Новости за 16.11.2020

په کندز کې یو سوداګر په خپل شخصي لګښت د وریجو د پروسس یوه فابریکه جوړه کړې ده. د وریجو د پروسس د دې فابریکي کارکونکي وايي، په ۲۴ ساعتونو کې د ۱۴۰ ټنو وریجو د پروسس وړتیا لري او ۸۵ فني کارکونکي په کې کار کوي. په کندز کې چې د شولو حاصلات یې د افغانستان په کچه مشهور دي،  په دې بڼه لومړنۍ فابریکه ده. د دغې فابریکې څښتن خان محمد فروتن وايي، پر دې فابریکه یې  څه باندې ۵ میلیونه ۷۰۰ زره ډالر لګښت کړی دی. د ښاغلي فروتن په وینا، د شمال ختیځ زون په درې ولایتونو  کندز، تخار او بغلان کې ۳۸۴۰ قراردادي کروندګر لري چې دې فابریکې ته شولې ورکوي. Читать дальше...

تورخم او سپین بولدک کې يو ځل بيا د تازه مېوو زرګونه ډک موټر درول شوي دي.   د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې د مشرتابه پلاوي یوه غړي خانجان الکوزي نن ازادي راډیو ته وویل چې په تورخم ښارګوټي کې له خوراکي او غير خوراکي توکو بار دوه‌نیم زره لارۍ او په سپین بولدک کې ۱،۶۰۰ موټر درول شوي چې ځیني توکي د خرابېدو له ګواښ سره مخ دي. نوموړي وویل، پاکستان ظاهراً د دې ستونزې لامل تخنیکي مسایل یاد کړي، خو په وینا یې پاکستان په بېلابېلو پلمو افغان سوداګرو ته ستونزې جوړوي.  بل‌خوا ټاکل شوې چې نن د پاکستان... Читать дальше...

په کندز کې د شاتو د مچیو روزنه او پالنه د یو کاروبار په توګه پراخېږي او د یو شمېر کسانو د عوایدو یوازینۍ سرچینه ده.  که څه هم سږ کال نامناسب اقلیمي شرایط په کندز کې د شاتو د تولید د کمي سبب شوي، خو پر دې سربېره د لته د شاتو د مچیو روزل د ځینو کسانو لپاره د کاروبار او عوایدو یوه ښه سرچینه ده. ۴۰ کلن شاه محمد چې له لس کالو راهیسې یې د شاتو مچیو روزنې ته مخه کړې، وايي، له همدې لارې د خپلې ۱۵ نفرې کورنۍ ستونزې هواروي. هغه زیاته کړه: "د خپلې کورنۍ ټولي اړتیاوې له همدې لارې پوره کوم او سږکال مې ۵۰۰... Читать дальше...

په کندهار او زابل ولایتونو کې یو شمېر خبریالانو د ازادي راډیو د خبریال محمد الیاس داعي روح ته دعا وکړه او له حکومت څخه‌یې وغوښتل چې د داعي د قتل عاملین ژر تر ژره ونیسي او د قانون منګولو ته‌یې وسپاري. نور حال د صادق رښتیني په راپور کې.

د افغانستان د بشر د حقونو خپلواک کمېسیون په دغه هېواد کې د تاوتریخوالي او وژنو د زیاتېدو لامل د افغانستان د اوسېدونکو تر منځ یو د بل پر وړاندې د زغم فرهنګ نه شتون ګڼي  دغه کمېسیون وايي، د دوی موندنې ښيي چې، د ډېریو پېښو لامل همدا ټکی دی.  افغانستان د بېلابېلو اقلیتونو، قومونو او مذهبونو د پالونکو کور دی چې له اوږدو کلونو راهیسې یو د بل تر څنګ اوسېدلي، خو ویل کېږي چې په ورستیو څو کلونو کې له ځان تېرېدنې، یو د بل نه منلو او زغم فرهنګ نه شتون د دوی ترمنځ د تاوتریخوالي، وینې تویونې او وژنو لامل شوی... Читать дальше...

