დღეს ლეგენდარული მსახიობის დაბადების დღეა – რამაზ ჩხიკვაძეს 95 წელი შეუსრულდებოდა

საქართველოს სსრ-ის დამსახურებული და სახალხო, სსრკ-ის სახალხო არტისტი, სსრკ სახელმწიფო და შოთა რუსთაველის პრემიების ლაურეატი, სოციალისტური შრომის გმირი, საქართველოს ღირსების ორდენის კავალერი მსახიობი რამაზ ჩხიკვაძე 1928 წლის 28 თებერვალს დაიბადა.

დღეს, ლე­გენ­და­რუ­ლ მსა­ხი­ო­ბს 95 წელი შეუსრულდებოდა.

გთა­ვა­ზობთ ამო­ნა­რიდს “კვი­რის პა­ლიტ­რის” სა­არ­ქი­ვო სტა­ტი­ი­დან, რო­ემლშიც მსა­ხი­ო­ბი ცხოვ­რე­ბის მნიშ­ვნე­ლო­ვან მოვ­ლე­ნებს იხ­სე­ნებს: თურ­მე ბავ­შვო­ბის­დრო­ინ­დე­ლი უფრო კარ­გად გახ­სოვს კაცს, ვიდ­რე თუნ­დაც გუ­შინ­წინ­დე­ლი…მახ­სოვს ორი მო­მენ­ტი ცო­ცხა­ლი სუ­რა­თი­ვით… ჩვენ­თან მო­დი­ო­და ბა­ბუა და ბე­ბია… და მერე დე­და­ჩემ­მა რომ მი­მიყ­ვა­ნა ბა­ბუ­ას­თან. ის ავად იყო, იწვა. ჩვენ რომ შე­ვე­დით, ფეხ­ზე წა­მოგ­ვიდ­გა… ამ დროს სულ ორი წლი­სა ვი­ყა­ვი…

თბი­ლის­ში ვიზ­რდე­ბო­დი. უსაყ­ვარ­ლე­სი ქა­ლა­ქი იყო თბი­ლი­სი: ლა­მა­ზი, სუფ­თა, პა­ტა­რა. სა­დაც ახლა მე ვცხოვ­რობ, აქ არა­ფე­რი არ იყო, ტუ­რე­ბი დარ­ბოდ­ნენ. აქ ვინ მო­ვი­დო­და სა­ცხოვ­რებ­ლად! სა­დაც ახლა სპორ­ტის სა­სახ­ლეა, იქ ბაზ­რო­ბა იყო. ის ად­გი­ლი ისე შორს იყო ჩემ­თვის, რო­გორც ლი­ლოა. სა­ბურ­თა­ლოს ბა­ზარ­ზე რომ წა­ვი­დო­დით, ძა­ლი­ან შორს მივ­დი­ო­დით, გვე­გო­ნა.

1937 წელი კარ­გად მახ­სოვს. მა­შინ 9 წლის ვი­ყა­ვი. ტროც­კის­ტე­ბის პე­რი­ო­დიც მახ­სოვს, რო­გორ მო­დი­ო­და მან­ქა­ნა, რო­მელ­საც “ჩორ­ნი ვო­რონს” ეძახ­დნენ, ბავ­შვე­ბი გა­ვიქ­ცე­ო­დით და ვუ­ყუ­რებ­დით, ვის მი­ად­გე­ბო­და ეს მან­ქა­ნა, რო­მელ ოჯახს და­ე­ცე­მო­და თავ­ზა­რი… ბო­ლომ­დე ვერ ვაც­ნო­ბი­ე­რებ­დით, რა ხდე­ბო­და, მაგ­რამ იმი­სი კი გვე­ში­ნო­და, ის მან­ქა­ნა, ჩვენ­თან არ მო­სუ­ლი­ყო.

