Teknologjia që ndihmon në drejtshkrimin e gjuhës shqipe
Derisa po kryente doktoratë në gjuhësi kompjuterike në Gjermani, Dalian Zogaj kishte ndjekur rastësisht një seminar të gjuhëve të Ballkanit.
“Atë ditë fillova të kuptoj që për shqipen nuk kishte çfarë të flitej shumë. Shqipja ishte një ndër gjuhët me më së paku vegla dhe resurse në fushën e teknologjisë”, tregon ai.
Që nga ajo ditë, tre vite më parë, Daliani i dha mision vetes që të punonte në krijimin e një vegle/aplikacioni online që do të ndihmonte në drejtshkrimin e gjuhës.
Ai u këshillua me profesorë, literaturë dhe burime të tjera që do ta ndihmonin në këtë rrugëtim.
Shpesh thotë se pati telashe në sigurimin e këtyre burimeve sepse “ose nuk kishte ose ishin individuale dhe jo të qasshme për publik”.
Me t’u kthyer në Kosovë, Daliani nisi punën për apikacionin e quajtur Drejtshkruaj.com.
Ky 32 vjeçar thotë se me këtë aplikacion, synon të shkojë përtej korrigjuesve ekzistues për gjuhën shqipe, me një mision të veçantë që të sugjerojë përdorimin e fjalëve shqipe, në vend të atyre të huaja në tekste.
“Arsyeja e vetme pse ne e quajmë veten shqiptarë i atribuohet një gjëje, një vlere, një thesari që ne mrekullisht kemi arritur ta ruajmë e që vendet përreth, siç e dimë, e kanë humbur ndër shekuj, e ajo është gjuha shqipe”, tha ai.
Daliani është duke punuar akoma në këtë aplikacion dhe planifikon ta lansojë deri në fund të vitit.
Aplikacioni pa pagesë deri në 350 fjalë
Mënyra se si aplikacioni Drejtshkruaj.com pritet të funksionojë, parasheh një formë të thjeshtë të përmirësimit të gabimeve.
Daliani thotë se pret që përdoruesit të kenë një limit të përdorimit falas në ditë, ndërsa përtej këtij limiti, pagesa do të jetë diku 3 deri 4 euro në muaj.
Një tekst i caktuar i shkruar në shqip, futet brenda kutisë në aplikacion. Sistemi më pas automatikisht i detekton gabimet drejtshkrimore.
Përveç kësaj, aplikacioni ofron mundësinë që të ofrojë si opsion një fjalë shqipe në vend të një fjale të huaj ose barbarizme.
Sipas Dalianit, ky aplikacion mund të jetë i dobishëm edhe për institucionet përveç se për përdoruesit e tjerë.
“Për secilin sistem ligjor, gjuha dhe mënyra se si përdoret gjuha është e domosdoshme. Të themi, në një vendim të gjykatës të thuash “dem” dhe “dëm”, nënkuptojnë gjëra të ndryshme”, thotë ai.
Ndihma për bizneset e të rinjve, thelbësore për sukses
Përveç problemeve logjistike, Daliani pati telashe dhe vështirësi gjatë punës në aplikacion, pasi kërkohen mjete financiare për krijimin e tij.
Ai thotë se gjatë punës së tij, nuk gjeti shumë përkrahje.
Megjithatë, ndihma që iu dha nga Qendra Inovative e Kosovës në Prishtinë, tanimë po i ndihmon shumë në vazhdimin e punës së tij.
Kjo qendër, atij ia dha në përdorim një zyrë si dhe mundësinë për përfitimin e granteve.
“Tani për tani jemi pesë vetë që po punojmë në këtë aplikacion. Qendra Inovative na ka ndihmuar më së tepërmi… na ka siguruar edhe mundësinë për promovimin e produktit”, tregon Daliani.
Por, biznesi i ri i Dalian Zogajt, është vetëm njëri ndër qindra që ndër vite është ndihmuar nga Qendra Inovative e Kosovës.
Uranik Begu, drejtor i kësaj qendre, tha se për nëntë vite punë, janë ndihmuar rreth 450 biznese të reja.
“Ajo që ne si ICK po mundohemi ta ofrojmë si shërbim, është që sidomos ekipeve të reja po mundohemi t’iu ofrojmë hapësirën e duhur, këshilldhënien, mirëpo edhe ndihmesën financiare përmes granteve, sigurisht ku ato nevojiten”, tha Begu.
Kosova përballet me migrimin të rinisë dhe shkallë të papunësisë brenda kësaj kategorie.
Organizata joqeveritare “Demokracia Plus”, në hulumtimin e quajtur “Kostoja e Emigrimit të të Rinjve” thekson se nga largimi i popullsisë, gjenerohet një humbje vjetore në produktin e brendshëm bruto, prej 519 milionë euro.
Sipas një studimi të fondacionit FES, papunësia e të rinjve në Kosovë është një problem i madh dhe “ndikimi i saj është shumëdimensional”.