کابل چاپ ورځپاڼو په خپلو نننیو ګڼو کې تر ډېره د پاکستان او هند نیابتي جګړې او کابل کې امنیتي وضیعت باندې لیکنې او تبصرې کړې دي.  مسیر  مسیر ورځپاڼې د پاکستان د پوځ هغو ادعاوو ته اشاره کړې چې ویلي، هند هغه ډلې پالي چې په پاکستان کې ترهګریز بریدونه کوي.   ورځپاڼې د دغو ادعاوو په تړاو ویلي چې د افغانستان په روانه جګړه کې هند او پاکستان مخامخ ښکېل دي او په وینا یې که پاکستان د طالبانو ملاتړ کاوه، هند بیا د حکومت او ځینو ډلو ټپلو ملاتړ کړی چې دواړه د افغانستان د بربادۍ برخه دي.   د لیکوال په... Читать дальше...

ټاکل شوې د نوې کابينې درې نوماند وزیران نن ولسي جرګې ته خپل کاري پروګرامونه وړاندې کړي. د جرګي منشي اسدالله شهباز په دې اړه ازادي راډیو ته وویل: "درې تنه وزیر صاحبان راځي، یو یې د کورنیو چارو سرپرست وزیر دی او دوه نور د بهرنیو چارو او مالیې وزارتونو سرپرستان دي، دوی خپلې برنامې شریکوي." افغان حکومت په دې وروستیو کې د نوې کابینې ۲۴ نوماند وزیران ولسي جرګې ته د باور رایو اخیستو په هدف معرفي کړل. ولسي جرګه وایي، تر اوسه له دې ډلې د ۱۰ کاندید وزیرانو اسناد څېړل شوي دي. د همدې اوونۍ تر پایه به... Читать дальше...

د سپېس اکس په نوم د فضایي پلټنو یوه شرکت نړیوال فضایي تم‌ځای ته څلور ستور مزلي واستول. د دغو ستور مزلو  فضایي بېړۍ د امریکا د فلوریدا ایالت له کېنېډي فضایي مرکز نه د افغانستان په وخت نن سهار ۵ بجې پورته شوه. تمه ده دغه بېړۍ له الوتنې ۲۷ ساعته وروسته نړیوالې فضایي اډې ته چې له ځمکې شاوخوا ۴۰۰ کیلو متره واټن لري، ورسېږي. دغه ستور مزلي به په فضا کې له هغو دوو روسي او یوه امریکایي فضانوردانو سره یوځای شي چې تېره میاشت له قزاقستانه نړیوال هوایي تم‌ځای ته تللي وو. د امریکا فضایي ادارې ناسا ویلي،... Читать дальше...

د فاریاب په قیصار ولسوالۍ کې د ماین چاودنې ۵ ماشومان ټپیان کړل.  د امنیه قوماندانۍ ویاند عبدالکریم یورش ازادي راډیو ته وویل چې دغه چاودنه تېر ماښام په جرلق کلي کې وشوه. یورش وایي، ماین طالبانو خښ کړی و، خو طالبانو لا په دې اړه څه نه‌دي ویلي.  چاودنه کې د ټپي شویو ماشومانو د روغتیایي وضعیت په اړه معلومات نه‌دي ورکړل شوي.

د بلوچستان نوشکي سيمې عطا الله یو شوقي سایکل چلوونکی دی. هغه په دې وروستیو کې پر یو داسې سایکل د ټول پاکستان سفر کړی چې نه یې بریکونه درلودل او نه هم هینډل.نوموړی وايي، له ماشومتوبه يې له سايکل چلولو سره مينه ده او په بېلا بېلو طرېقو د سايکل چلولو چل ورځي. هم پر دې اړه اسرار عالم مومند د رويټرز خبري اژانس د ويډيوګانو او معلوماتو پر اساس دا ويډيويې راپور جوړ کړی دی.