ჩემი სახ­ლის გვერ­დით იყო სკო­ლა. იქ დავ­დი­ო­დი. მერე ომი და­ი­წყო, ხან ერთ შე­ნო­ბა­ში გა­დაგ­ვიყ­ვან­დნენ სას­წავ­ლებ­ლად, ხან მე­ო­რე­ში. ამას ვაბ­რა­ლებ­დი, იმი­ტომ ვე­ღარ ვსწავ­ლობ, აქეთ-იქით რომ გვა­ტა­რე­ბენ-მეთ­ქი, სი­ნამ­დვი­ლე­ში მე­ზა­რე­ბო­და. მთე­ლი ჩემი ყუ­რა­დღე­ბა თე­ატ­რის­კენ იყო მი­მარ­თუ­ლი. პირ­ველ კლას­ში ვი­ყა­ვი, წა­მიყ­ვა­ნეს მო­ზარდ მა­ყუ­რე­ბელ­თა თე­ატ­რში. მა­შინ უკვე ვსწავ­ლობ­დი კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ის ნი­ჭი­ერ­თა ათწლედ­ში, მშობ­ლე­ბი მუ­სი­კო­სე­ბი იყ­ვნენ და იმე­დი ჰქონ­დათ, მო­ცარ­ტი­ვით სა­ოც­რე­ბა გა­ვიზ­რდე­ბო­დი. ბავ­შვო­ბა­ში ჩემი მე­ლო­დი­ე­ბიც მქონ­და, რა­ღა­ცას ვუ­კა­კუ­ნებ­დი რო­ი­ალ­ზე. თე­ატ­რი რომ ვნა­ხე, არა­ფე­რი აღარ მინ­დო­და, დაკ­ვრა­საც კი თავი მი­ვა­ნე­ბე, აღარ ვსწავ­ლობ­დი. მინ­დო­და არ­ტის­ტი გავმხდა­რი­ყა­ვი. ახლა ვნა­ნობ, მეს­წავ­ლა… მცოდ­ნო­და უკე­თე­სი დაკ­ვრა…

ახლა ვუკ­რავ ჩემ­თვის, მაგ­რამ ეს დაკ­ვრა არ არის!ჩემს ბუ­ნე­ბა­ში იჯდა თით­ქოს იმპრო­ვი­ზა­ცი­ის ნიჭი…ომის წლე­ბი სო­ფელ­ში გა­ვა­ტა­რე, ბე­ბი­ას­თან. ბომ­ბი და­არ­ტყეს ზეს­ტა­ფონ­სო და ხალ­ხი შე­ში­ნე­ბუ­ლი იყო. ჩვენ იქვე ახ­ლოს ვი­ყა­ვით – სო­ფელ წე­ვა­ში. ბე­ბი­ას კაბა ჩა­ვიც­ვი, სახე წყლის სა­ღე­ბა­ვე­ბით შე­ვი­ღე­ბე და ჩავ­საფ­რდი ბუჩ­ქებ­ში… რო­მე­ლი­ღაც მე­ზობ­ლის კაცი მო­დი­ო­და, გა­მო­ვე­დი და და­ვი­წყე ბურ­ბუ­ცი, ვი­თომ უცხო ენა­ზე ვე­კი­თხე­ბო­დი რა­ღა­ცას და ზეს­ტა­ფონს ვახ­სე­ნებ­დი… კი­ნა­ღამ გა­და­ი­რია, შპი­ო­ნია შე­მო­სუ­ლიო. აწ­რი­ალ­და სო­ფე­ლი, გა­მო­მე­კიდ­ნენ… ბი­ჭებ­მა ხომ იცოდ­ნენ ჩემი ამ­ბა­ვი და იმათ გა­და­მარ­ჩი­ნეს, – არა­ფე­რი უქ­ნათ, არ მოკ­ლათ, თებ­რო­ლეს შვი­ლიშ­ვი­ლი­აო.

