Новости за 01.10.2021

د ګرجستان چارواکي د دې هېواد د پخواني ولسمشر میخایل ساکاشویلي د نیولو خبر ورکوي.  د چارواکو په خبره ساکاشویلي پرون جمعه له تبعیده له راګرځېدو څو ساعته وروسته د سیمه ییزو انتخاباتو په شپه ونیول شو.  د ګرجستان صدراعظم اراکلی ګاریباشویلي پرون وویل چې ساکاشویلي د امنیتي ځواکونو له خوا له نیول کېدو وروسته یوه توقیف ته بیول شوی.  میخایل ساکاشویلي چې څو کاله په اوکراین کې اوسېده، تېره اوونۍ اعلان وکړ چې د سیمه ییزو انتخاباتو لپاره چې ټاکل شوې نن ترسره شي، ګرجستان ته ځي.  هغه د ۲۰۱۸ میلادي کال په... Читать дальше...

په قطر کې د لومړي ځل لپاره ښځو ځانونه کاندید کړي دي.  د راپورونو له مخې د ۲۸۴ کاندیدانو له ډلې ۲۸ یې ښځې دي.  ټاکل شوې چې دوی نن د شوراګانو د ۳۰ چوکیو د ګټلو لپاره سیالۍ وکړي. د چارو د کتونکو په باور په انتخاباتو کې د ښځینه کاندیدانو ګډون په دې هېواد کې یو مهم او مثبت پرمختګ ګڼل کېږي. هغه هېواد چې د افغانستان د سولې په بهیر او د دې هېواد په روان وضعیت کې یې مهم رول لوبولی دی.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت مرستیالې ویاندې شېرمن له پاکستانه غوښتي چې په هېواد کې د تروریستي ډلو پر وړاندې هر ډول اقدام وکړي. ټاکل شوې چې روانه اوونۍ نوموړې له پاکستاني چارواکو سره د خبرو لپاره اسلام اباد ته لاړه شي.  مېرمن شېرمن پرون جمعه خبریالانو ته وویل چې له پاکستانه د ترورېزم پر وړاندې د مبارزې برخه کې د پیاوړي شراکت غوښتنه کوي. هغې له اسلام اباده وغوښتل چې له توپیر پرته دې د ټولو ترهګرو ډلو په وړاندې مناسب اقدام وکړي.   امریکا کلونه-کلونه پر پاکستان انتقاد کاوه او پر دې هېواد یې... Читать дальше...

په داسې حال کې چې نړیوالو ساینسپوهانو، د روغتیا نړیوال سازمان (ډبلیو اېچ او) او حکومتونو کووېډ-۱۹ واکسین خوندي او د وبا کنټرول لپاره اړین بللي، په پاکستان، افغانستان او د نړۍ په یوشمېر هېوادونو کې لا هم د کووېډ-۱۹ واکسینو په اړه غلط فهمۍ یا ناسم پوهاوي شته.

تشدد چې پر جبر وسله او د طاقت پر غلط استعمال ولاړ دی د دې برعکس عدم تشدد په عقل، منطق، دلیل او پوهه ولاړ دی.

د کندهار ښاروالۍ د دغه ولایت د ښار د ټولو لارو او کوڅو څخه امنیتي موانع لېرې کړي. د کندهار اوسیدونکي، د لارو او کوڅو څخه د امنیتي موانعو په لېرې کېدو خوښ دي او وايي چې دغه موانعو ښاري نظم خراب او ګڼه ګوڼه زياته کړې وه. په کندهار ښار کې یو شمېر مهم سړکونه او لارې د تېرو شااوخوا ۱۵ کلونو راهیسې د امنيتي ستونزو له امله د امنیتي موانع او سمېټي خښتو په واسطه تړل شوې وه چې له امله یې خلکو ته لارې اوږدې او په ښار کې یې د وسایطو ګڼه ګوڼه زیاته کړې وه. دغه لارې د پخواني حکومت چارواکو د خپلو کورونو،... Читать дальше...

د موسمیاتو ادارې سید مشتاق علي شاه زیاتوي چې د کراچۍ او ګوادر په ګډون یې د پاکستان ټولو ساحلي ښارونو ته د تېز باد او باران خبرداری ورکړی دی.

د افغانستان د نجونو د فوټبال د ټیم لوبغاړې چې په وروستیو کې یې په پرتګال کې پناه اخیستې ده، د دې هېواد په پلازمېنه لېزبون​ کې د فوټبال په تمریناتي لوبو بوختې دي.