پاکستاني رسنيو د یکشنبې په ورځ د پاکستان د صدراعظم عمران خان د تجارتي سلاکار عبدالرزاق په اړه ليکلي او وايي چې نن له يو هيئت سره کابل ته ځي. جیو نیوز جيو نيوز په دې اړه په يو راپور کې ويلي، په دې پلاوي کې د پاکستان د صدراعظم د سوداګرۍ سلاکار، د پاکستان د ګمرکونو د ادارې يو غړی او د سوداګرۍ وزارت يو چارواکی شامل دي. ټاکل شوې د پاکستان صدراعظم عمران خان خپله هم د روانې اوونۍ تر پایه کابل ته سفر وکړي. د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت وياند ګران هېواد د شنبې په ورځ کابل ته د پاکستان د صدراعظم... Читать дальше...

د امریکا ولسمشر ډونالد ټرمپ منتخب جمهور رئیس جوبایډن ته په اشارې ویلي چې "هغه یوازې د جعلي رسنیو له نظره ګټلې ده". ډونالد ټرمپ پرون د لومړي ځل لپاره په ټاکنو کې په یو ډول د جوبایډن له بریالي کېدو یادونه وکړه او پرته له دې چې د بایډن نوم یاد کړي په خپل ټویټر لیکلي چې "هغه په درغلیو بریالی شوی". ټرمپ لیکلي چې هېڅ شی نه‌مني ځکه د ده په خبره دا ټاکنې لوټ شوي. ښاغلي ټرمپ زیاته کړې: "هغه (جوبایډن) یوازې د جعلي رسنیو په نظر کې ګټلې. زه هېڅ نه‌منم! موږ لاهم اوږده لاره لرو دا ټاکنې غلا شوي!" ټرمپ... Читать дальше...

هند د پاکستاني چارواکو دا تورونه رد کړل چې ګواکې نوې ډهلي د پاکستان دننه تُندلارې ډلې تمویلوي. د هند د بهرنیو چارو وزارت دا تورونه بې‌ځایه او خیالي یاد کړي. د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د شنبې په ورځ ویلي و چې د خپلو ادعاو په اړه ملګرو ملتونو او نورو نړیوالو ادارو ته شواهد وړاندې کوي. د هند بهرنیو چارو وزارت ویاند انوراګ سرواستو پرون په یوه اعلامیه کې ویلي چې د پاکستان خواشینوونکې هڅې به خریدار ونه‌لري ځکه نړیواله ټولنه د ده په خبره د پاکستان له چل و ول خبره ده. هغه زیاته کړه چې پاکستان... Читать дальше...

د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور احمد پشتین د پاکستان پر حکومت غږ وکړ چې د هدفي وژنو د مخنیوي لپاره اغېزمن اقدامات وکړي. پشتین پرون د نومبر ۱۵مه میرانشاه کې د پښتون ژغورنې غورځنګ د لسګونه زره پلویانو په حضور کې خبرې کولې. ده وویل، ولس دې د هر هدفي برید په اړه حکومت خبروي او که حکومت‌یې غم نه‌خوري، نو د احتجاج له لارې دې خپل حق غواړي. د پښتنو په سیمو کې د ماینونو پاکول، د ناقانونه وژنو او سړي تښتونو مخنیوی او په پښتنو باندې د بریدونو د عاملینو نیول هغه مهمې غوښتنې دي چې پښتون ژغورنې غورځنګ‌یې د پاکستان له حکومت لري. Читать дальше...

د ایران ولسمشر حسن روحاني د کرونا د درېیمې څپې په وړاندې د دولت او ملت د عمومي بسیج اعلان کړی دی. د ایران روغتیايي چارواکو په دغه هېواد کې په کرونا د اخته خلکو په شمېر کې له بې‌سابقه زیاتوالي خبر ورکړی دی. د ایران ولسمشر په یوه اعلامیه کې له ټولو حکومتي او غیر حکومتي ادارو غوښتي چې په هره ممکنه لاره دې د روغتیا وزارت او روغتیاپالانو مرستې ته ودانګي. په تهران او ۱۰۰ ښارونو کې به د نومبر له ۲۱مې به تازه محدودیتونه هم اعلان شي. په ایران کې تر اوسه د کرونا له لاسه ۴۱ نیم زره کسان مړه شوي. هلته... Читать дальше...