სო­ფელ­ში ხან ვთოხ­ნი­დი, ხან ვეხ­მა­რე­ბო­დი ბე­ბი­ას, უფრო თა­მა­ში მინ­დო­და… ჭო­ნო­უ­რის წყა­ლი იყო მო­შო­რე­ბით – ისე­თი წყა­ლი არ­სად არ და­მი­ლე­ვია. დღე­ში ორ­ჯერ-სამ­ჯერ ჩა­ფით მივ­დი­ო­დი და მომ­ქონ­და. ეს საქ­მე მიყ­ვარ­და! სა­ერ­თოდ ბავ­შვო­ბი­დან მიყ­ვარ­და და მინ­დო­და მტვირ­თა­ვო­ბა, ძა­ლი­ან მომ­წონ­და სად­გურ­ზე “ნა­სილ­ში­კე­ბი” რომ იყ­ვნენ, ისი­ნი (ეს იყო მა­ნამ­დე, ვიდ­რე თე­ატრს ვნა­ხავ­დი). ავი­კი­დებ­დი ტვირთს და დავ­დი­ო­დი ბედ­ნი­ე­რად. მერე ბე­ბია რომ წის­ქვილ­ში მაგ­ზავ­ნი­და და რომ გა­დამ­კი­დებ­და საფ­ქვავს, ალ­ბათ 7-8 კი­ლოს, სი­ა­მოვ­ნე­ბით მიმ­ქონ­და. მიყ­ვარ­და წის­ქვილ­ში მო­ხუ­ცე­ბის მოს­მე­ნა. მო­ი­ტან­დნენ საფ­ქვავს, დას­ხდე­ბოდ­ნენ და სა­უბ­რობ­დნენ. მერე ამო­ი­ღებ­დნენ მჭადს და ყველს, მეც მო­მი­ტე­ხავ­დნენ… დო­ქით ღვი­ნოც ჰქონ­დათ. რა გემ­რი­ე­ლი იყო ყვე­ლა­ფე­რი… ბე­ბი­ა­ჩე­მის ყვე­ლის სუნი ახ­ლაც ხელ­ზე მაქვს შერ­ჩე­ნი­ლი, ან რო­გორ მჭადს აცხობ­და, ან ლო­ბი­ოს რო­გორ კა­აზ­მავ­და! იმის ჭა­მას არა­ფე­რი სჯობ­და!