یو شمېر افغانان وايي چې د طالبانو په نوم د ځینو کسانو له خوا ترې باج او ډوډۍ غوښتل کېږي. دوی وايي، په داسې حال کې چې په ټول هېواد کې اقتصادي وضعیت ښه نه دی او دوی خپلو کورنیو ته د خوړو برابرولو وړتیا نه لري، په عین وخت کې ورته ستونزمنه ده، څو طالبانو  ته هم باج ورکړي. یوه له همدې کسانو د کابل ولایت په کوهدامن ولسوالۍ کې اوسیږي، نوموړی ځان د ورپېښ امنیتي ګواښونو له امله د نوم د نه ښودلو په شرط وايي چې طالبانو ته د ډوډۍ د ورکولو وړتیا نه لري. یوه ۳۲ کلنه مېرمن چې د ۷ ماشومانو مور هم ده وايي،... Читать дальше...

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، په افریقا کې د کرونا واکسین کولو پروګرام لږ پرمختګ کړی او دا لويه وچه لا هم د واکسین په برخه کې د نړۍ له نورو برخو وروسته پاتې ده. د دغه سازمان په خبره د افريقا ډېری هېوادونو د نفوس په سلو کې ۲ سلنه خلک واکسین شوي دي. د دې لویې وچې د ۵۴ هېوادونو څخه یوازې د ۱۵ هېوادونو لږ تر لږه لس سلنه نفوس یې واکسین کړی او هره میاشت ټاکل شوي نړیوال هدف ته رسیدلي چې یوازې د افریقا په نیمایي کې دي، چېرې چې د سازمان په وینا یوازې دوه سلنه نفوس د ویروس پر وړاندې واکسین کېږي. په افریقا... Читать дальше...

په افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته، ښځې له کار او زده‌کړو  پاتې شوې. تر خوا یې ورځ تر بلې پر دوی د محدویتونو د لګېدو اندېښنې مخ په ډېرېدو دي.  دې وضعیت د خپل ناروښانه راتلونکي او برخلیک په اړه د ښځو او نجونو غږ را پورته کړی.  له دوی یو شمېر یې ازادي راډیو سره خبرو کې د کار، زده‌کړې او ټولنیزو فعالیتونو په برخه کې پر دوی د لګول شوېو محدویتونو له امله نا هیلي شوي.  دوی وايي، هغه ښځې چې په دولتي او نورو خصوصي ادارو کې یې کار کاوه، په کور له ناستې وروسته یې اقتصادي ستونزې یو په دوه شوي.... Читать дальше...

دوی له طالبانو غواړي چې په دې هېواد کې د بې کارۍ او د فقر کچې د ټیټولو په خاطر دې د ګاونډیو او نړۍ د هېوادونو سره اړیکې پراخې او سوداګریزه راکړه ورکړه دې ډېره کړي.

په غزني کې له تیرې یوې نیمې میاشتې وروسته بانکونو خپل فعالیتونه بېرته پیل کړي دي.  خو د غزني اوسېدونکي وايي، هره ورځ د بانکونو مخې ته راځي، خو د ګڼي ګوڼې له امله د پیسو اخیستلو نوبت نه ورځي.  دوی وايي، نه په کور کې د خوراک او اړتیا توکي او نه هم پیسې لري چې یو څه ورباندې وپیري، خپلې په دوو لاسو ګټلې پیسې په لاس نه ورځي.  د غزني ښار د نواباد سیمې اوسیدونکې ۵۰کلنه سکینه جمال وايي، د طالبانو دا ډول امنیت څه کوي چې په وینا یې هره ورځ بانک ته ځي، خو خالي لاس بېرته ستنیږي.  نوموړې زیاتوي، د خامکو... Читать дальше...

د افغانستان د نجونو د فوټبال د ټیم لوبغاړې چې په وروستیو کې یې په پرتګال کې پناه اخیستې ده، په دې هېواد کې هغه وخت حیرانې شوې چې د ملي ټیم کیپتانه یې ناببره لیدو ته ورغله.  فرخنده محتاج چې یوه مسلکي لوبغاړې ده او په تېرو څو اوونیو کې یې د نورو لوبغاړو په ایستلو کې مرسته وکړه، د پرتګال پلازمېنې لېزبون ته لاړه چې دې هېواد ته له راغلیو افغان لوبغاړو سره وویني.  دوی چې د خپلو کورنیو له غړیو سره د سیند په غاړه راټولې شوې وې، فرخندې محتاج ته غېږ ورکړه، اوښکې یې توی کړې او ویې خندل.  له افغانستانه... Читать дальше...

