të Taxhikistanit, ka thënë se ekziston një aspekt pozitiv në pothuajse secilën situatë fatkeqe.
Këtë vit, Amonzoda ka përdorur “secilin centimetër” të oborrit të shtëpisë së saj për të mbjellë perime, kunguj dhe gjethe mente.
“Shumë shpejt kam mësuar për bujqësinë, dhe më ka ndihmuar që të kryej dy herë korrje”, ka thënë 32-vjeçari Amonzoda.
“Kungujt nuk kanë qenë kurrë më të shijshëm. Gjëja e njëjtë vlen për karotat dhe qepët”, ka thënë ai.
“Ka mundësi që kjo na duket sepse ne kemi mbledhur gjithçka vetë”, bën shaka ai.
“Natën, unë ju ndihmoj fëmijëve me detyra të shtëpisë. Kjo është diçka që unë kurrë nuk e kam bërë më parë”.
Para pandemisë, Amonzoda ka punuar tetë apo nëntë muaj gjatë vitit në qytetin industrial të Rusisë, Surgut – duke u kthyer në Taxhikistan vetëm gjatë muajve të dimrit.
Tani familja e tij kryesisht varet nga paga modeste e gruas së tij si mësuese e nivelit fillestar, dhe kursimet që kishin ruajtur për të rinovuar shtëpinë.
Kjo nënkupton se Amonzoda duhet të kthehet në Surgut për të punuar nëse udhëtimi i mundësohet më 2021.
“E kam shijuar kohën që kam kaluar me familje, kam shijuar rritjen e perimeve”, ka thënë ai, duke shtuar se “nuk do t’i pengonte një rutinë e tillë përgjithmonë”.
“Mirëpo në realitet, ne nuk mund të mbijetojmë pa jetuar në Rusi”, ka thënë mes tjerash Amonzoda.
Ai ka thënë se shpreson që jeta do t’i kthehet “normalitetit” shpejt.
Përgatiti: Krenare Cubolli