ადა­მი­ა­ნო­ბა იყო სხვა­ნა­ი­რი… თბი­ლის­ში, ჩვენს უბან­ში ძვე­ლი ბი­ჭე­ბი ცხოვ­რობ­დნენ და ისი­ნიც კი კარ­გი ბი­ჭე­ბი იყ­ვნენ… ჩვენ გვაგ­ზავ­ნიდ­ნენ მა­ღა­ზი­ა­ში, როცა ზარს თა­მა­შობ­დნენ… ასე ვიც­ნობ­დით და ვი­ცო­დით, რას აკე­თებ­დნენ. ერთ დღეს მი­ლი­ცია და­ეს­ხათ თავს. და­ვი­ნა­ხე, ფულს მოხ­ვი­ეს ხელი და წყალ­სა­დენ მილ­ში შე­ტე­ნეს. გა­იქ­ცნენ… მი­ვე­დი, ავი­ღე ფული, მა­ი­სურ­ში ჩა­ვი­ყა­რე. გა­მო­მე­ბე­რა მუ­ცე­ლი, იმ­დე­ნი ფული იყო! წა­ვი­ღე და შინ ტახ­ტის ქვეშ დავ­მა­ლე. სამი-ოთხ დღეს არ გა­მო­ჩე­ნი­ლან ის ბი­ჭე­ბი. მერე მო­ვიდ­ნენ ისევ. ავი­ღე ეს ფული და და­ვუ­ძა­ხე ერთ-ერთს… რა გინ­დაო, – შე­მო­მი­ბღვი­რა. სა­ყე­ლო­ში მომ­კი­და ხელი, რა უნდა მი­თხრაო… ფული მაქვს შე­ნა­ხუ­ლი-მეთ­ქი. აბა, გე­ნა­ხათ რა გა­ი­ხა­რეს, ფული რომ გად­მო­ვუ­ყა­რე… გავ­ხდი მა­გა­თი საყ­ვა­რე­ლი ბიჭი რა­მა­ზა. ერთხე­ლაც მო­ვინ­დო­მეთ ზა­რის თა­მა­ში ბავ­შვებ­მა. დავ­სხე­დით იმ ად­გილ­ზე და და­ვი­წყეთ. ფულ­ზე არ ვთა­მა­შობ­დით, მაგ­რამ გულ­ში ხელს იმ ძვე­ლი ბი­ჭე­ბი­ვით ვიბ­რა­გუ­ნებ­დით და ვი­ყა­ვით ერთ ამ­ბავ­ში… ამ დროს მო­ვიდ­ნენ ის ბი­ჭე­ბი. დაგ­ვი­ნა­ხეს… რასა შვე­ბი­თო… ჩვენ ამა­ყად – ვთა­მა­შობთ-მეთ­ქი. რაც ჩვენ იმათ გვირ­ტყეს! ახ­ლაც მახ­სოვს, ერ­თმა კა­მათ­ლე­ბი რომ მო­მი­ტა­ნა და და­მიტ­რი­ა­ლა სა­ხე­ზე, და­მინ­გრია ცხვირ-პირი… იმათ იცოდ­ნენ, რა­საც აკე­თებ­დნენ და ჩვენ არ მოგ­ვცეს ცუ­დის გა­კე­თე­ბის უფ­ლე­ბა… ყვე­ლას თა­ვი­სი ღირ­სე­ბა ჰქონ­და. ეს სი­კე­თე არა­სო­დეს და­მა­ვი­წყდე­ბა. ადრე ქურ­დი რომ იყო ვინ­მე, თა­ვის უბან­ში არა­ფერს მო­ი­პა­რავ­და, ახლა შვი­ლი მა­მას პა­რავს ჯი­ბი­დან ფულს… ხა­ზი­ნი­დან ხომ იპა­რა­ვენ და იპა­რა­ვენ!

ცოტა რომ წა­მო­ვი­ზარ­დეთ, პი­ო­ნერ­თა სა­სახ­ლე­ში შე­ვე­დით მე და ჩემი მე­გო­ბა­რი გივი ვლა­დი­მე­რაშ­ვი­ლი. იქ ბევ­რნი მო­ვიდ­ნენ ერთი-ორი წლის შემ­დეგ: კარ­ლო სა­კან­დე­ლი­ძე, გუ­რამ სა­ღა­რა­ძე. ბედ­ნი­ე­რი კაცი ვარ რომ, თა­ვი­დან ისე­თი პე­და­გო­გე­ბი მყავ­და, რო­გო­რიც იყო ნო­დარ ჩხე­ი­ძე, თედო წე­რო­ძე. ომი იყო… თან გვყვე­ბო­და ბა­ტო­ნი ნო­და­რი, რომ ცუდი არა­ფე­რი გაგ­ვე­კე­თე­ბი­ნა, გზას არ ავ­ცდე­ნი­ლი­ყა­ვით. მოც­ლა არ გვქონ­და, დრამ­წრე­ში ვი­ყა­ვით, კა­ლათ­ბურთს ვთა­მა­შობ­დით. მარ­თა­ლი ხალ­ხი უნდა ვყო­ფი­ლი­ყა­ვით, ისე გაგვზარ­და ნო­დარ ჩხე­ი­ძემ. იმის­თვი­საც მოგ­ვამ­ზა­და, რომ თე­ატ­რა­ლურ ინ­სტი­ტუ­ტში შევ­სუ­ლი­ყა­ვით.