په اروپا کې افغان پناه غوښتونکي د ژمي په سړه هوا کې د سرپناه له نشتوالي شکایت کوي. د فرانسې خبري اژانس راپور ورکوي چې یوازې د پاریس په یوه څنډه کې نږدې دوه زره افغان پناه غوښتونکي په سختو شرایطو کې ژوند کوي. د دغو پناه غوښتونکو له ډلې مرتضی رامز د فرانسې خبري اژانس ته ویلي: "مستقیم دلته راغلو. ښايي د پاریس نورې سیمې ښکلې وي، خو ما نه‌دي لیدلي. مګر دا ځای وحشتناکه دی. دلته ژوند ډېر ستونزمن دی." دا پناه غوښتونکي وايي چې کورنۍ او ماشومان‌یې له زیاتو ستونزو سره مخ دي او مرستندویه ټولنې او حکومتونه باید ژر تر ژره اقدام وکړي. Читать дальше...

د افغانستان د پوهنې وزارت اعلان کړی چې د هوا په سړېدو سره د لیندۍ تر ۱۵مې د ټولو سړو سیمو ښوونځي رخصتوي. د یاد وزارت ویاندې نجیبه ارین د دې پرېکړې په اړه رسنیو ته په یوه پیغام کې ویلي: "د هوا په سړېدو سره مو پرېکړه کړې چې د سړو سیمو ښوونځي رخصت کړو. له لومړي تر شپږم ټولګي به د قوس/ لیندۍ په پيل کې رخصتېږي. له اووم تر دولسم ټولګي به د قوس په ۱۵مه رخصتېږي. هغه سیمې چې نهایت سړې دي هغه له لومړي تر ۱۲م ټولګي به د قوس په لومړۍ نېټه رخصتېږي." د پوهنې وزارت ویانده زیاتوي چې د دوی پرېکړه د ټولو دولتي... Читать дальше...

د بشري حقونو څار سازمان د اسیا څانګې مشره وايي پر الیاس داعي په حمله کې د طالبانو د لاس لرلو احتمال تر هر چا زیات دی. پاتریشیا ګاسمن دا خبره له ازادي راډیو سره په یوه ځانګړې مرکه کې وکړه. اغلې ګاسمن وویل: "ګڼو خبریالانو شکایت کړی دی چې طالبانو په دوامداره توګه ګواښلي. داعي له څو اوونیو راهیسې تر تهدید لاندې و او دی د خپل کار په تړاو تهدید شوی و. دا یو دلیل دی چې ښايي طالبانو دا کار کړی وي او وېره شته چې دا جرم احتمالاً همدوی کړی وي." الیاس داعي په هلمند کې د ازادي راډیو خبریال و. داعي د نومبر... Читать дальше...

"د افغان مخکښو ښځو د سولې غونډه" د سولې په پروسه کې د ښځو د لا زیاتې ونډې په ټینګار پیل شوه. د یکشنبې په ورځ چې د غونډې لومړۍ او پيل ورځ وه ګډونوالو د سولې د پروسې په اړه خپلې اندېښنې او لیدلوری له نورو سره شریک کړ. د غونډې ګډونوال ټينګار لري چې د سولې په پروسه کې دې د ښځو ونډه زیاته او غوښتنې یې په پام کې ونیول شي. د بشري حقونو او نړیوالو چارو لپاره د افغان ولسمشر ځانګړې استازې او د دولت وزیرې سیما سمر د سولې په پروسه کې د ښځو ګډون کم وباله او ویې‌ویل چې د ښځو له پراخه ګډون پرته با ثباته سوله نه‌شي راتلی. Читать дальше...