پولیسو په اکوادور کې د هغه محبس کنټرول بېرته په لاس کې واخېست چې د بندیانو تر منځ د څو ورځنۍ بلوا په نتیجه کې ۱۱۸ کسان ووژل.  د مخدره موادو د دوو قاچاقي ډلو د بندیانو ترمنځ په زندان کې د برلاسۍ په سر دعوې دا لویه شخړه رامنځته کړې وه.  د سېپټمبر له ۸مې تر دېرشمې پورې د اکوادور په بندري ښار ګوایاکېل کې د زندان کنټرول د بندیانو په لاس کې وو.   د پولیسو په خبره په دې موده کې د بندیانو د دوو ډلو تر منځ د جګړو له امله د وژل شویو  ۱۱۸ زندانیانو له ډلې د لږ تر لږه شپږو سرونه غوڅ شوي و.  چارواکو دا... Читать дальше...

د طالبانو له خوا د اګست پر ۱۵مه نېټه د کابل له نيولو وروسته تر يو لاکه زیات کسان د پروازونو له لارې بهر هېوادونو ته کډه شوي دي او ګن شمېر کسانو بيا ګاونډی هېوادونو ته پناه وړې ده. دغه افغانان دغو هېوادونو ته نه يوازې سرپناه بلکې له ځان سره ډېره دردوونکې کيسې هم وړي دي. په کوټه کې ليکوال فريد کاسی کوټې ته د ورغليو دغو افغانانو کيسې راټولوي خو ولې؟ عبدالحي کاکړ له فريد کاسي سره ويډيويي مرکه کړې ده.

د شمالي کوریا دولتي رسنیو نن راپور ورکړ چې د هوايي ضد یو نوی پرمختللی توغندی یي ازمویلی دی.  د شمالي کوریا رسمي خبري اژانس د راپور له مخې دا د راکټونو تر ټولو وروستۍ او تازه ازموینه وه چې د سېپټمبر په دېرشمه وشوه.  د توغندي دا ازموینه داسې وخت شوې چې له متحده ایالاتونو سره د شمالي کوریا د اټمي بې وسلې کولو په خبرو کې بُن بست لا هم په خپل ځای دی.  د فرانسې خبري اژانس په وینا، د الوتکې ضد یا هوايي ضد دا توغندی "د پام وړ جنګي فعالیت" وړتیا لري او د رادار یا نورو ټکنالوژیو په مټ کنټرولیدلی شي.... Читать дальше...

د بشري حقونو د څار سازمان وايي، طالبانو له کله چې په افغانستان ولکه ټینګه کړې پر رسنیو او بیان ازادۍ پراخ بندیزونه لګولي.  دا خبره د یاد سازمان په یوه اعلامیه کې چې نن خپره شوې راغلې.   د بشري حقونو د څار سازمان د اسیا برخې مرستیالې پتریشیا ګاسمن په دې بیانیه کې ویلي: " سره له دې چې طالبانو ژمنه کړې وه که رسنۍ (اسلامي ارزښتونه په پام کې ولري) د فعالیت اجازه به ورکوي خو نوېو مقررو د بیان د ازادي ساه بنده کړې ده."  ګاسمن زیاته کړې، د طالبانو نوي مقررات ډېر پراخ دي او ژورنالیستان د خودسانسورۍ او د بندیانېدو له ویرې سره مخ کړې دي. Читать дальше...

پر طالبانو د نړیوالې ټولنې د فشار په دوام، دې ډلې په کابل کې مېشت بهرني ډپلوماټان بهرنیو چارو وزارت کې مېلمانه کړي او له نړۍ سره یې د ښو اړیکو پیغام ورکړی.  دې غونډې ته په خبرو کې د طالبانو د رییس الوزا لومړي مرستیال عبدالغني برادر ویلي، حکومت یې هېڅ هېواد ته د زیان رسولو پالیسي نه‌لري او که څوک له دوی سره ستونزه ولري، چمتو دي چې د خبرو له لارې یې حل کړي.  دې غونډې ته په خبرو کې د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي هم ټینګار کړی چې حکومت یې غواړي په کوردننه د ښې حکومتوالۍ او سیمې... Читать дальше...