თე­ატ­რა­ლურ ინ­სტი­ტუ­ტშიც სა­ოც­რად კარ­გი პე­და­გო­გე­ბი დამ­ხვდნენ: დოდო ალექ­სი­ძე, მა­ლი­კო მრევ­ლიშ­ვი­ლი… სას­ცე­ნო ფა­რი­კა­ო­ბას ანა­ტო­ლი ფი­ო­დო­რიჩ ფი­ო­დო­რო­ვი მას­წავ­ლიდ., შე­სა­ნიშ­ნა­ვი კაცი იყო, ისე­თი მცოდ­ნე, რომ მის მიერ ნას­წავ­ლი სას­ცე­ნო ფა­რი­კა­ო­ბით სპორ­ტულ შე­ჯიბრში გა­მიყ­ვა­ნეს და მე­ო­რე ად­გი­ლი ავი­ღე თბი­ლის­ში. ისიც, სპორ­ტის ოს­ტა­ტი იყო მე­ი­ფა­რი­ა­ნი, იმას­თან წა­ვა­გე. უფ­რო­სი კაცი იყო ჩემ­თან შე­და­რე­ბით… ამას იმი­ტომ გი­ამ­ბობთ, რომ მიხ­ვდეთ, რამ­ხე­ლა პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლიზ­მი იყო მა­შინ.

ჩემი ცხოვ­რე­ბა ისე აე­წყო, რას და­ის­ვე­ნებ­დი! ზა­ფხუ­ლი ზა­ფხულს არ ჰგავ­და… გას­ტრო­ლე­ბი ძა­ლი­ან გვი­ხა­რო­და, ხან მოს­კო­ვი თვე­ში ორ­ჯერ გვიშ­ვებ­და სა­გას­ტრო­ლოდ. წარ­მა­ტე­ბე­ბით ვბრუნ­დე­ბო­დით, თუმ­ცა კი დიდი შრო­მაც გვი­წევ­და. ინ­სტი­ტუ­ტი­დან ახალ­მი­სულს თე­ატ­რში საკ­მა­ოდ დიდი დატ­ვირ­თვა მქონ­და. “ეს­პა­ნე­ლი მღვდე­ლი” ვი­თა­მა­შე. ესეც ბე­დია. მად­ლო­ბა უფალს, რომ საქ­მე სულ მქონ­და, ამით გა­ნე­ბივ­რე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი. ვთა­მა­შობ­დი და ვთა­მა­შობ­დი მთა­ვარ რო­ლებს, ეპი­ზო­დე­ბიც მიყ­ვარ­და. მიშა თუ­მა­ნიშ­ვი­ლი იყო ჩემი რე­ჟი­სო­რი, დოდო ალექ­სი­ძე, არ­ჩილ ჩხარ­ტიშ­ვი­ლი, თე­მურ ჩხე­ი­ძეს­თა­ნაც ვი­თა­მა­შე “სა­მა­ნიშ­ვი­ლის დე­დი­ნაც­ვალ­ში”. მერე რო­ბი­კოს სპექ­ტაკ­ლე­ბით მსოფ­ლიო შე­მო­ვი­ა­რე. მამა ღმერ­თს მად­ლო­ბას ვე­უბ­ნე­ბი, რომ ასეთ სა­ინ­ტე­რე­სო ხალ­ხს შე­მახ­ვედ­რა… ძა­ლი­ან დატ­ვირ­თუ­ლი და შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, მუ­შა­ო­ბის­გან “ოფ­ლი­ა­ნი” ცხოვ­რე­ბა გა­ვი­ა­რე, მაგ­რამ კარ­გი ცხოვ­რე­ბა მქონ­და და დაღ­ლას ვერ ვგრძნობ­დი.

ხელ­მოკ­ლედ არ ვცხოვ­რობ­დით. მი­ნი­მუ­მი მა­შინ ყვე­ლას ჰქონ­და, მა­მა­ჩე­მი ით­ვლე­ბო­და, რომ კარ­გად ცხოვ­რობ­და… ჩვენ­ზე ღა­რი­ბე­ბი ბევ­რნი იყ­ვნენ, მაგ­რამ რა იყო, ის ეკო­ნო­მი­კუ­რი სიძ­ლი­ე­რე იცით? ის კი არა, რა­საც დღეს თქვენ ეძა­ხით…მან­ქა­ნე­ბი ბევ­რს ჰყავ­და ჩემს ირ­გვლივ, მე არ მყავ­და, მით უმე­ტეს, რომ ტა­რე­ბა ვი­ცო­დი, ჯერ კი­დევ “ჭრი­ჭი­ნა­დან” ვის­წავ­ლე. იქ მე ვა­ტა­რებ­დი. მინ­დო­და, მან­ქა­ნა მე­ყი­და, მაგ­რამ არ მქონ­და სა­შუ­ა­ლე­ბა. მამა პრო­ფე­სო­რი იყო, მაგ­რამ მან­ქა­ნის ფული არ ჰქონ­და. მერე დრო გა­ვი­და და სურ­ვი­ლიც გა­მიქ­რა მან­ქა­ნის ყიდ­ვი­სა, დიდი დრო მიჰ­ქონ­და მან­ქა­ნის პატ­რო­ნო­ბას, პრობ­ლე­მა­საც აჩენ­და, იქ ვერ და­ა­ყე­ნებ­დი, სა­დაც გინ­დო­და. მოკ­ლედ, გა­და­მი­ვი­და თა­ვი­დან მან­ქა­ნის სიყ­ვა­რუ­ლი და ნდო­მა.

მე, გოგი გე­გეჭ­კო­რი, ბად­რი კო­ბა­ხი­ძე, ერო­სი მან­ჯგა­ლა­ძე, კოტე მა­ხა­რა­ძე, გუ­რამ სა­ღა­რა­ძე, ვა­ნი­ჩკა ჯინ­ჯი­ხა­ძე, მათე შა­იშ­მე­ლაშ­ვი­ლი, ლა­ზა­რე ყაზ­ბე­გიშ­ვი­ლი… ან ვშრო­მობ­დით, ან ვქე­ი­ფობ­დით.ომის შემ­დეგ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ახალ­გაზ­რდო­ბამ აღარ იცო­და ღვი­ნის და­ლე­ვის წესი. არა­ნორ­მა­ლუ­რი სმა და­ი­წყო. საჭ­მე­ლი არ იყო, მაგ­რამ ღვი­ნო იყო… სარ­და­ფებ­ში ჩავ­დი­ო­დით. იქ კას­რე­ბით იდგა, ჭი­ქე­ბიც კი არ იყო, ქი­ლე­ბით – ნა­ხე­ვარ­ლიტ­რი­ა­ნი “ბან­კე­ბით” ვსვამ­დით. მი­ეჩ­ვია ხალ­ხი… ისე­თი ამ­ბა­ვი გახ­და, ვა­ზე­ბით, სუ­რე­ბით, აირ­წი­ნა­ღე­ბით სვამ­დნენ. სუფ­რა­ზე ვა­ზი­დან გა­დაყ­რიდ­ნენ ხილს, გა­ა­პი­პი­ნებ­დნენ ღვი­ნო­თი და იალა! მეც დავ­ლიე აირ­წი­ნა­ღით ერთხელ… პირ­ში ჩა­გი­დებ­დნენ შლან­გი­ვით რომ აქვს და… ას­ხამ­დნენ ზე­მო­დან ღვი­ნოს. სამ-ოთხ ლიტრს ისე დავ­ლევ­დი, ვი­თომ არა­ფე­რი. აზარ­ტში შევ­დი­ო­დით… ვიკ­ლავ­დით რა თავს! მადა კარ­გი გვქონ­და და ვსვამ­დით და ვჭამ­დით. მერე მსოფ­ლიო შე­მო­ვი­ა­რე, ღვი­ნის ქვეყ­ნებ­ში ვნა­ხე, ჭი­ქას ერ­თბა­შად არა­ვინ ცლის, მოს­ვა­მენ, დად­გა­მენ… ჩვე­ნი წი­ნაპ­რე­ბიც პა­ტა­რა ჭი­ქე­ბით სვამ­დნენ… ჩვენ­თან ბევ­რი ღვი­ნოს სმის მოდა შე­მო­ვი­და და იმ­სხვერ­პლა კი­დეც უამ­რა­ვი ადა­მი­ა­ნი. ბევ­რი მე­გო­ბა­რი გა­მო­მე­ცა­ლა უდ­რო­ოდ, რომ­ლე­ბიც არას­წორ­მა სმამ და ჭა­მამ გა­ხა­და ავად. მე ღმერ­თმა გა­და­მარ­ჩი­ნა.