د ژورنالېزم پوهنځي یو لسانس محمد اشرف غیرت چې کله د پوهاند محمد عثمان بابري پرځای د کابل پوهنتون رئیس وټاکل شو، نو له هغه وروسته په خواله رسنیو کې ډېری خلکو د دغه کار پر وړاندې سخت او تُند غبرګونونه وښودل او د ښاغلي غیرت ټاکل یې د هېواد د تعليمي او پر مختیايي بهیر سپکاوی وباله.  تر دې وړاندې هم د طالبانو له لوري په ځینو لوړو بستونو د غیرمسلکي او بې تجربې کسانو ګومارنو په خواله رسنیو کې ډېری مدني فعالانو، سیاسي او اجتماعي اشخاصو سخت انتقادونه وکړل، دا کار یې د هېواد، خلکو او راتلونکي په زیان یاد کړ. Читать дальше...

په خوست کې د کارخانو او فابریکو مسوولین او صنعتکاران وايي، د خامو موادو او په بانکونو کې د پیسو د نشتون له کبله، د دوی تولیدات د سقوط له ګواښ سره مخامخ دي. مسوولین وايي، که حکومت يې د نیمګړتیاوو لېرې کېدو ته پاملرنه ونه کړي، نو د دې فابریکو او کارخانو ډېره برخه به خپل تولیدات بند کړي. په خوست کې یو شمېر لويې، منځنۍ او وړې فابریکې او کارخانې چې په دې ولایت کې يې د خوراکي او غیر خوراکي توکو تولیدات کول، اوس يې د خامو موادو د کمېدو او په بانکونو کې د پیسو د نشتون له کبله فعالیتونه کم شوي دي. مسوولین... Читать дальше...

په دې خپرونه کې تر خبرونو وروسته له اورېدونکو سره په ژوندۍ بڼه خبرې کېږي، د هغوی پیغامونه خپرېږي او د هغوی د سندرو فرمایشونه پوره کول کېږي.

د افغانستان د نجونو د فوټبال لوبډلې یو شمېر لوبغاړې د طالبانو له واکمنېدو وروسته پرتګال ته تللې دي.   د دوی په منځ کې یوه هم سارا ده.  پنځلس کلنې سارا رویټرز خبري اژانس ته ویلي چې په افغانستان کې نجونو او ښځو ته ژوند سخت شوی دی: "په افغانستان کې د ښځو، د نجونو او ځوانانو لپاره ژوند خورا سخت دی. د نجونو لپاره ښې اسانتیاوې نه شته. زما ارمان دا دی چې د کریستیانو رونالډو په شان یوه ښه لوبغاړې شم او د دې ترڅنګ غواړم یوه لویه سوداګره شم."  طالبانو یوه نیمه میاشت پخوا کابل ونیوه او ورپسې یو شمېر نجونو او ښځو د خپلو حقونو لپاره مظاهرې وکړې. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت ريیس الوزرا خپلو ځواکونو ته امر کړی چې د خلکو له شخصي کورونو ووځي او پوستو ته ستانه شي.   ملامحمدحسن اخوند همدا راز ویلي: "هېچا ته اجازه نه شته چې په کابل او مربوطاتو کې د نقلیه وسایطو او وسایلو د پلټنې په پلمه کورونو او شرکتونو ته داخل شي او له هغه ځایه وسایط له ځان سره وباسي."  تر دې مخکې هم طالب چارواکو د تلاشۍ په نامه د خلکو کورونو ته د خپلو وسله والو کسانو ننوتل منع اعلان کړي وو، خو له دې سره-سره راپورونه وايي چې طالبانو د یو شمېر خلکو کورونه د وسلو او دولتي موټرو د موندلو په پلمه تلاشي کړي دي.

د نړیوال بانک او د پیسو د نړیوال صندوق له یوې ارزونې سره سم، د افغانستان بانک د کابل تر سقوط مخکې یو نیم میلیارد ډالره په افغانیو اړولې وې. د نړیوالو مالي متخصصانو د ارزونې په راپور کې ویل شوي چې د افغانستان په بانکونو کې د پیسو کمښت مخکې تر دې پیل شوی و چې طالبان افغانستان ونیسي. راپور د بانک د بحران د مخنیوي لپاره د افغانستان بانک د چارواکو پر اقداماتو انتقاد کړی او په ځانګړي ډول یې په دې نیوکه کړې چې بې ضرورته یې ډېر ډالر په بازار کې لیلام کړي او پیسې یې له پلازمېنې د ولایتونو بانکي څانګو ته انتقال کړي دي. Читать дальше...