“ნა­დი­რო­ბა არ მიყ­ვარს, ძვე­ლი ფეხ­ბურ­თე­ლი იყო – სპარ­ტაკ გე­გე­ლა­ვა, იმან წა­მიყ­ვა­ნა ერთხელ მთა­ში სა­ნა­დი­როდ, გან­თქმულ მო­ნა­დი­რე­ებ­თან – ქი­რი­კაშ­ვი­ლებ­თან ერ­თად. მა­ნამ მიხ­ვალ ჯიხ­ვის მო­საკ­ლა­ვად, ისე­თი ად­გი­ლე­ბი უნდა გა­და­ი­ა­რო, ბეწ­ვის ხი­დი­ვით. ვფიქ­რობ­დი, უკან რო­გორ უნდა დავ­ბრუნ­დე, არ გა­დავ­ვარ­დე­ბი-მეთ­ქი?.. ჩემ­თვის პა­ტი­ვის­ცე­მა უნ­დო­დათ. ქი­რი­კაშ­ვილ­მა, – ზე­ვით ჯიხ­ვის ჯო­გია, მო­ვუვ­ლი, გად­მოვ­რე­კავ და შენ ეს­რო­ლეო. წა­მო­ვიდ­ნენ ჯიხ­ვე­ბი. მოფ­რი­ნავ­დნენ პირ­და­პირ. მარ­თლა ჯოგი იყო… მი­ჭი­რავს ვინ­ტოვ­კა. ათი მეტ­რი მა­შო­რებს მარ­ტო, მაგ­რამ ვერ ვეს­რო­ლე. სა­ო­ცა­რი სი­ლა­მა­ზე იყო. და­მი­ძა­ხეს იქი­დან, რა­ტომ არ ეს­რო­ლე, დაგვღუ­პე, კა­ცოო? გა­ი­ჭე­და ვინ­ტოვ­კა-მეთ­ქი. ქი­რი­კაშ­ვილს ერთი და­უჭ­რია და იმის კვალს მიჰ­ყვა, მოკ­ლა და მო­ი­ტა­ნა. ჯიხ­ვის ცრემ­ლი­ა­ნი თვა­ლი რომ ვნა­ხე, ისე ცუ­დად გავ­ხდი, იმის მერე სა­ნა­დი­როდ არ წავ­სულ­ვარ.

თევ­ზა­ო­ბა უფრო მიყ­ვარ­და. ბავ­შვო­ბა­ში ხე­ლა­ო­ბა ვი­ცო­დით, იმე­რეთ­ში ხე­ლით ვი­ჭერ­დით თევზს… გემ­ზე გა­ვი­ცა­ნი ნა­ტა­შა. იმ გემ­ზე რომ არ ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი, ხომ არ შევ­ხვდე­ბო­დი. მე და გუ­რა­მი მივ­დი­ო­დით ოდე­სა­ში. იალ­ტა­ში შე­მო­ვი­და ნა­ტა­შა. რამ და­ვი­ნა­ხე, უზო­მოდ მო­მე­წო­ნა და ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში პირ­ვე­ლად ვი­ფიქ­რე ცო­ლის შერ­თვა­ზე, ასეთ ქალს შე­ვირ­თავ­დი-მეთ­ქი. ცხოვ­რე­ბა­ში სხვა არა­ვის­ზე მი­ფიქ­რია… ახლა რომ ამ­ბო­ბენ, ვი­ღა­ცა სა­ცო­ლე ჰყავ­დაო, შვი­ლი ჰყავ­სო, სულ ტყუ­ი­ლია. ზოგი იმა­საც ამ­ბობს თურ­მე, რა­მაზ ჩხიკ­ვა­ძის ცოლი ვი­ყა­ვიო… არა, ღმერ­თმა­ნი, სა­ცო­ლეც არ მყო­ლია ცხოვ­რე­ბა­ში, ნა­ტა­შას გარ­და. მერე აირ­და­ი­რია ყვე­ლა­ფე­რი, ჩემს მშობ­ლებს ბევ­რი ცუდი რამ უთხრეს და გული ატ­კი­ნეს… ურ­თი­ერ­თო­ბა ისე დაგ­ვე­ძა­ბა… ეს ყვე­ლა­ზე მძი­მე მო­სა­გო­ნა­რია… 30 წლის კაცი ვი­ყა­ვი, ცოლი რომ შე­ვირ­თე… რო­გორ შე­იძ­ლე­ბო­და ასე­თი ამ­ბის ატე­ხა… არ მი­ვაქ­ციე არა­ვის ყუ­რა­დღე­ბა. სახ­ლი­დან წა­მო­ვე­დით. ხან სად ვცხოვ­რობ­დით, ხან – სად. ოცი ბინა გვაქვს გა­მოც­ვლი­ლი. სარ­დაფ­შიც ვცხოვ­რობ­დით, სხვენ­შიც, მერე ერო­სის­თან ვი­ყა­ვით ცოტა ხანი, კარ­ლოს ოჯახ­შიც ვცხოვ­რობ­დით… ედი­შერ მა­ღა­ლაშ­ვილ­თა­ნაც… ერო­სის მე­ზობ­ლე­ბი იყ­ვნენ – უჩა და ოლი­კო, იმა­თაც შეგ­ვი­ფა­რეს… ორი წე­ლი­წა­დი არ გა­მოგ­ვიშ­ვეს… არ მა­ვი­წყდე­ბა არც ერთი მათ­გა­ნი.

………

დ ა ვ ბ ე რ დ ი!

არ გჯერათ? ისევ კარგად ვთამაშობ? ახლა მე მკითხეთ…

ავად ვარ, დასუსტებული ვარ, ჯანი არა მაქვს. ფეხები მტკივა, გულიც მაწუხებს. მძიმე ოპერაცია გავიკეთე, ნაწლავის კიბო მქონდა… რომ მეგონა პაპილომა იყო, როგორც მოსკოვში მითხრეს… მერე პრაღაში გამსინჯეს და პირდაპირ მომახალეს: კიბო გაქვთო! არ შემშინებია… ერთი ის ვთხოვე ექიმს, გარეთ ცოლი დგას და არ უთხრათ, რაც მაქვს, უბრალოდ უთხარით, რომ ოპერაცია მჭირდება-მეთქი. ეტყობა, ექიმმა ვერ გაიგო რა ვთხოვე და ნატაშამ რომ შემოიხედა, მასაც უთხრა: თქვენს ქმარს კიბო აქვსო… ოპერაციის წინაც არ შემშინებია, ვხუმრობდი…

“კავკასიურში” რომ გამოვედი, პაუზა იყო, ხალხი ტაშს უკრავდა და ვიფიქრე, ახლა უკან გავალ-მეთქი, ისე ცუდად გავხდი. მერე თავს ძალა დავატანე. მეორე ტაში ცოტა დიდხანს გაგრძელდა და მოვსულიერდი… ძლივს ვითამაშე. რაც დრო გადის, მეტად ვუძლურდები.

ყველაზე მეტად მე არ მინდა თამაში? ჩემი საყვარელი საქმეა… ნეტავ რიჩარდი მათამაშა ამ გამოცდილებით, კიდევ უკეთესად ვითამაშებდი… არტისტი ძუნწია, ისე არ მიანებებს თეატრს თავს, გული არ დაწყდეს… მაგრამ რომ არ შეგიძლია!